Το δάσος στο φθινόπωρο: ένας πίνακας του Winslow Homer

  Είμαστε πια στην καρδιά του Φθινοπώρου. Για αυτό, ιδού ένας φθινοπωρινός πίνακας του Αμερικανού ζωγράφου Winslow Homer. "Στο φθινοπωρινό δάσος", λέγεται...

Winslow Homer, Στο φθινοπωρινό δάσος. 1877. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=555

Γυναίκες που διαβάζουν στην Αναγέννηση: ένας πίνακας του Piero di Cosimo

Γυναίκες που διαβάζουν στην Αναγέννηση: Η Μαγδαληνή του Piero di Cosimo

    Eίναι ένα υπέροχο πορτρέτο μίας γυναίκας της Αναγέννησης. Ένας από τους πιο αγαπημένους μου πίνακες. Μου τον θύμισε η φίλη και συνάδελφος Μαρία Πάλλα. Τον είχα δει τυχαία στην Εθνική Πινακοθήκη της Ρώμης, που στεγάζεται στο μέγαρο Barberini, και με γοήτευσε η ηρεμία, η σχεδόν απόκοσμη γαλήνη της έκφρασης. H γλυκύτατη γυναικεία μορφή, ντυμένη με χαρακτηριστική αναγεννησιακή ενδυμασία και έχοντας χτενίσει με επιμέλεια τα μακριά μαλλιά της, διαβάζει το βιβλίο της, απόλυτα προσηλωμένη στην ανάγνωση και αδιάφορη στα βλέμματα των θεατών. Ο πίνακας είναι έργο του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης Piero di Cosimo (1462-1521) και απεικονίζει τη Μαρία Μαγδαληνή να διαβάζει. Το θέμα αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο σε έργα της Αναγέννησης. Η Μαρία Μαγδαληνή απεικονίζεται ντυμένη με αναγεννησιακά ρούχα, κατά το πρότυπο της εποχής, να διαβάζει το βιβλίο των Ωρών.

Piero di Cosimo, Μαγδαληνή. Περίπου στα 1500. Εθνική Πινακοθήκη της Αρχαίας Τέχνης. Palazzo Barberini στη Ρώμη.

http://www.wga.hu/html_m/p/piero_co/z_other/mary_mag.html
http://www.galleriaborghese.it/barberini/it/maddalen.htm

Πολύκλειτος Ρέγκος: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

   Είναι ένας πίνακας του Θεσσαλονικιού ζωγράφου Πολύκλειτου Ρέγκου με θέμα την είσοδο του βασιλιά Γεωργίου Α και του γιου του, διαδόχου Κωνσταντίνου, στη Θεσσαλονίκη. Απεικονίζεται να παρελαύνει ο ελληνικός στρατός με επικεφαλής τους δύο ηγεμόνες μπροστά στο Λευκό Πύργο. Η παρέλαση αυτή πρέπει να έγινε στις 29 Οκτωβρίου του 1912, όταν έφθασε από την Αθήνα ο Έλληνας βασιλιάς για να παρίσταται ο ίδιος στην απελευθέρωση και την παράδοση της πόλης από τους Τούρκους, η οποία είχε ήδη γίνει με το πρωτόκολλο παράδοσης που υπέγραψε ο Tahsin Πασάς, ο Οθωμανός στρατιωτικός διοικητής της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912. Ο  Κωνσταντίνος είχε εισέλθει στην πόλη μία μέρα νωρίτερα, ύστερα από πίεση του Έλληνα πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου. Η Αθήνα πίεσε τον Κωνσταντίνο, για να εισέλθει ο ελληνικός στρατός νωρίτερα από το βουλγαρικό που ήδη βρισκόταν έξω από την πόλη.

Πολύκλειτος Ρέγκος, Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στη Λέσχη Αξιωματικών της Θεσσαλονίκης.

Η σκηνή της παρέλασης μπροστά από το Λευκό Πύργο έχει αποθανατισθεί και από το φωτογραφικό φακό. Πίσω από τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο παρελαύνουν και διάφοροι άλλοι πρίγκιπες, γιοί και εγγονοί του Γεωργίου. Προφανώς, αυτή η φωτογραφία αντιστοιχεί στην ιδανική εικόνα του πίνακα ζωγραφικής.

Ο πίνακας του Πολύκλειτου Ρέγκου κοσμεί το βιβλίο του Γιάννη Μέγα, Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 1912-1913. Εικονογραφημένη εξιστόρηση, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2011.

Ο Πολύκλειτος Ρέγκος γεννήθηκε το 1903 στη Νάξο. Σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους τους Ιακωβίδη, Βικάτο, Ροϊλό και Νικόλαο Λύτρα. Το 1930 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στην Ακαδημία του Chaumiere και χαρακτικής στο ατελιέ του Γαλάνη. Το 1935 ξεκίνησε να ταξιδεύει στην Ελλάδα και το εξωτερικό συγκεντρώνοντας εμπειρίες που αποτυπώνονται και στη ζωγραφική του. Η διαμονή του στο Άγιο Όρος τον έφερε κοντά στη βυζαντινή τέχνη και σε συνδυασμό με τις τάσεις της ελληνικής ζωγραφικής των αρχών του 20ου αιώνα κατάφερε να συνδυάσει την ελληνικότητα με τον μοντερνισμό.  Ασχολήθηκε με διάφορα θέματα όπως προσωπογραφίες, τοπία, αγιογραφίες κ.α και πραγματοποίησε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1957 βραβεύθηκε με το χάλκινο μετάλλιο στη Biennale της Αλεξάνδρειας. Απεβίωσε το 1984 στη Θεσσαλονίκη.
Βλ. http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1&l=17;740:bio

Εικόνες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 26-28 Oκτωβρίου 1912

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης: η ελληνική σημαία στο Λευκό Πύργο

     Ο ελληνικός στρατός εισήλθε επίσημα στη Θεσσαλονίκη στις 27 Οκτωβρίου του 1912, αφού ήδη (από αργά το βράδυ της 26 Οκτωβρίου και νωρίς τα χαράματα της 27ης) είχε υπογραφεί το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης από τον Οθωμανό στρατιωτικό διοικητή Tahsin Πασά. Ο διάδοχος και αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος εισήλθε με τη συνοδεία του στην πόλη νωρίς το πρωί της 28ης Οκτωβρίου και κατευθύνθηκε αμέσως στο Διοικητήριο όπου ακόμα υπήρχε τουρκική φρουρά που όμως δεν εμπόδισε την εισόδο των Ελλήνων στο κτίριο.  Τότε, λοιπόν, εκεί, στο άλλοτε τουρκικό Διοικητήριο, εγκαταστάθηκε η ελληνική Διοίκηση και υψώθηκε επίσημα η ελληνική σημαία. Τέλος εποχής και αρχή μίας άλλης...

   Την ίδια ή την επομένη ημέρα (29 Οκτωβρίου) πρέπει να υψώθηκε η ελληνική σημαία σ᾽ένα γνωστό μνημείο της Θεσσαλονίκης, στο Λευκό Πύργο.

     Βλέπουμε δύο χαρακτηριστικές εικόνες από τη νεοαπελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη όπου η ελληνική σημαία κυματίζει στο Λευκό Πύργο.

Μία εξιδανικευμένη εικόνα από καρτ ποστάλ που προφανώς τυπώθηκε αμέσως μετά την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες. Απεικονίζονται Εύζωνοι με την ελληνική σημαία στο Λευκό Πύργο. Η τεράστια ελληνική σημαία έχει αντικαταστήσει την τουρκική, την οποία υποστέλλει ένας Εύζωνος. Στην κορυφή του Λευκού Πύργου ορθώνεται σε αφύσικη στάση ένας γιγάντιος Εύζωνος που στηρίζει το κοντάρι της επίσης γιγάντιας ελληνικής σημαίας. Ο νικητής πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να φαίνεται...

Μία ρεαλιστική ασπρόμαυρη φωτογραφία της εποχής. Η εληνική σημαία κυματίζει πάνω στο Λευκό Πύργο και δίπλα στο χαμηλό μουσουλμανικό κτίριο.

