Άννα Αγγελοπούλου: Το καλοκαίρι στη ζωγραφική. Πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 11 Ιουλίου 2013

Το καλοκαίρι στη ζωγραφική. Πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη

Καλοκαιρινοί πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη

Προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις, τοπία και κυρίως σκηνές της καθημερινής ζωής απλών ανθρώπων, που υπερβαίνουν από την απλή ηθογραφική απεικόνιση, είναι η θεματολογία του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη, ενός μάλλον άγνωστου στο ευρύ κοινό ζωγράφου, ο οποίος ωστόσο θεωρείται ότι είχε σημαντικό ρόλο στη νεοελληνική ζωγραφική, γιατί υπήρξε εισηγητής του μοντερνισμού. Μολονότι τον έχουν κατατάξει στη Γενιά του 30 στη ζωγραφική, δεν ακολουθεί το αισιόδοξο πνεύμα του ελληνοκεντρισμού των συντρόφων του. Απαισιοδοξία και μελαγχολία, μερικές φορές απόκοσμος και μυστηριακός τόνος, βαθιά πνευματικότητα και στοχαστική διάθεση χαρακτηρίζουν τα έργα του που γοητεύουν για την ονειρική ατμόσφαιρα.
Ο Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης (Σμύρνη 1881-Aθήνα 1955), ο οποίος καταγόταν από εύπορη οικογένεια εμπόρων της Σμύρνης, σπούδασε αρχικά ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας όπου είχε δάσκαλο τον Γεώργιο Ιακωβίδη. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου με δάσκαλο τον Ludwig von Lofftz και στο Παρίσι στο εργαστήριο του Desire Lucas. Επέστρεψε στην Ελλάδα για να καταταγεί στο στρατό λόγω των βαλκανικών πολέμων. Μετά το τέλος του πολέμου αφοσιώθηκε στη ζωγραφική εκθέτοντας έργα του με την ομάδα "Τέχνη" στην ίδρυση της οποίας είχε συμμετάσχει (μαζί με τον Μαλέα και τον Λύτρα) το 1917, ενώ από το 1918 είχε κοινό εργαστήριο με τον γνωστό ζωγράφο Μαλέα. Τη δεκαετία του 1920-1930 γνώρισε πολλές δυσκολίες στην οικογενειακή και προσωπική ζωή του (απώλεια, εξαιτίας της μικρασιατικής καταστροφής, της οικονομικής υποστήριξης που του πρόσφερε η οικογένειά του, ανίατη ασθένεια και θάνατος της γυναίκας του). Αναγκάστηκε να βιοπορίζεται από την τέχνη του και έζησε φτωχικά και ταπεινά, ζωγραφίζοντας όμως πάντα με πάθος.

Επέλεξα κάποιους πίνακές του που θυμίζουν εικόνες από καλοκαίρι, αν και βέβαια η ατμόσφαιρα και η διάθεσή τους δεν μπορεί να θεωρηθεί "καλοκαιρινή".

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Δυο παιδιά στην παραλία. 1919. Εθνική Πινακοθήκη.

Δυο μυστηριώδη παιδιά, το πρόσωπο των οποίων δε φαίνεται, περπατούν στην παραλία. Το τοπίο με τις φωτοσκιάσεις δείχνει ιμπρεσιονιστικές επιρροές. Από την άλλη, οι τέσσερις κολυμβήτριες, οι τρεις καθιστές και η μία όρθια στη βάρκα, παρουσιάζουν εμφανώς επιρροές από τον εξπρεσιονισμό.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Κολυμβήτριες σε βάρκα. Συλλογή της Βουλής των Ελλήνων.

Στην ατμόσφαιρα του εξπρεσιονισμού κινείται και ο παρακάτω πίνακας με τις δύο μάλλον απόκοσμες κοπέλες να παίζουν σε μια επίσης απόκοσμη ακρογιαλιά. Σχεδόν ανατριχιαστικός ο πίνακας!

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Στην ακρογιαλιά. Μάλλον σε Ιδιωτική Συλλογή.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Βαρκάδα. Ένας υπέροχος πίνακας! Η απόλυτη μοναξιά των τριών στη βάρκα. Μαζί και ταυτόχρονα μόνοι. Η κλίση των σωμάτων δείχνει την απομόνωση και την έλλειψη επικοινωνίας. Τόσο κοντά και όμως δεν αγγίζονται.