Φωτογραφίζοντας στην Ακρόπολη. Μια παλιά φωτογραφία.

Φωτογραφίζοντας στην Ακρόπολη

    Στο πέρασμα από τον 19ο αιώνα στον 20ό αιώνα αυξάνονται οι ξένοι (Ευρωπαίοι και λιγότεροι Αμερικανοί) ταξιδιώτες στην Αθήνα που δεν ταξιδεύουν για επαγγελματικούς ή τυχοδιωκτικούς σκοπούς, αλλά για να γνωρίσουν ξένους τόπους, να επισκεφθούν αξιοθέατα και να ζήσουν δυνατές συγκινήσεις και συναρπαστικές στιγμές σε χώρες "ξωτικές", μακριά από τη μονοτονία και τη ρουτίνα της καθημερινότητάς τους. Έρχονται από μακριά, αναζητώντας τις ιδεατές "εικόνες" που είχαν διαβάσει στα βιβλία, κυνηγώντας το όνειρο να ζήσουν για λίγο πραγματικά σ´ έναν τόπο που θεωρήθηκε κοιτίδα του αρχαίου ελληνικού και, επομένως, του δυτικού πολιτισμού. 

   Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, που είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των μέσων συγκοινωνιών και επομένως και τη διευκόλυνση των μεγάλων ταξιδιών και τη μείωση των κόμιστρων, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων και η σχετική, βέβαια πάντα, ομαλοποίηση των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών, επιτρέπουν σ´ όλο και περισσότερους Ευρωπαίους, αλλά και Αμερικανούς να ταξιδεύουν σε μακρινές αποστάσεις. Ταξιδεύουν πια πιο άνετα και οι γυναίκες, αν και σπάνια ασυνόδευτες και μόνες... 

   Η Ελλάδα, κυρίως η Αθήνα μαζί με γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους της Πελοποννήσου και της Στερεάς (εννοώ τους Δελφούς) και ίσως κάποια νησιά, αρχίζει να μπαίνει στο πρόγραμμα κάποιων λιγότερο ή περισσότερο εύπορων ταξιδιωτών που μέχρι τότε έφθαναν μέχρι την Ιταλία. Φυσικά ο απόλυτα ονειρικός και ονειρεμένος προορισμός για έναν ξένο ταξιδιώτη που επέλεγε την Ελλάδα και την Αθήνα ήταν η Ακρόπολη και ο Παρθενώνας.

   Οι συνθήκες, βέβαια, ταξιδιού για αυτούς τους ταξιδιώτες είναι πολύ διαφορετικές από τις συνθήκες των περιηγητών του 19ου αιώνα. Οι ταξιδιώτες-περιηγητές αρχίζουν να αποκτούν σιγά σιγά τα χαρακτηριστικά του τουρίστα. Ταξιδεύουν πιο γρήγορα, διανύουν πιο εύκολα και άνετα και λιγότερο επικίνδυνα μακρινές αποστάσεις, μπορούν να "γυρίζουν" για να δουν περισσότερα μέρη σε λιγότερο χρονικό διάστημα, ξοδεύοντας λιγότερα χρήματα. Το γρήγορο και το εύκολο, όμως, ίσως τους οδηγεί και σε μια πιο επιφανειακή και επιδερμική "επαφή" και γνωριμία με τους άγνωστους τόπους που επισκέφτονται. Ο καθένας, άλλωστε, "βλέπει" αυτό που θέλει ή επιλέγει να δει...

   ...Και βέβαια όλοι προσπαθούν να διατηρήσουν και να συγκρατήσουν στη μνήμη  εικόνες από στιγμές αυτών των μακρινών ταξιδιών. Η εφεύρεση της φωτογραφίας θα υπηρετήσει ακριβώς την ανάγκη της εποχής της ταχύτητας να διασωθεί το εφήμερο της στιγμής στην αιωνιότητα. Από τα μέσα του 19ου αιώνα στην αρχή, βέβαια, λίγοι και αργότερα όλο και περισσότεροι αρχίζουν να κουβαλούν μαζί με τις αποσκευές τους τις βαριές και πολύ δύσχρηστες φωτογραφικές μηχανές για να αποθανατίσουν εικόνες από τα ταξίδια τους. Αντί να σχεδιάζουν για ώρα στο καβαλέτο και στα ταξιδιωτικά σημειωτάριά τους τοπία, ανθρώπους και μνημεία, τώρα αρκούνται στην πιο "γρήγορη" και πιο ρεαλιστική απεικόνιση του κλικ της φωτογραφικής μηχανής.