Βλ. Γιάννης Μέγας, Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Εικονογραφημένη εξιστόρηση, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2011.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό: πίνακες του Κενάν Μεσαρέ

   Εικόνες και φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

   Σας παρουσιάζω πίνακες του Κενάν Μεσαρέ που έχουν ως θέμα την παράδοση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς στον ελληνικό στρατό και την είσοδο του ελληνικού στρατού στην πόλη τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου 1912. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό ήταν ασφαλώς η σημαντικότερη επιτυχία του ελληνικού κράτους κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο. Σε λίγες ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου από τα βαλκανικά κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο) εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο ελληνικός στρατός κατόρθωσε να προελάσει νικηφόρα και να εισέλθει πρώτος θριαμβευτικά στην κυριότερη πόλη της Μακεδονίας, τη Θεσσαλονίκη.  Το πρωτόκολλο της παράδοσης της πόλης, κείμενο γραμμένο στα γαλλικά, υπογράφηκε περίπου στις 1.30 μετά τα μεσάνυχτα, στις 27 Οκτωβρίου του 1912. Δύο Έλληνες αξιωματικοί, ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Βίκτωρ Δούσμανης, ανέλαβαν, κατόπιν εντολής του διαδόχου και αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, τις διαπραγματεύσεις με τον στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης Tahsin Πασά και τη σύνταξη του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό. Οι διαπραγματεύσεις και η σύνταξη του πρωτοκόλλου ξεκίνησαν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης, αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου. Το πρωτόκολλο υπογράφηκε τα χαράματα, αλλά ο Μεταξάς φαίνεται ότι επέμενε να γραφεί ως ημερομηνία παράδοσης η 26η Οκτωβρίου, η ημέρα του εορτασμού του πολιούχου της πόλης, Αγ. Δημητρίου. Η ελληνική πλευρά βιαζόταν να ολοκληρωθεί η επίσημη παράδοση και να προλάβει να εισέλθει πρώτος ο ελληνικός στρατός, που περίμενε έξω από την πόλη, για να έχει μόνο η Ελλάδα διαπραγματευτικά δικαιώματα στην κυριαρχία της πόλης, που τη διεκδικούσε και η σύμμαχος της Βουλγαρία.

  Ο Κενάν Μεσαρέ (1889-1965) υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της παράδοσης της Θεσσαλονίκης και της θριαμβευτικής εισόδου του ελληνικού στρατού στην πόλη στις 26, 27, 28 και 29 Οκτωβρίου 1912. Ο αυτοδίδακτος ζωγράφος, ο οποίος γεννήθηκε στα Ιωάννινα, βρέθηκε πολύ κοντά στα δραματικά γεγονότα εκείνης της εποχής για την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα βαλκανικά κράτη, αφού ήταν ο γιος του Οθωμανού στρατηγού αλβανικής καταγωγής Χασάν Ταχσίν Πασά, του στρατιωτικού διοικητή που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό. Αφού πρώτα σπούδασε στα Ιωάννινα και στη συνέχεια στη Σχολή Γαλατά Σεράι της Κωνσταντινούπολης, ακολούθησε ως υπασπιστής τον πατέρα του σε διάφορες στρατιωτικές μετακινήσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Μεσαρέ υπήρξε χαρακτηριστικό δείγμα μορφωμένου Οθωμανού κοσμοπολίτη, αφού μιλούσε αλβανικά, τουρκικά, περσικά, αραβικά, γαλλικά και ελληνικά. Μετά την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα, επέλεξε να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας ελληνική υπηκοότητα. Αργότερα εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα, πέθανε στην Ελλάδα και τάφηκε στη Θεσσαλονίκη.

Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Απεικονίζει την υπογραφή της παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες. Ο Tahsin Πασάς υπογράφει το πρωτόκολλο της παράδοσης. Δεξιά οι Έλληνες αξιωματικοί Μεταξάς και Δούσμανης και αριστερά ο στρατηγός Chefic Πασάς με τον Γραμματέα Πολιτικών Υποθέσεων του βιλαετίου, Καραμπιμπέρη.

 Ένας πραγματικά εμβληματικός πίνακας που φυσικά εξιδανικεύει μία σημαντική στιγμή της  νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο ελληνικός στρατός παρελαύνει μπροστά από το Λευκό Πύργο. Η Θεσσαλονίκη έχει απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό που πρόλαβε να
εισέλθει στην πόλη νωρίτερα από το βουλγαρικό.

Μία πραγματική εικόνα. Εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού μπαίνει στη βροχερή Θεσσαλονίκη του Οκτωβρίου.

Μία ακόμα πραγματική εικόνα. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α και ο Κωνσταντίνος στους δρόμους της Φθινοπωρινής Θεσσαλονίκης. Ο Γεώργιος εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη στις 29 Οκτωβρίου. Τον συνόδευε ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, ο οποίος ήταν ο αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού. Ο Κωνσταντίνος μπήκε στην πόλη στις 28 Οκτωβρίου, μετά δηλαδή από την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο πατέρας του ο Γεώργιος είχαν πιέσει τον Κωνσταντίνο να κινηθεί γρήγορα προς τη Θεσσαλονίκη για να την καταλάβει πριν φθάσει ο βουλγαρικός στρατός.

