Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011

Το λαούτο στη ζωγραφική: Μια γυναίκα της Αναγέννησης παίζει λαούτο

Μια γυναίκα της Αναγέννησης παίζει λαούτο

   Το λαούτο είναι ένα από τα κατεξοχήν αναγεννησιακά μουσικά όργανα που παρουσιάζεται αρκετές φορές σε πίνακες ζωγραφικής. Στον ανώνυμο Φλαμανδό "Δάσκαλο των γυναικείων μορφών μισής έκτασης" που συνήθιζε να απεικονίζει γυναικείες μορφές από τη μέση και πάνω αποδίδεται ένας πίνακας το θέμα του οποίου είναι μία γλυκύτατη αριστοκρατική Δέσποινα της Αναγέννησης καθισμένη μπροστά σ' ένα τραπέζι να παίζει λαούτο, διαβάζοντας το βιβλίο με τις παρτιτούρες που βρίσκεται ανοιγμένο μπροστά της. Ο πίνακας φέρει τον τίτλο "Μία κοπέλλα παίζει λαούτο" ή "Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο" και ανήκει στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα. ίσως στην περίοδο 1520-1540. Η "Μαρία Μαγδαληνή", σύνηθες θέμα για τη ζωγραφική αυτής της περιόδου, παρουσιάζεται ως μία νεαρή κομψή γυναίκα ευγενικής καταγωγής που παίζει λαούτο. Το φόρεμα, τα κοσμήματα και το χτένισμα της γυναίκας είναι χαρακτηριστικά δείγματα για τη μόδα των ευγενών της Αναγέννησης.
   Ο επονομαζόμενος καλλιτέχνης "Δάσκαλος των γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", που φαίνεται ότι κατάγεται από τη Φλαμανδική πόλη Αντβέρπ, συνήθιζε να απεικονίζει γυναικείες μορφές που γράφουν, διαβάζουν ή παίζουν μουσική. Στον παρακάτω πίνακα συνδυάζεται η ανάγνωση της μουσικής παρτιτούρας με το παίξιμο της μελωδίας στο λαούτο. Το τραγούδι που παίζει η νεαρή αισθαντική γυναίκα είναι ερωτικό, όπως κάποιοι έχουν κατορθώσει να διαβάσουν την παρτιτούρα. Η σκηνή, λοιπόν, μπορεί να θεωρηθεί ως αλληγορία του έρωτα και μάλιστα της ερωτικής απιστίας. "Εάν αγαπούσε το φίλο μου περισσότερο από το σύζυγό μου, κανείς δε θα αισθανόταν έκπληξη", λέει στα γαλλικά ο στίχος που έχει αποκρυπτογραφηθεί...Ποιος ξέρει τι ιστορία υπαινίσσεται η σκηνή!

"Δάσκαλος των Γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο. Βρίσκεται στην Πινακοθήκη Τέχνης του Αμβούργου (Kunsthalle-Hamburg).

O ζωγράφος έχει απεικονίσει το ίδιο θέμα σε διάφορες παραλλαγές. Το βάζο (που θεωρείται σύμβολο της Μαρίας Μαγδαληνής) και το τραπέζι με το βιβλίο θα διατηρηθούν σ' όλους τους πίνακες.

"Δάσκαλος των Γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο. Σε ιδιωτική συλλογή. Πίσω από τη γλυκύτατη μουσικό ένα παράθυρο από όπου διακρίνεται μια πόλη με το ναό της να δεσπόζει στο βάθος.

"Δάσκαλος των Γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο. Σε ιδιωτική συλλογή. Πίσω από την κοπέλα διακρίνεται μία ντουλάπα με αντικείμενα που δεν υπάρχουν στους άλλους πίνακες.

"Δάσκαλος των Γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο. Βρίσκεται στο Μουσείο Boijmans Van Beuningen, στο Rotterdam της Ολλανδίας. Η κλίση του σώματος της γυναίκας έχει αλλάξει.

"Δάσκαλος των Γυναικείων μορφών από τη μέση και πάνω", Η Μαρία Μαγδαληνή παίζει λαούτο. Σε ιδιωτική συλλογή. Είναι η πιο λιτή παραλλαγή του ίδιου θέματος.

Βλ. Hamburger Kunsthalle, Museum Guide, Hamburg 2010, σ. 14-15.
http://www.scholarsresource.com/browse/museum/120?page=9
http://www.somegreymatter.com/althorpportrait.htm

1 σχόλιο: