Kάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ, Γυναίκα στην παραλία

Kάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ, Γυναίκα στην παραλία του Ρίγκεν

   Είναι ένας από τους αγαπημένους μου πίνακες του Γερμανού ζωγράφου του ρομαντισμού Κάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ  (1774-1835). 

 Απεικονίζει μια γυναικεία μορφή, ντυμένη στα κόκκινα, να κάθεται στην παραλία και να ατενίζει πέρα μακριά τα ιστιοφόρα καράβια.  Ο Φρίντριχ έχει ζωγραφίσει πολλούς πίνακες με παρόμοιες φιγούρες ανδρών ή γυναικών, που έχουν γυρισμένη την πλάτη τους στο κοινό και ατενίζουν ένα φυσικό τοπίο. Είναι οι μορφές αυτές σύμβολα του αγεφύρωτου χάσματος ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο ή μήπως αντίθετα της βαθύτερης ένωσής τους. Είμαστε τελικά θεατές απορροφημένοι στην ενατένιση του αχανούς και του άπειρου;

Πάντως οι μοναχικές μορφές του Φρίντριχ δίνουν την εντύπωση ότι δεν είναι ποτέ μέσα στο τοπίο που απεικονίζεται, ότι είναι εντελώς ξεχωριστές από αυτό, ότι είναι στοχαστικοί θεατές του μυστηρίου...και εμείς γινόμαστε θεατές των θεατών.

Κάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ, Γυναίκα στην παραλία του Ρίγκεν, 1818. Βρίσκεται στο Ίδρυμα Oscar Reinhart am Stadtgarten στην πόλη Winterthur (Βίντερτουρ), 

στο ελβετικό καντόνι της Ζυρίχης.

Λένε ότι η γυναικεία μορφή είναι η σύζυγος του Φρίντριχ, η Καρολίνε, που έχει απεικονίσει αρκετές φορές στους πίνακές του. Ο καλλιτέχνης παντρεύτηκε την Καρολίνε το 1818 και αμέσως μετά το γάμο το ζεύγος ταξίδεψε στην Πομερανία από όπου καταγόταν ο Φρίντριχ. Το Ρίγκεν είναι νησί στη γερμανική Πομερανία. Ο Φρίντριχ έχει ζωγραφίσει και άλλες σκηνές από αυτό το γαμήλιο ταξίδι.

Τα καράβια, που ατενίζει η Καρολίνε, ίσως συμβολίζουν το ταξίδι από την επίγεια ζωή στην ουράνια ή απλά το "άγνωστο" ταξίδι που έχει αρχίσει το ζευγάρι στην κοινή του ζωή. Ένα ταξίδι που εύχεται να κρατήσει αιώνια...

http://museumoskarreinhart.ch/

Ζακ Πρεβέρ (J. Prévert), Τα τραγούδια τα πιο μικρά

Ζακ Πρεβέρ, Τα τραγούδια τα πιο μικρά

Το πουλί που τραγουδάει μέσα στο κεφάλι μου

Κι αδιάκοπα μου λέει πως σ' αγαπώ

Κι αδιάκοπα μου λέει πως μ' αγαπάς

Το πουλί με τ' ανυπόφορο ρεφραίν το πουλί

Θα το σκοτώσω αύριο το πρωί.

J. Prévert, Les chansons les plus courtes...

L' oiseau qui chante dans ma tête

Et me répète que je t' aime

Et me répète que tu m'aimes

L' oiseau au fastidieux refrain

Je le tuerai demain matin.

Από τη συλλογή Histoires et d' autres histoires (1946)

Βλ.   Ζακ Πρεβέρ, Ποιήματα, μετάφραση Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, Θεωρία, Αθήνα1982, σ. 90-91.

Carel Fabritius, Ο κορυδαλός (1654). Βρίσκεται στην Πινακοθήκη Mauritshuis στη Χάγη.

http://www.mauritshuis.nl/index.aspx?FilterId=988&ChapterId=2346&ContentId=17507

Έμιλυ Ντίκινσον, Αν μπόραγα να σώσω μια καρδιά που σπάει

Ακόμα ένα συγκινητικό ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον

Αν μπόραγα να σώσω μια καρδιά που σπάει

δεν θα' χεν η ζωή μου στα χαμένα πάει

Αν μιας ζωής είχα αλαφρώσει τον καϋμό

Αν είχα κάποιον πόνο απαλύνει

Κι ένα σπουργίτι ξέψυχο αν είχα βοηθήσει

μες τη φωλιά του να ξαναγυρίσει

δε θα' χα τη ζωή μου στα χαμένα ζήσει. 

Ντίκινσον, Επιλογή από το έργο της, σε μετάφραση Μελισσάνθης, εκδ. Μικρή Εγνατία, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 38.

Το δωματιο της  Ντικινσον στη Houghton Βιβλιοθηκη

βλ. ttp://hcl.harvard.edu/libraries/houghton/collections/modern/dickinson.cfm

Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης: Γενί Τζαμί

   Το Γενί (Νέο) Τζαμί
ή το Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης

   Το Γενί (Νέο) Τζαμί θεωρείται ως ένα από τα χαρακτηριστικά μνημεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, κατάλοιπο του οθωμανικού παρελθόντος και δείγμα της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της πόλης. Τις αρχές του 20ού αιώνα στην ακόμα οθωμανική Θεσσαλονίκη ο επισκέπτης θα συναντούσε ένα μωσαϊκό θρησκειών. Βέβαια, τρεις ήταν οι  κυρίαρχες αριθμητικά θρησκευτικές ομάδες του πληθυσμού: οι Εβραίοι, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και οι Μουσουλμάνοι. Υπήρχαν ακόμα μικρές ομάδες Αρμενίων, Εξαρχικών (Βουλγάρων), Καθολικών, Προτεσταντών.
   Το Γενί Τζαμί ήταν ο λατρευτικός χώρος μιας ιδιότυπης θρησκευτικής ομάδας. Αποτελούσε τέμενος  των εξισλαμισμένων Εβραίων, των επονομαζόμενων Ντονμέδων. Είναι το τελευταίο τζαμί που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη και κατασκευάστηκε έξω από τα τείχη, στην περιοχή του Χαμιντιέ. Χτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, το 1902, σε σχέδια του γνωστού Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι (Vitaliano Poselli).

Επιχρωματισμένη φωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε ως καρτ ποστάλ. Απεικονίζει το Γενί Τζαμί την περίοδο 1902-1912. Διακρίνεται η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του οικοδομήματος. Τυπικό δείγμα εκλεκτικισμού με στοιχεία αναγέννησης και μπαρόκ, αλλά και βυζαντινές, ισλαμικές και νεοκλασικές επιρροές.

Μία ακόμη όψη του οικοδομήματος. Φωτογραφία της περιόδου 1902-1917. Το κτίριο αποτελεί μαρτυρία του κοσμοπολίτικου ευρωπαϊκού χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ού αιώνα, αλλά ταυτόχρονα και του βυζαντινού και οθωμανικού παρελθόντος. Ο αρχιτέκτων Ποζέλι σχεδίασε και άλλα χαρακτηριστικά κτίρια της πόλης τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όπως την παλιά Φιλοσοφική Σχολή, τη βίλα Αλλατίνι,  το κτίριο του Γ Σώματος Στρατού, το Διοικητήριο.

Επιχρωματισμένη φωτογραφία των αρχών του 20ού αιώνα. Πίσω από τα δέντρα και τις μπουγάδες των ρούχων διακρίνεται το Γενί Τζαμί. Χτίστηκε σε μια περιοχή όπου κατοικούσαν εξισλαμισμένοι Εβραίοι, οι ντονμέδες. Μετά την ένωση της πόλης με την Ελλάδα, γκρεμίστηκε ο μιναρές και το τέμενος έπαυσε να λειτουργεί ως χώρος λατρείας. Το 1922 στέγασε προσωρινά πρόσφυγες. Από το 1925 έως το 1962 στο κτίριο στεγαζόταν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης και είναι γνωστό κυρίως με το όνομα Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Σύγχρονη φωτογραφία του κτιρίου. Βρίσκεται στην οδό Αρχαιολογικού Μουσείου. Περιβάλλεται από απρόσωπες πολυκατοικίες. Στο προαύλιό του ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει γλυπτά, κυρίως σαρκοφάγους και ταφικά μνημεία της ρωμαϊκής και πρωτοχριστιανικής εποχής που θυμίζουν ότι το κτίριο κάποτε στέγαζε το Αρχαιολογικό Μουσείο. 

Το εσωτερικό του κτιρίου.

Βλ. Β. Δημητριάδη, Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, 1430-1912, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1983.
http://www.monumenta.org/article.php?IssueID=4&lang=gr&CategoryID=3&ArticleID=237

Για τις φωτογραφίες, βλ.

http://culture.thessaloniki.gr/gr/otho.asp?page=2
http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiPolitismou/TmimaPolitistikwnKalitexnikwn/Xoroi/GeniTzami

Η μουσική στη ζωγραφική: Ε. Μπερν-Τζόουνς (E. Burne-Jones), Ο μύλος- Κορίτσια χορεύουν στο ποτάμι

    H μουσική στους προραφαηλίτες ζωγράφους
 Edward Burne-Jones, The mill-Girls dancing to music by a river

    Φυσικά, και δεν έχω ξεχάσει τους αγαπημένους μου Προραφαηλίτες ζωγράφους. Ιδού, λοιπόν, ένας ακόμα πίνακας του Άγγλου Προραφαηλίτη ζωγράφου Edward Burne-Jones (1833-1898) με μουσικό θέμα. Σε ένα μεσαιωνικό τοπίο-στο βάθος ένας μύλος-απεικονίζονται τρεις γυναικείες αιθέριες μορφές να χορεύουν. Είναι οι Τρεις Χάριτες που χορεύουν υπό τη μελωδία της μουσικής του Απόλλωνα.

Ed. Burne-Jones, The mill-Girls dancing to music by a river (Ο μύλος-κορίτσια χορεύουν στη μουσική δίπλα σ' ένα ποτάμι), 1870-1882. Βρίσκεται στο Μουσείο Βικτορίας και Αλβέρτου στο Λονδίνο (Victoria and Albert Museum).

   Ο Jones άρχισε να ζωγραφίζει τον πίνακα το 1870 και τον ολοκλήρωσε το 1882. Τα μοντέλα των γυναικείων μορφών ήταν φίλες και συγγενείς του πλούσιου φιλότεχνου Κωνσταντίνου Ιωαννίδη που παρήγγειλε τον πίνακα. Η ξαδέλφη του Mary Zabacco, στα αριστερά, ήταν αγαπημένη του ζωγράφου και έχει ποζάρει και σ' άλλους πίνακες του Jones.

http://collections.vam.ac.uk/item/O14964/oil-painting-the-mill-girls-dancing-to/

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι

Οδυσσέα Ελύτη

ΣΠΟΡΑΔΕΣ

Ελένη

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι

Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές

Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα!

Κατά που θ' απλώσουμε τα χέρια μας τώρα που δε μας λογαριάζει πια

        ο καιρός

Κατά που θ' αφήσουμε τα μάτια μας τώρα που οι μακρινές γραμμές

        ναυάγησαν στα σύννεφα

Τώρα που κλείσανε τα βλέφαρά σου απάνω στα τοπία μας

Κι είμαστε - σαν να πέρασε μέσα μας η ομίχλη -

Μόνοι ολομόναχοι τριγυρισμένοι απ' τις νεκρές εικόνες σου.

Με το μέτωπο στο τζάμι αγρυπνούμε την καινούρια οδύνη

Δεν είναι ο θάνατος που θα μας ρίξει κάτω μια που Εσύ υπάρχεις

Μια που υπάρχει άλλου ένας άνεμος για να σε ζήσει ολάκερη

Να σε ντύσει από κοντά όπως σε ντύνει από μακριά η ελπίδα μας

Μια που υπάρχει αλλού

Καταπράσινη πεδιάδα πέρ' από το γέλιο σου ως τον ήλιο

Λέγοντάς του εμπιστευτικά πως θα ξανασυναντηθούμε πάλι

Όχι δεν είναι ο θάνατος που θ' αντιμετωπίσουμε

Παρά μια τόση δα σταγόνα φθινοπωρινής βροχής

Ένα θολό συναίσθημα

Η μυρωδιά του νοτισμένου χώματος μες στις ψυχές μας που όσο παν

        κι απομακρύνονται

Κι αν δεν είναι το χέρι σου στο χέρι μας

Κι αν δεν είναι το αίμα μας στις φλέβες των ονείρων σου

Το φως στον άσπιλο ουρανό

Κι η μουσική αθέατη μέσα μας ω! μελαγχολική

Διαβάτισσα όσων μας κρατάν στον κόσμο ακόμα

Είναι ο υγρός αέρας η ώρα του φθινοπώρου ο χωρισμός

Το πικρό στήριγμα του αγκώνα στην ανάμνηση

Που βγαίνει όταν η νύχτα πάει να μας χωρίσει από το φως

Πίσω από το τετράγωνο παράθυρο που βλέπει προς τη θλίψη

Που δε βλέπει τίποτε

Γιατί έγινε κιόλας μουσική αθέατη φλόγα στο τζάκι χτύπημα

        του μεγάλου ρολογιού στον τοίχο

Γιατί έγινε κιόλας

Ποίημα στίχος μ' άλλον στίχο αχός παράλληλος με τη βροχή δάκρυα

        και λόγια

Λόγια όχι σαν τ' αλλά μα κι αυτά μ' ένα μοναδικό τους προορισμόν:

        Εσένα!

Από την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη, Προσανατολισμοί

Οδυσσέας Ελύτης, Ποίηση, έκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2002, σ. 37-38.

Κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη

http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=1211

Πίνακας ζωγραφικής με βροχή: Κλωντ Μονέ (Cl. Monet), πρωινό στον Seine με βροχή

Ένα βροχερό τοπίο του Κλοντ Μονέ

Επειδή από χθες βράδυ έχει φθινοπωριάσει για τα καλά, ιδού ένα βροχερό τοπίο του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Μονέ.

Κλ. Μονέ, Πρωινό στον Seine με βροχή. 1897-98. Βρίσκεται στο Μουσείο Δυτικής Τέχνης στο Τόκυο (National Museum of Western Art-Tokyo).

O Seine ήταν ποταμός κοντά στο Giverny. Ο Μονέ έχει ζωγραφίσει πολλά τοπία από την περιοχή σε διάφορες ώρες της ημέρας και σε διάφορες εποχές.

http://collection.nmwa.go.jp/artizewebeng/search_7_detail.do

Ζακ Πρεβέρ (Jacques Prévert), Το δικαίωμα να κυττάζω

J. Prévert, Droit de regard

Vous

je ne vous regarde

ma vie non plus ne vous regarde pas

J' aime ce que j' aime

et cela seul me regarde

et moi voit

J' aime ceux que j' aime

je les regarde

ils m' en donnent droit.

Ζακ Πρεβέρ, Το δικαίωμα να κυττάζω

Εσάς

δεν σας κυττάζω

μην κυττάτε κι εσείς τη ζωή μου

Αγαπώ εκείνο που αγαπώ

κι αυτό μόνο κυττάζω

και με κυττάζει

Αγαπώ εκείνους που αγαπώ

τους κυττάζω

μου δίνουν δίκιο.

Προέρχεται από ένα ακόμα βιβλιαράκι που ανακάλυψα ξεχασμένο στη βιβλιοθήκη μου.

Ζακ Πρεβέρ, Ποιήματα, μετάφραση Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδ. Θεωρία Αθήνα 1982 (4η έκδ.), σ. 131.

Κλ. Μονέ (Cl. Monet), Το καράβι στο Giverny

Είναι ένας από τους πίνακες του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Κλωντ Μονέ που συμπεριλαμβάνεται στην πλούσια συλλογή του Μουσείου Ντ' Ορσέ στο Παρίσι.

Η εικόνα αποπνέει απόλυτη γαλήνη και ηρεμία. Τρεις γυναικείες φιγούρες στη βάρκα ψαρεύουν, ενώ οι μορφές τους καθρεφτίζονται στα νερά. Λένε ότι είναι οι κόρες της συντρόφου του ζωγράφου.

Cl. Monet, La bark à Giverny (Το καράβι στο Giverny). 1887. Musée d' Orsay-Paris

http://www.musee-orsay.fr/en/collections/index-of-works/resultat-collection.html?no_cache=1&zoom=1&tx_damzoom_pi1%5Bzoom%5D=0&tx_damzoom_pi1%5BxmlId%5D=001179&tx_damzoom_pi1%5Bback%5D=en%2Fcollections%2Findex-of-works%2Fresultat-collection.html%3Fno_cache%3D1%26zsz%3D9

Γ. Σαραντάρης: ακόμα ένα ποίημα

Γ. Σαραντάρης, Μέρες

Μέρες που σαν μια θάλασσα

Με περιτριγυρίζουν

Μέρες που δεν τις πρόφτασε η σιωπή

Μέρες σαν παιχνίδια παιδιών

Μέρες που μοιάζουν με τα καλοκαίρια

Όταν δεν τελειώνουν

Μέρες που δεν τις ήξερε η καρδιά μου

Μέρες γιομάτες μέλισσες

Μέρες πικρές

Μέρες σαν τη βροχή και σαν τον ήλιο

Μέρες που μας οδήγησαν σε κήπο

Μας σήκωσαν πάνω σε φτερά

Μας χάρισαν χελιδόνια

Μας κατέβασαν σε μια αυλή

Κάτω από ένα αγιόκλημα

Μέρες τραγουδιστές

Πού πάω

Τις ψιθυρίζω στην καλή μου

Ευφραίνομαι ευφραίνεται

Και μ' αγαπά

Την αγαπάω κ' εγώ

Περσότερο

Από ποτέ

9-26.11.1938

Γ. Σαραντάρης, Γιατί τον είχαμε λησμονήσει...μια ανθολόγηση από το σύνολο του έργου του, επιμέλεια Μ.Γ. Μερακλής, τυπωθήτω/παραφερνάλια, Αθήνα 2002, σ. 177.

Έμιλυ Ντίκινσον: ακόμα ένα ποίημα

Ακόμα ένα ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον

διακρίνεται για λεπτό χιούμορ, μια παιγνιώδη διάθεση και ανεπαίσθητη ειρωνεία, θα έλεγα, που καλύπτει, αλλά και ταύτοχρονα αφήνει να διαφανεί η θλίψη και η μελαγχολία της ποιήτριας

Δυο πεταλούδες βγήκαν μες στο μεσημέρι

και στριφογύρισαν πάνω στο αυλάκι

Έπειτα ολόισα πέταξαν μες στο διάστημα

ξαπόστασαν σε μιαν αχτίδα και μετά

φύγαν μαζί πάνω από μια θάλασσα ολόλαμπρη

Μ' όλο που ως σήμερα, σε κανένα λιμάνι

δεν αναφέρθηκεν η άφιξή τους

Αν χαιρετίσθηκαν μ' ένα ξένο πουλί

αν διασταυρώθηκαν με πλοίο ή φρεγάτα

Κανείς ως τώρα, δε μούστειλε μήνυμα.

Ντίκινσον, επιλογή από το έργο της, μετάφραση Μελισσάνθης, εκδ. Η Μικρή Εγνατία, Θεσσαλονίκη 1980.

Χειρόγραφο της Έμιλυ Ντίκινσον. 1860. Ανήκει στη συλλογή της Βιβλιοθήκης Houghton.
Στην πρώτη σειρά διαβάζουμε τη φράση "baffled for just a day or two".

Βλ.
http://hcl.harvard.edu/libraries/houghton/collections/modern/dickinson.cfm#related

Εντγκάρ Ντεγκά (Edgar Degas), Η ορχήστρα της Όπερας

Η ορχήστρα της Όπερας

Edgar Degas, L' orchestre de l' Opéra (Η ορχήστρα της Όπερας). Γύρω στα 1870. 