Φωτογραφία που απεικονίζει Βουλγάρους στρατιώτες έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ο βουλγαρικός στρατός δεν κατόρθωσε να μπει πρώτος ή, έστω,  μαζί με τον ελληνικό στην πόλη. Ο ελληνικός στρατός τον είχε προλάβει...

 Υδατοτογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. Εξιδανικευμένη εικόνα σε σχέση με τη φωτογραφία. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α και ο διάδοχος Κωνσταντίνος παρελαύνουν στους δρόμους της νεοαπελευθερωθείσας Θεσσαλονίκης στις 29 Οκτωβρίου 1912. Έβρεχε εκείνες τις ημέρες... 

Ελαιογραφία του Κενάν Μεσαρέ με το ίδιο θέμα. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. 

 Υδατογραφία (Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης) του Κενάν Μεσαρέ που απεικονίζει εξιδανικευμένα τη συνάντηση του Διαδόχου Κωνσταντίνου με το στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης Tahsin Πασά, ο οποίος παρέδωσε επίσημα την πόλη στον ελληνικό στρατό. Διακρίνονται πίσω αριστερά του Κωνσταντίνου, ο γιος του πρίγκιπας Γεώργιος, και πίσω από τον Tahsin Πασά  ο Αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης.

Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. Ακόμα μία εξιδανικευμένη εικόνα από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Έλληνας αξιωματικός περπατά υπερήφανος ανάμεσα στο ενθουσιώδες πλήθος που κρατά ελληνικές σημαίες.

Μία ακόμη αναπαράσταση της θριαμβευτικής παρέλασης του ελληνικού στρατού στους δρόμους της Θεσσαλονίκης.

Βλ. http://www.hellasarmy.gr/page.php?page=gallery-balkaniki
http://logomnimon.wordpress.com/2010/10/23/μια-εικόνα-δύο-ιστορίες/
http://clubs.pathfinder.gr/mythos/220673
Γιάννης Μέγας, Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 1912-1913. Εικονογραφημένη εξιστόρηση, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2011.

Η Αντίσταση στην Κατοχή: H Μεγάλη Έξοδος από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη

  Όταν η ιστορία συνάντησε τη λογοτεχνία: H Mεγάλη Έξοδος από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη

   H πρώτη οργανωμένη μεγάλη διαδήλωση εναντίον των κατακτητών έγινε στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1942 με την ευκαιρία του εορτασμού της εθνικής επετείου για την ελληνική επανάσταση. Οι Γερμανοί είχαν απαγορεύσει τον εορτασμό. Ο Οδυσσέας Ελύτης εμπνέεται από αυτό το ιστορικό γεγονός στο εμβληματικό έργο του, την ποιητική σύνθεση Άξιον Εστί που δημοσίευσε το 1959. Το Ανάγνωσμα Τρίτο με τον τίτλο Η Μεγάλη Έξοδος από τα  Πάθη του Άξιον Εστί έχει ως θέμα τη μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας που έγινε στην Αθήνα με την ευκαιρία του απαγορευμένου εορτασμού της 25ης Μαρτίου 1942. Από το πρωί το κέντρο της Αθήνας γέμισε με πλήθος κόσμου. Πρωτοστατούσαν οι νέοι, μαθητές και φοιτητές. Σκοπός ήταν να στεφανώσουν τις προτομές των ηρώων της επανάστασης και τον Άγνωστο Στρατιώτη στο Σύνταγμα. Οι αρχές της Κατοχής έστειλαν ιππικό και μηχανοκίνητα για να διαλύσουν τη διαδήλωση. Τα θύματα ήταν πολλά.

 

Φωτογραφία από τη διαδήλωση διαμαρτυρίας στην Αθήνα εναντίον των κατακτητών στις 25 Μαρτίου 1942.