   Στις αρχές του 20ού αιώνα η εξέλιξη της τεχνολογίας κάνει τη χρήση της μηχανής πιο φθηνή και πιο εύχρηστη. Οι μηχανές είναι πια φορητές και δε χρειάζεται τόσο πολλή ώρα, όπως παλιότερα, για το "στήσιμο" της φωτογράφισης. Ένα απλό "κλικ" αρκεί για να "τραβήξει" για πάντα μια στιγμή του παρόντος και να τη διασώσει από το παρελθόν στο μέλλον. Αρκεί,  άραγε;

   Από τις αρχές, λοιπόν, του 20ού αιώνα αυξάνεται ο αριθμός των φωτογραφιών που έχουν τραβηχθεί στην Ακρόπολη και σ´ άλλα σημεία της Αθήνας και τόπους της Ελλάδας. Τις αγαπώ πολύ αυτές τις φωτογραφίες, γιατί αποτελούν τεκμήρια μιας "χαμένης" πια εποχής, απεικονίζουν εντυπώσεις και εκφράζουν την αίσθηση μιας στιγμής μέσα βέβαια από το βλέμμα του φωτογράφου. Μπορούν, ασφαλώς, να "διαβαστούν" με πολλούς τρόπους. Οι "αναγνώσεις" εξαρτώνται από τις επιλογές του θεατή...και πάντα μια εικόνα είναι "ατελής" και χρειάζεται το γραπτό κείμενο για να τη συμπληρώσει...

    Μία από τις πιο αγαπημένες μου φωτογραφίες είναι η παρακάτω. Βλέπουμε σε πρώτο πλάνο τη φιγούρα μιας κομψής καλοντυμένης νεαρής γυναίκας να φωτογραφίζει στην Ακρόπολη. Μπροστά της ο Παρθενώνας! Φαντάζομαι ότι είναι απόγευμα. Ανέβηκε για να δει το ηλιοβασίλεμα και το σούρουπο στην Ακρόπολη. Δεν γνωρίζουμε το πρόσωπο και την εθνικότητά της. Προφανώς, φωτογραφίζει το μάλλον ηλικιωμένο, επίσης καλοντυμένο, ζευγάρι που διακρίνουμε επάνω στην άκρη αριστερά της φωτογραφίας. Ταξιδεύει μαζί τους, γιατί μία νέα γυναίκα είναι μάλλον πολύ δύσκολο να ταξιδεύει μόνη της τόσο μακριά.

   Σας αφήνω να κάνετε όποια άλλη "ανάγνωση" της φωτογραφία θέλετε. Να επινοήσετε τη δική σας ιστορία για αυτή τη μυστηριώδη ταξιδιώτισσα που φωτογραφίζει στην Ακρόπολη στις αρχές του 20ού αιώνα. Προφανώς, ο φωτογράφος της φωτογράφισης έχει γοητευθεί από την παρουσία της. Εγκιβωτίζει στη φωτογραφία του τη φωτογραφία ενός άλλου. Μία φωτογραφία μιας φωτογραφίας, μία φωτογραφία για τη φωτογραφία!

   Και μία ακόμα "ανάγνωση"! Διακρίνονται οι λεπτομέρειες της κομψής ενδυμασίας της γυναίκας. Μία φωτογραφία, λοιπόν, ντοκουμέντο για το απογευματινό γυναικείο ένδυμα των αρχών του 20ού αιώνα...

Φωτογραφίζοντας στην Ακρόπολη. 1905. Το βλέμμα ενός φωτογράφου για το βλέμμα μιας γυναίκας φωτογράφου.

Θυμήθηκα αυτήν την αγαπημένη φωτογραφία, καθώς ξεφύλλιζα το λεύκωμα Βλέμματα από την Ελλάδα, και Βλέμματα στην Ελλάδα, θα μπορούσε να ονομάζεται.

Η φωτογραφία είναι το εξώφυλλο του φωτογραφικού λευκώματος με τον τίτλο Βλέμματα από την Ελλάδα. 

Bλ. Μάνος Ελευθερίου, Χάρης Γιακουμής, Βλέμματα από την Ελλάδα. Από το Άλφα έως το Ωμέγα και από τον 19ο στον 20ό αιώνα, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2008, εξώφυλλο και σ. 11.

http://www.biblionet.gr/book/137722/