Άννα Αγγελοπούλου: Κορίτσια στην παραλία και γυναίκες στον κήπο. Πίνακες του Συμεών Σαββίδη

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Σάββατο 6 Ιουλίου 2013

Κορίτσια στην παραλία και γυναίκες στον κήπο. Πίνακες του Συμεών Σαββίδη

Το Καλοκαίρι στη ζωγραφική. Πίνακες του Συμεών Σαββίδη

Οι παρακάτω πίνακες θα μπορούσαν να είναι έργα ενός Γάλλου ή γενικά Ευρωπαίου ιμπρεσιονιστή ή υπαιθριστή ζωγράφου. Είναι, ωστόσο, έργα ενός Έλληνα ζωγράφου, του Συμεών Σαββίδη (Τοκάτη Μ. Ασίας 1859-Aθήνα 1927), που θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της επονομαζόμενης "Σχολής του Μονάχου", η συμβολή της οποίας υπήρξε πολύ σημαντική για τη γένεση και την εξέλιξη της νεότερης ελληνικής ζωγραφικής. Ο Σαββίδης, με καταγωγή από ευκατάστατη εμπορική οικογένεια της Τοκάτης της Μ. Ασίας, σπούδασε αρχικά στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης της Κωνσταντινούπολης, στη συνέχεια στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη ζωγραφική με υποτροφία στην Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου (1880-1887) όπου είχε δάσκαλο τον Νικόλαο Γύζη.

Τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο Μόναχο από όπου έκανε και κάποια ταξίδια στην Ευρώπη, αλλά και στην Ανατολή, στην πατρίδα του, τη Μ. Ασία, για να συγκεντρώσει "οριενταλιστικό" υλικό εικόνων για τα έργα του. Τα έργα της πρώτης φάσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας του έχουν χαρακτηρισθεί ως οριενταλιστικά, γιατί αποτυπώνουν ιδεατές εικόνες κυρίως από βιώματα και μνήμες που προέρχονται από τον κόσμο της Ανατολής, Φαίνεται ότι οι μνήμες αυτές ζωντανεύουν με τα ταξίδια του στην Ανατολή και διακρίνονται από τη νοσταλγία του παρελθόντος.

Λιγότερο γνωστός και περισσότερο μποέμ στη ζωή του από τους άλλους Έλληνες μεγάλους δασκάλους της ζωγραφικής, τον Νικόλαο Γύζη και τον Νικηφόρο Λύτρα, που σπούδασαν και έζησαν στο Μόναχο, αλλά σταδιοδρόμησαν και καθιερώθηκαν για το έργο τους στην Αθήνα, ο Σαββίδης συμμετείχε σε διεθνείς εκθέσεις ζωγραφικής στο Παρίσι, το Βερολίνο, το Αμβούργο, τη Λειψία, τη Βιέννη και το Λονδίνο, καθώς και στην Αθήνα. Ο ίδιος επέλεξε μία μάλλον αντισυμβατική ζωή, χωρίς κοινωνικές επαφές και διασυνδέσεις και χωρίς να ενδιαφερθεί για την καταγραφή και τη διάσωση του πλούσιου έργου του. Το 1925 επέστρεψε φτωχός και άρρωστος στην Αθήνα όπου πέθανε δύο χρόνια αργότερα. Το 1931 το Λύκειο των Ελληνίδων διοργάνωσε συγκεντρωτική έκθεση με όσα έργα του μπόρεσαν τότε να βρεθούν.

Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Σαββίδης, εγκαταλείποντας τα οριενταλιστικά και ηθογραφικά θέματα των κλειστών χώρων, υπερβαίνει τα όρια της Σχολής του Μονάχου και στρέφεται σε εικόνες-εντυπώσεις από την ύπαιθρο που θυμίζουν το γαλλικό ιμπρεσιονισμό του 19ου αιώνα. Πρόκειται, βέβαια, για μία ετεροχρονισμένη ιμπρεσιονιστική μελέτη του φωτός και των χρωμάτων, σε μία εποχή που στην Ευρώπη είχαν εμφανιστεί τα κινήματα του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας τα οποία μάλλον δεν συγκινούν τον Έλληνα καλλιτέχνη. Οι πίνακες που ακολουθούν ανήκουν στη δεύτερη φάση του έργου του και κινούνται στην ατμόσφαιρα ενός όψιμου και μάλλον αναχρονιστικού, για την εποχή, ιμπρεσιονισμού.

Συμεών Σαββίδης, Κορίτσια στην παραλία. Ιδιωτική Συλλογή.

Συμεών Σαββίδης, Η Αιμιλία Καλλιγά στον κήπο της στα Πατήσια. 1908. Ιδιωτική Συλλογή.

Συμεών Σαββίδης, Κατοπτρισμός δένδρων σε έλος. Εθνική Πινακοθήκη.

Συμεών Σαββίδης, Σπουδή χρωμάτων κοντά στο Μόναχο. 1910. Εθνική Πινακοθήκη.

Συμεών Σαββίδης, Βάρκες στα νερά του Βοσπόρου. 1907. Εθνική Πινακοθήκη.

Οι βάρκες στα νερά του Βοσπόρου θα μπορούσε να είναι ένα καθαρό δείγμα ιμπρεσιονισμού, εάν είχε ζωγραφισθεί μερικές δεκαετίες νωρίτερα. Παρά την ιμπρεσιονιστική τεχνική, ο οριενταλιστικός χαρακτήρας είναι προφανής, αφού πρόκειται για μια εικόνα από την Ανατολή, όπως μαρτυρεί ο μιναρές στο βάθος και οι Ανατολίτικες μορφές που βρίσκονται στις βάρκες.

Συμεών Σαββίδης, Καπρίτσιο. Μετά το 1915. Εθνική Πινακοθήκη.

Ο Συμεών Σαββίδης έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό το 2006 με την αναδρομική Έκθεση των έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας. Τότε εκτέθηκαν και πολλά άγνωστα έργα του που βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.