Από το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ 

του Οδυσσέα Ελύτη

ΤΑ ΠΑΘΗ

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΡΙΤΟ



Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΟΔΟΣ 

ΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά[1]

 και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα
 πλήθαιναν στην πρωτεύουσα, να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες
 με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ' ανοιχτό πουκάμισο, 
με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου. Όπου είχε κράτος κι εξουσία η Άνοιξη.
[2]

Και επειδή σίμωνε η μέρα που το Γένος είχε συνήθιο να γιορτάζει τον άλλο Σηκωμό[3],
 τη μέρα πάλι εκείνη ορίσανε για την Έξοδο.
 Και νωρίς εβγήκανε κατά μπροστά στον ήλιο, με πάνου ως κάτου απλωμένη την αφοβιά σα σημαία,
 οι νέοι με τα πρησμένα πόδια[4] που τους έλεγαν αλήτες. 
Και ακολουθούσανε άντρες πολλοί, και γυναίκες, και λαβωμένοι με τον 
επίδεσμο και τα δεκανίκια[5]. Όπου έβλεπες άξαφνα στην όψη τους τόσες χαρακιές,
 πού 'λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα.


Τέτοιας λογής αποκοτιές, ωστόσο, μαθαίνοντες οι Άλλοι[6], σφόδρα ταράχθηκαν. 
Και φορές τρεις με το μάτι αναμετρώντας το
 έχει τους, λάβανε την απόφαση να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες, 
με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει:
 μία πήχη φωτιά κάτω απ' τα σίδερα, με τις μαύρες κάνες και τα δόντια του ήλιου.
Όπου μήτε κλώνος μήτε ανθός, δάκρυο ποτέ δεν έβγαλαν. 
Και χτυπούσανε όπου να 'ναι, σφαλώντας τα βλέφαρα με απόγνωση.
 Και η Άνοιξη ολοένα τους κυρίευε.
 Σα να μην ήτανε άλλος δρόμος πάνω σ' ολάκερη τη γη, για να περάσει η Άνοιξη
 παρά μονάχα αυτός, και να τον είχαν πάρει αμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, πέρ' απ' την άκρη της
 απελπισιάς, τη Γαλήνη που έμελλαν να γίνουν, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, 
και οι άντρες, και οι γυναίκες, και οι λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια.


Και περάσανε μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα. Και θερίσανε πλήθος τα θηρία,
 και άλλους εμάζωξαν. Και την άλλη μέρα εστήσανε στον τοίχο τριάντα.

---

[1] Νέοι των αντιστασιακών οργανώσεων.

[2] Εννοεί την εφηβεία και τη νεότητα.

[3] Εννοεί την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου για την ελληνική επανάσταση.

[4] Πρησμένα πόδια από την αβιταμίνωση λόγω της μεγάλης πείνας το χειμώνα του 1941-42. Η πείνα έπληξε τον πληθυσμό των μεγάλων αστικών κέντρων, κυρίως της Αθήνας αλλά και της Θεσσαλονίκης.

[5] Εννοεί τους τραυματίες από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940.

[6] Εννοεί τους Γερμανούς κατακτητές.

Φερνάντο Πεσσόα: ποιήματα

   Επιμένω με στίχους του Φερνάντο Πεσσόα

Η μάσκα πίσω από τις μάσκες

Ποιήματα του ορθώνυμου Φερνάντο Πεσσόα

Κοιμάμαι. Αν ονειρεύομαι, στο ξύπνημα
Τι ονειρεύτηκα δεν ξέρω. 
Κοιμάμαι. Αν κοιμάμαι χωρίς να ονειρεύομαι, ξύπνιος,
Σ᾽ένα χώρο ανοιχτό που δε γνωρίζω
Γιατί ξύπνησα;
Για ποιο λόγο δεν ξέρω.

Καλύτερα ούτε να μην ονειρεύεσαι ούτε να ονειρεύεσαι.
Καλύτερα να μην ξυπνάς ποτέ.

19 -9-1933

Λένε;

Ξεχνούν.

Δε λένε;

Θα πουν.

Κάνουν;

Μοιραίο.

Δεν κάνουν;

Tο ίδιο είναι.

Γιατί

Να ελπίζουμε;

Όλα

Όνειρο είναι.

Βλ. Φερνάντο Πεσσόα. Κ. Π. Καβάφης, Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, επιμ. Γιάννης Σουλιώτης, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2009, σ. 53, 57.

Winslow Homer, Ονειροπόληση. 1872. Ιδιωτική Συλλογή.

Χρυσάνθεμα, ένας πίνακας του James Tissot

Το φθινόπωρο στη ζωγραφική: Γυναίκα μέσα σε χρυσάνθεμα

    Είναι σίγουρα ένας φθινοπωρινός πίνακας του Γάλλου ζωγράφου James Tissot. Μία γυναικεία μορφή περιβάλλεται από πολύχρωμα χρυσάνθεμα.