Mussée d' Orsay

   Θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Εντγκάρ Ντεγκά (1834-1917). Ο Ντεγκά ζωγράφισε τον πίνακα προς τιμήν ενός φίλου του μουσικού που έπαιζε φαγκότο στην ορχήστρα της Όπερας. Ο μουσικός αυτός είναι η μορφή που εστιάζει ο ζωγράφος στο πρώτο επίπεδο του πίνακα. Ωστόσο, είναι φανερό πως ο πίνακας δεν είναι απλά και μόνο η προσωπογραφία ενός μουσικού...η σκηνή που απεικονίζεται αποτελεί  πολύπλοκη σύνθεση, αφού ο ζωγράφος οδηγεί το βλέμμα του θεατή να διεισδύσει σε μία παράσταση όπερας. Ακινητοποιεί μια στιγμή της παράστασης, εξερευνώντας με ρεαλισμό τα προσηλωμένα στο έργο τους πρόσωπα των μουσικών, ενώ στο βάθος του πίνακα διακρίνονται τα πόδια των χορευτριών.

Ένας ακόμα πίνακας του  Ντεγκά με παρόμοιο θέμα. Μόνο που στο πρώτο επίπεδο οι μουσικοί έχουν στραμμένη την πλάτη στο κοινό, ενώ στο βάθος διακρίνονται και τα πρόσωπα των χορευτριών. Ο πίνακας λέγεται οι μουσικοί της ορχήστρας (1871-1872) και βρίσκεται στην Κρατική Πινακοθήκη στη Φρανκφούρτη του Μάιν (Städelsches Kunstinstitut und Städtische Galerie, Frankfurt am Main).

Βλ. 

Παρίσι Μουσείο Ορσέ, εκδ. Electa, 2005

http://www.musee-orsay.fr/en/collections/works-in-focus/search/commentaire/commentaire_id/lorchestre-de-lopera-505.html?no_cache=1
http://www.abcgallery.com/D/degas/degas23.html

Καρλ Γκούσταβ Κάρους (Karl Gustav Carus): ένας Γερμανός ρομαντικός ζωγράφος

 Καρλ Γκούσταβ Κάρους (Karl Gustav Carus): o φίλος του Φρίντριχ

Προσωπογραφία του Γερμανού ζωγράφου Κ.Γκ. Κάρους (1789-1869)
Ο Κάρους υπήρξε φίλος του Γκαίτε αλλά και του Φρίντριχ

...O Κάρους ήταν ένας Γερμανός ρομαντικός ζωγράφος που συνήθιζε να απεικονίζει κυρίως τοπία. Γεννήθηκε στη Λειψία και ήταν πραγματικά πολυτάλαντος, αφού δεν υπήρξε μόνο ζωγράφος, αλλά επιστήμονας, κυρίως φιλόσοφος, φυσικός και γιατρός...Την περίοδο 1814-1817 διδάχθηκε ζωγραφική στη Δρέσδη από το φημισμένο Γερμανό ζωγράφο του ρομαντισμού Καρλ Νταβίντ Φρίντριχ, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία.
  Ο Κάρους και ο Φρίντριχ έγιναν φίλοι, παρά το διαφορετικό τους χαρακτήρα. Ο Φρίντριχ ήταν συνεσταλμένος και ζούσε σε απομόνωση, ενώ ο Κάρους ήταν εξωστρεφής και κοινωνικός. Και οι δύο έβλεπαν την τέχνη ως μέσο για να πλησιάσουν τη φύση, την οποία αντιλαμβάνονταν ως δίαυλο επικοινωνίας με το Θεό. Βέβαια, τα έργα του Κάρους χαρακτηρίζονται από λιγότερη πνευματικότητα σε σχέση με τους πίνακες του Φρίντριχ που διακρίνονται από έντονο μεταφυσικό χαρακτήρα...

Καρλ Γκούσταβ Κάρους, Γυναίκα σε Βεράντα. 1824. Πινακοθήκη Δρέσδης

   Μία γυναικεία μορφή, που δεν αποκαλύπτει το πρόσωπό της, ατενίζει ένα μακρινό τοπίο, βυθισμένη στις σκέψεις της. Παρόμοιες γυναικείες μορφές να ατενίζουν πέρα μακριά εμφανίζονται συχνά σε έργα του Φρίντριχ την περίοδο 1815-1820.

...Και ένας ακόμα πίνακας του Κάρους που αγαπώ πολύ.

Καρλ Γκούσταβ Κάρους, Ταξίδι με καράβι στον Έλβα. 1827. Μουσείο Τέχνης Ντύσσελντοφ.

Η γυναίκα με στραμμένη την πλάτη στο κοινό ατενίζει τον άνδρα που κωπηλατεί. Στο βάθος διακρίνεται η Δρέσδη.

ArtBook, Friedrich, έκδοση Ημερησία 2006, σ. 68-69.

http://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Gustav_Carus
http://www.artcyclopedia.com/artists/carus_carl_gustav.html

Έμιλυ Ντίκινσον (Emily Dickinson), ακόμα ένα ποίημα

Ακόμα ένα ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον, προτού ξεκινήσω τη ρουτίνα της σημερινής μέρας:

Για να στήσεις ένα λιβάδι

χρειάζεται ένα τριφύλλι και μια μέλισσα

μια μέλισσα και ένα τριφύλλι

κι ονειροπόλημα.

Αλλά και μόνο το ονειροπόλημα

μπορεί να φτάσει

-αν είναι λιγοστές οι μέλισσες-

Από το Ντίκινσον, Επιλογή από το έργο της, μετάφραση Μελισσάνθης, εκδ. Η Μικρή Εγνατία, Θεσσαλονίκη 1980.