       Χρυσάνθεμα! Τα λουλούδια του Φθινόπωρου...

James Tissot, Χρυσάνθεμα. 1874-1876. Sterling & Francine Clark Art Institute, Williamstown, USA.

http://www.clarkart.edu/slideshows/image-gallery/

Γιώργος Θέμελης, Πολύπτυχο : για την αγάπη

Γιώργος Θεμέλης: ένα απόσπασμα για την αγάπη από το Πολύπτυχο

To Πολύπτυχο Θεσσαλονίκη 1941 είναι ένα αυτοβιογραφικό κείμενο του ποιητή Γιώργου Θέμελη (1900-1976), ανέκδοτο όσο αυτός ήταν εν ζωή, στο οποίο ο ποιητής αποκαλύπτει πτυχές της ζωής του και μιλά για τις υπαρξιακές αναζητήσεις του, με ένα σχεδόν παραληρηματικό λόγο και εξομολογητική διάθεση. Παραθέτω ένα απόσπασμα που μιλά για την αγάπη. 

Ο φιλόλογος και ποιητής Γιώργος Θέμελης (Σάμος 1900-Θεσσαλονίκη 1976).

   Δεν είμαι ωραίος, για να πεθάνω νέος. Δεν είμαι ρωμαλέος, για να τα βάλω με τον εαυτό μου και να βγω νικηφόρος…Αγαπώ μόνο. Η δύναμή μου αγάπη· κ´η αδυναμία μου. Ακολουθώ τους ανθρώπους και προσπελάζω και πάω όπου μορφή κι όπου κάλλος…Όπου κολλήσω κολλάω, γίνομαι ίσκιος του διπλανού μου και φάντασμα σ᾽ ένα μακάριο χάσιμο…

   Μα μες στην αγάπη με πιάνει συχνά μια ντροπή! Να είμαι η σκιά του άλλου, η αντανάκλαση; Να κινιέμαι μαζί του, να κάθομαι, όταν κάθεται, να σιωπώ και να βλέπω; 

Τ´είναι τάχα ο άλλος, το πρόσωπό του, καθρέφτης μου να κυττάζομαι!...Αισθάνομαι πούμαι οχληρός, ένας απρόσκλητος επισκέπτης και άρα ανεπιθύμητος, και θέλω να φύγω, 

ν´απομακρυνθώ, να γυρίσω στον εαυτό μου…Μ´όλον τούτο δε φεύγω, με τρέφει το θέαμα, 
μ ´ έλκει, με γεμίζει το αλλότριο σχήμα κ´ η ομορφιά…

  Δεν ξέρω…δε νιώθω βρισιές, κι αν με ραπίσουν από τη μια προσφέρω ευθύς την άλλη… Δε δέχομαι, δεν αισθάνομαι κανένα χτύπημα, δε με βρίσκουν τα βόλια, γλιστρούν και φεύγουν στο πλάι μου πέρα μακριά. Σε νερό στύγειον μ´έλουσαν ως τη φτέρνα και μένω απρόσβλητος, άτρωτος!...Είναι η αγάπη που με καλύπτει, ναι, μα πίσω απ´την αγάπη, βαθειά, πολύ βαθειά, αισθάνομαι, κάπου-κάπου ξαφνικά κι απροσδόκητα κάτι σκληρό, ένα χαλκό, ένα κύμβαλο αλαλάζον!...Με καλύπτει. Είναι αδιάτρητο. 
Μένω απρόσβλητος απ´ οποιοδήποτε βόλι!... Μα με ξαφνιάζει αυτό το μέταλλο, αυτό το κύμβαλον κάθε φορά που το αισθάνομαι, που το ακούω μέσα μου αλαλάζον!... και φεύγω, μαζεύομαι μέσα μου…

  Μα η μοναξιά με πνίγει. Είναι φόβος η μοναξιά και τρομάζω καταμεσής στο σταυροδρόμι μονάχος, που διχάζεται και τριχάζεται μπρος μου, και ζητώ στήριγμα, έναν άνθρωπο, 

ν´ακουμπήσω…

Αγαπώ. Όμως τι αγαπώ; Η αγάπη μου κάνει κύκλο, τυλίγει, αγκαλιάζει κ´επιστρέφει σε μένα…Είμαι ένας εγωπαθής αδιόρθωτος, ακόρεστος μες στην αγάπη μου, και-ήμαρτον, Κύριε-αισθάνομαι κάπου-κάπου που η αγάπη είναι κλοπή!... Σ´αγαπώ;…Δε σε σκοτώνω-σε γδύνω! Σου παίρνω με τρόπο, σου υπεξαιρώ μες στην περίπτυξή μου τη δροσιά και το φως, το πλούτος, ό,τι πολύτιμο, τα ρούχα που φορείς και πάω παρά πέρα… Αγαπώ π´αγαπιέμαι!...

Όλοι και όλα γυρίζουν γύρω μου, κινιούνται μέσα στον κύκλο μου της αγάπης. Τι κύκλους ή γυρίσματα μαγικά έχεις κάνει, Θεέ μου!...

   Η αγάπη είναι ένας κύκλος που απλώνεται και τυλίγει, είναι ένα δίκτυ που το ρίχνεις και πιάνεις, είναι μια επίκληση, ένα βαθύ κι αναντίρρητο κάλεσμα: “η παις, εγείρου!!”.

Βλ. Γιώργος Θέμελης, Πολύπτυχο. Αυτοβιογραφικό κείμενο, εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 2000, σ.  106-109.

Ed. Munch, Οι μοναχικοί. 1935. Μουσείο Μουνχ. Όσλο.

http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/the-lonely-ones-1935

Γυναίκες που διαβάζουν: πίνακες του James Tissot

Γυναίκες που διαβάζουν του James Tissot

   Σας παρουσιάζω δύο ακόμα πίνακες "φιλαναγνωσίας". Ο Γάλλος ζωγράφος  Jacques Joseph (James) Tissot (1836-1902) απεικονίζει γυναίκες που βυθίζονται στον κόσμο των βιβλίων τους.

    Είναι η προσωπογραφία μίας αναγνώστριας. H λευκοφορεμένη κομψότατη γυναικεία μορφή κυριαρχεί σ᾽ολόκληρο τον πίνακα. Διαβάζει το βιβλίο της χαμογελώντας αμυδρά. 

J. Tissot, Διαβάζοντας ένα βιβλίο. 1872-1873. Ιδιωτική Συλλογή.

   Η αναγνώστρια μας έχει γυρίσει την πλάτη.  Δεν είναι μόνη με το βιβλίο της. Έχει και ακροάτρια...διαβάζει μία ιστορία στο κοριτσάκι που την ακούει με προσήλωση. Η ακροάτρια είναι αυτή που έχει βυθιστεί στον κόσμο του βιβλίου.

J. Tissot, Διαβάζοντας μία ιστορία. 1878. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.wikipaintings.org/en/james-tissot/reading-a-story
http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=7786&name=reading-a-book
http://www.wikipaintings.org/en/james-tissot/reading-a-book

Η μετανάστευση στη ζωγραφική: πίνακες του Jacques Joseph (James) Tissot

H μετανάστευση στη ζωγραφική     Η μετανάστευση στις Η.Π.Α. από τα λιμάνια της Βικτωριανής Αγγλίας και οι σκηνές από τα ναυτικά ταξίδια των μεταναστών προς το άγνωστο ήταν συναρπαστικά θέματα για τον Γάλλο ζωγράφο  Jacques Joseph (James) Tissot (1836-1902). Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις πρώτες του 20ού οι άθλιες οικονομικές συνθήκες ανάγκασαν εκατομμύρια Βρεττανών και άλλων Ευρωπαίων να μεταναστεύσουν από τις πατρίδες τους με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής σε μια άλλη ήπειρο. Ο Τissot, ο oποίος γεννήθηκε στη Νάντη, ένα θαλασσινό λιμάνι της γαλλικής ακτής, είχε και ο ίδιος βρεθεί στη θέση του ταξιδιώτη-μετανάστη, αφού από τα 1860 ταξίδεψε πρώτα στην Ιταλία και από τα 1862 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο όπου άρχισε να εκθέτει έργα του στις εκθέσεις της Βασιλικής Ακαδημίας, κερδίζοντας την υποστήριξη πλούσιων φιλότεχνων.     Στον παρακάτω πίνακα ο Tissot απεικονίζει σε καράβι μία νεαρή γυναίκα μετανάστρια που κρατά στην αγκαλιά της ένα μωρό. Ένας μάλλον ηλικιωμένος άνδρας της τείνει το χέρι για να τη βοηθήσει να κατεβεί τις σκάλες του καραβιού.