Εικόνα από το λεύκωμα-φυτολόγιο της Έμιλυ Ντίκινσον.

Ακόμα μία εικόνα από το φυτολόγιο της Έμιλυ Ντίκινσον.

Για τα χειρόγραφα ποιήματά της, τα λευκώματα, τις σημειώσεις και τις  επιστολές της,

βλ.

http://hcl.harvard.edu/libraries/houghton/collections/modern/dickinson.cfm

Έμιλυ Ντίκινσον (Emily Dickinson): μια ποιήτρια

Έμιλυ Ντίκινσον (1830-1886)

 Ή Έμιλυ Ντίκινσον γεννήθηκε το 1830 στο Άμχερστ της Μασσαχουσέτης το 1830 όπου και πέρασε τη ζωή της στο κλειστό πουριτανικό περιβάλλον της επαρχιακής γενέτειράς της, ζώντας πάντα στο γενέθλιο πατρικό της σπίτι. Πέθανε το 1886, αφήνοντας ένα μεγάλο αριθμό ποιημάτων που ποτέ δε δημοσίευσε. Έχουν βρεθεί περίπου 1800 ποιήματα της Ντίκινσον, στα οποία δεν έδινε τίτλο, αλλά μόνο αριθμό.

Η είσοδος του σπιτιού που πέρασε τη ζωή της η Έμιλυ. Σήμερα είναι το ένα από τα δύο κτίρια του Μουσείου Ντίκινσον στο Άμχερστ.

   Παρά το ότι σπούδασε (εκτός από τις πρώτες εγκύκλιες σπουδές, τέλειωσε την Ακαδημία του Άμχερστ και το Προτεσταντικό Σεμινάριο για γυναίκες Μαίρυ Λάιονς) και κατά τη διάρκεια των σπουδών της διακρίθηκε για τα πνευματικά της χαρίσματα και έδειξε κάποια ενεργητικότητα, δημοσιεύοντας κείμενά της (ακόμα και χιουμοριστικά) σε σχολικά έντυπα, στη συνέχεια αποτραβήχτηκε από τον κόσμο. Ζούσε σχεδόν απομονωμένη και έγκλειστη, διαβάζοντας συνεχώς βιβλία, αλληλογραφώντας (σώθηκε μεγάλος αριθμός επιστολών της) και φυσικά γράφοντας ποιήματα που δεν τολμούσε να δημοσιεύσει.

Ένα από τα δύο πορτρέτα της Ντίκινσον που έχουν διασωθεί. Είναι μια σπάνια φωτογραφία-δαγκεροτυπία (από τα πρώτα είδη φωτογραφίας) που απεικονίζει την αισθαντική Ντίκινσον γύρω στα 1846-1847. Βρίσκεται στις Συλλογές των Αρχείων του Κολεγίου του Άμχερστ (Archives and special Collections at Amherst College).

   Πολλοί προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την απομόνωση της Ντίκινσον και την επιλογή της να ζήσει χωρίς να παντρευτεί σ΄ ένα κλειστό επαρχιωτικό πουριτανικό περιβάλλον της τότε Νέας Αγγλίας όπου κυριαρχούσαν οι αυστηρές αρχές, ο θρησκευτικός δογματισμός και τα ήθη των Προτεσταντών σύμφωνα με τα οποία ο ρόλος της γυναίκας ήταν ο γάμος και τα παιδιά και όχι η αφοσίωση σε πνευματικά ενδιαφέροντα, όπως η συγγραφή και η ποίηση. Θεωρήθηκε μάλιστα ότι η εσωστρέφεια και η παραίτηση από την κοσμική ζωή της Ντίκινσον  ήταν ένα είδος διαμαρτυρίας ή πρόκλησης απέναντι  στον κομφορμισμό της προτεσταντικής αμερικάνικης επαρχίας. 

O. A. Bullard, The Dickinson children (Τα παιδιά της οικογένειας Ντίκινσον-η Έμιλυ είναι πρώτη στα αριστερά). Ο πίνακας είναι του 1840. Βρίσκεται στο Dickinson Room at Houghton Library.

   Τα κύρια θέματα της ποίησης της Ντίκινσον ήταν η φύση, το μυστήριο της ζωής και του θανάτου, η αναζήτηση της μεταθανάτιας ζωής και πάνω από όλα ο έρωτας ως απόλυτη ιδέα. Λένε ότι είχε δύο μεγάλους έρωτες στη ζωή της, με παντρεμένους άνδρες (έναν πάστορα και έναν δικαστή), με τους οποίους αλληλογραφούσε...Οι έρωτες αυτοί ήταν βέβαια πλατωνικοί...

   Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ντίκινσον αποτελεί μια ιδιάζουσα ποιητική περίπτωση. Σε μια πρώιμη εποχή έγραφε ποιήματα με χαρακτηριστικά που αργότερα θα θεωρηθούν γνωρίσματα της νεωτερικής ποίησης.  Στην εποχή της, ο ελεύθερος στίχος, η σχεδόν ολοκληρωτική απουσία της στίξης, η ελλειπτικότητα, η πυκνότητα και η επιγραμματικότητα των νοημάτων, η σύζευξη του αφηρημένου με το συγκεκριμένο, οι περίεργες επιλογές λέξεων καταλογίστηκαν ως αδυναμίες της γραφής της Ντίκινσον. Για τα παραπάνω γνωρίσματα ο κριτικός Χίγγινσον-γνωστός τότε στους αμερικανικούς κύκλους των Γραμμάτων-με τον οποίο επικοινωνούσε η Έμιλυ, κατέκρινε τη γραφή της και προσπαθούσε να τη διορθώσει, αν και στο τέλος αναγνώρισε κατά κάποιον τρόπο την αξία της.
Πάντως, για αυτό, και τα ελάχιστα ποιήματά της που επιλέχθηκαν από έντυπα της εποχής, δημοσιεύτηκαν διορθωμένα. Φαίνεται ότι η Έμιλυ, που χρειαζόταν την κρίση έστω και ενός κριτή για να επικυρώσει την αξία της ποίησής της και να την ενθαρρύνει, τονώνοντας τη μειωμένη αυτοπεποίθησή της, έπεισε τον εαυτό της για το ότι δεν επιζητούσε δόξα και αναγνώριση και ότι έγραφε μόνο από βαθύτερη εσωτερική ανάγκη. Έτσι το μόνο που έκανε ήταν να γράφει...και να γράφει...και να γράφει, έχοντας παραιτηθεί από κάθε προσδοκία έκδοσης ή δημοσίευσης.

    Μία συλλογή από ποιήματά της δημοσίευτηκαν για πρώτη φορά το 1890,  όταν είχε πια πεθάνει, χωρίς όμως να έχουν ιδιαίτερη απήχηση.

Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης των ποιημάτων της Ντίκινσον

...Μόνο μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να εκτιμάται η πρωτοποριακή για την εποχή της ποιητική γραφή της Ντίκινσον και να αναγνωρίζεται η αξία του έργου της που μετά τη δεκαετία του 1950 γνώρισε πολλές εκδόσεις και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Θεωρείται ως προδρομική μορφή της νεωτερικής ποίησης. Σήμερα ο λυρισμός, ο ονειροπόλος και στοχαστικός τόνος, η αισθαντικότητα, η γνησιότητα και η αγνότητα των συναισθημάτων, η υπαινικτικότητα και η πνευματικότητα των ποιημάτων της Ντίκινσον συγκινούν όσους αναγνώστες αγαπούν να ταξιδεύουν στο μαγικό κόσμο της ποίησης.

Χρονολογικός πίνακας των σημαντικότερων στιγμών και γεγονότων της ζωής της Ντίκινσον. Από την ιστοσελίδα του Μουσείου Ντίκινσον στο Άμχερστ.

Βλ.
http://www.emilydickinsonmuseum.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Emily_Dickinson
http://hcl.harvard.edu/libraries/houghton/collections/modern/dickinson.cfm
http://el.wikipedia.org/wiki/Έμιλι_Ντίκινσον
http://www.lexima.gr/lxm/read-526.html (άρθρο
http://www.poeticanet.com/poets.php?subaction=showfull&id=1291191125&archive=&start_from=&ucat=255&show_cat=255 (για τις επιστολές της Ντίκινσον)
http://www.translatum.gr/poetry/dickinson.htm (μεταφρασμένα ποιήματα στα ελληνικά)
http://www.emilydickinson.org/
http://www.bibliopolio.gr/Ντίκινσον-p-94568.html
http://hcl.harvard.edu/libraries/houghton/collections/modern/dickinson.cfm#other_related

Έμιλυ Ντίκινσον, Το καλοκαίρι ο ουρανός...

Έμιλυ Ντίκινσον, Το καλοκαίρι ο ουρανός...

   Επειδή ήδη έχουμε διανύσει το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου και έχουμε αρχίσει να αφήνουμε πίσω μας το καλοκαίρι, σας αφιερώνω ένα ποίημα της Αμερικανίδας Έμιλυ Ντίκινσον.

Το καλοκαίρι ο ουρανός είναι ένα ποίημα

σε κανένα βιβλίο δε βρίσκεται

Τα γνήσια ποιήματα είναι άπιαστα.

Από ένα βιβλιαράκι που βρήκα εντελώς τυχαία κρυμμένο και ξεχασμένο σε ράφι της βιβλιοθήκης μου: Ντίκινσον, επιλογή από το έργο της, σε μετάφραση Μελισσάνθης, εκδ. Η Μικρή Εγνατία, Θεσσαλονίκη 1980.

...και ακόμα ένα ποίημα από αυτό το βιβλιαράκι που περίμενε να το θυμηθώ...το είχα αγοράσει όταν ακόμα ήμουν μαθήτρια.

Ήταν σάμπως η θάλασσα ν' αποτραβιόταν

και να φανέρωνε μιαν άλλη θάλασσα

Κι αυτή μιαν άλλη. Και μαζί κι οι τρεις

δεν ήταν παρά κομπασμός θαλάσσιων κύκλων

άνοχθων-και αυτοί πάλι-θαλασσών

μελλοντικών, ο απέξω γύρος.

Αυτός ' ναι αιωνιότητα.

Γκ. Φρ. Κέρστινγκ (G. Fr. Kersting), Μπροστά στον καθρέπτη

       Ο Γερμανός ζωγράφος Georg Friedrich Kersting (1785-1847) ήταν φίλος του κορυφαίου ρομαντικού ζωγράφου-επίσης Γερμανού- C. D. Friedrich από τη ζωγραφική του οποίου φαίνεται ότι επηρεάστηκε. Στον παρακάτω πίνακα η επιρροή του έργου του Φρίντριχ Γυναίκα στο παράθυρο είναι εμφανής. Φαίνεται ότι ο Κέρστινγκ είχε δει τον πίνακα του Φρίντριχ σε κάποιες από τις επισκέψεις του στο ατελιέ του ζωγράφου.

Γκ. Φρ. Κέρστινγκ, Μπροστά στον καθρέπτη. 1827. Βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Κίελου.

Οι λεπτομέρειες των ρούχων είναι εξαιρετικές. Ο Κέρστινγκ όμως δεν μπορεί να φθάσει το δυνατό ρομαντισμό του Φρίντριχ που συγκλονίζει.

http://www.lib-art.com/artgallery/666-georg-friedrich-kersting.html

Κ.Ντ. Φρίντριχ, Γυναίκα στο παράθυρο

 Ο Φρίντριχ παρατηρεί τον κόσμο μέσα από το βλέμμα της γυναίκας του Καρολίνε, που κοιτάζει από το παράθυρο του σπιτιού τους τον ποταμό Έλβα στη Δρέσδη. Τι μπορεί να βλέπει και να σκέφτεται η γυναίκα;

Φρίντριχ, Γυναίκα στο παράθυρο. 1822. Εθνική Πινακοθήκη στο Βερολίνο

Την περίοδο 1815-1820 εμφανίζονται συχνά στα έργα του Φρίντριχ γυναικείες και αντρικές φιγούρες που ατενίζουν πέρα μακριά, έχοντας στραμμένη την πλάτη στο κοινό.

http://www.caspardavidfriedrich.org/Woman-at-a-Window-1822.html

Η αψίδα του Γαλερίου: Η Καμάρα της Θεσσαλονίκης

Η αψίδα του Γαλερίου, η επονομαζόμενη Καμάρα, είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης, εναπομείναν ίχνος της ύστερης αρχαιότητας στην πόλη.

Ιστορικά εντάσσεται στην περίοδο της λεγόμενης Τετραρχίας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατά την οποία ο Διοκλητιανός πήρε στην αρχή ως συναυτοκράτορα το Μαξιμιανό και αργότερα, το 293 μ.Χ., το Γαλέριο και τον Κωνστάντιο Χλωρό (πατέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου), ως Καίσαρες.  Έτσι ιδρύθηκε η λεγόμενη Πρώτη Τετραρχία και η αυτοκρατορία μοιράστηκε σε τέσσερα τμήματα. Ο Γαλέριος ήταν διοικητής του τμήματος εκείνου στο οποίο συμπεριλαμβανόταν και η ελληνική χερσόνησος και αρχικά είχε ορίσει ως έδρα του το Σίρμιο της Πανονίας (τη σημερινή Μητροβίτσα στη Σερβία), αργότερα όμως προτίμησε τη Θεσσαλονίκη. Μέσα στην πρώτη πενταετία του 4ου αιώνα μ.Χ. έκτισε στη Θεσσαλονίκη ένα λαμπρό οικοδομικό συγκρότημα, τα ανάκτορά του. Η αψίδα του Γαλερίου αποτελεί στοιχείο του γαλεριανού συγκροτήματος στο νοτιοανατολικό τμήμα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης και συνδεόταν με τα ανάκτορα του Γαλερίου (προς νότια) και με τη Ροτόντα (προς βορρά). 

 Το μνημείο Στην αρχική του μορφή επρόκειτο για ένα οκτάπυλο με 4 κεντρικούς ογκώδεις πεσσούς, 4 δευτερεύοντες στα πλάγια, ισάριθμα τόξα και χαμηλό σφαιροειδή θόλο. Σήμερα διασώζονται δύο κύριοι πεσσοί και ένας δευτερεύων, που συνδέονται με πλίνθινο τόξο. Από τις αφηγήσεις των γεγονότων στις ανάγλυφες πλάκες συμπεραίνουμε ότι η αψίδα είχε τιμητικό χαρακτήρα και χτίστηκε το 305 μ.Χ. ύστερα από την οριστική νίκη του αυτοκράτορα Γαλέριου κατά των Περσών. 

Εάν είχατε ταξιδέψει στη Θεσαλονίκη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα, πιθανόν να είχατε στείλει μια καρτ ποστάλ με την Καμάρα. Ιδού, λοιπόν, κάποια από τα "Souvenirs de Salonique" ("Ενθύμια από τη Θεσσαλονίκη) από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, λίγο πριν και μετά από την ένωση της πόλης με την Ελλάδα.

Σε κάποιες καρτ ποστάλ ονομάζεται εσφαλμένα αψίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

                               

Κάτω από την αψίδα περνούσαν το τραμ και τα αυτοκίνητα που ακολουθούσαν την οδό Εγνατίας. Βλ. http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1425 http://culture.thessaloniki.gr/gr/momuments.asp