J. Tissot, Οι μετανάστες. 1879-1880. Ιδιωτική Συλλογή.

Η ίδια σκηνή απεικονίζεται και σ᾽ένα χαρακτικό που βρίσκεται στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο στο Γκρίνουιτς του Λονδίνου.

J. Tissot, Οι μετανάστες. 1880. Εθνικό Ναυτικό Μουσείο στο Γκρίνουιτς. Λονδίνο (National Maritime Museum. Greenwich- London).

    Ένα ακόμα χαρακτικό του James Tissot απεικονίζει μία πραγματικά δραματική σκηνή: τον αποχαιρετισμό δύο φίλων σ᾽ ένα καράβι που ετοιμάζεται να αναχωρήσει για τις ΗΠΑ. Τα κιβώτια μπροστά στους φίλους γράφουν τον τόπο του προορισμού τους, Αλαμπάμα και Νέα Υόρκη. Στο βάθος διακρίνονται και άλλοι επιβάτες να αποχαιρετούν τους δικούς τους...

J. Tissot, Οι δύο φίλοι. 1881. Εθνικό Ναυτικό Μουσείο στο Γκρίνουιτς- Λονδίνο(National Maritime Museum - Greenwich. London).

  

 Μια ναυτική σκηνή αποχαιρετισμού απεικονίζει και ο παρακάτω πίνακας. Οι τρεις γυναίκες (η μία είναι ηλικωμένη, για αυτό κάθεται), ο ένας άνδρας και το παιδί που μόλις διακρίνεται μπροστά του, αποχαιρετούν, έχοντας γυρισμένη την πλάτη τους στο κοινό. Φαίνεται ότι είναι καλοντυμένοι. Από τα ρούχα τους καταλαβαίνουμε ότι δεν ανήκουν σε χαμηλή κοινωνική τάξη. Υπερατλαντικά θαλάσσια ταξίδια έκαναν και εύποροι ταξιδιώτες υπό διαφορετικές συνθήκες, εννοείται, από τις συνθήκες των φτωχών μεταναστών.

J. Tissot, Αποχαιρετισμός στο Mersey. 1881. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.wikipaintings.org/en/james-tissot/emigrants

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Tissot_Mersey.jpg

http://19.bbk.ac.uk/index.php/19/article/view/510/464

http://www.portcities.org.uk/london/server/show/ConGallery.129/James-(JeanJaques)-Tissot-(18361902).html
http://www.portcities.org.uk/london/server/change/storyInPictures/contentType/ConGallery/contentId/129/viewImage/2

http://www.rmg.co.uk/server/show/conMediaFile.2651

Φερνάντο Πεσσόα, ποιήματα

Ποιήματα του ορθώνυμου Φερνάντο Πεσσόα

Από τη συλλογή Η μάσκα πίσω από τις μάσκες

Κοιτάζω τη σιωπηλή λίμνη

Που το νερό της η πνοή του αέρα ρυτιδώνει

Μη γνωρίζοντας αν τα επινοώ όλα εγώ

Ή αν όλα είναι ανίδεα.

Η λίμνη τίποτα δε λέει. Τ᾽αεράκι

Σαλεύει, μα δεν αγγίζει.

Δεν ξέρω αν είμαι ευτυχής

Ούτε αν επιθυμώ να είμαι.

Οι ρυτίδες τρεμουλιάζουν, χαμογελούν

Πάνω στα κοιμισμένα νερά.

Γιατί να έχω φτιάξει από όνειρα

Τη μόνη ζωή που έχω;

4-8 -1930

Διαιρώ αυτό που ξέρω.

Προκύπτει αυτό που είμαι

Κι αυτό που ξέχασα. 

Ανάμεσα στα δύο πηγαίνω.

Δεν είμαι αυτός που σκέφτομαι

Ούτε αυτός που είμαι τώρα.

Αν θα σκεφτώ, κομμάτια γίνομαι

Αν θα πιστέψω, για μένα δεν υπάρχει τέλος.

Γι᾽αυτό, είναι καλύτερα

Ν᾽ακούς μόνο το θρόισμα

Της απαλής, βέβαιης αύρας

Που μέσ᾽από τις φυλλωσιές περνάει.

10-9-1934.

Andrew Wyeth, Άνεμος από τη θάλασσα. 1947. National Gallery Washington.

Φερνάντο Πεσσόα. Κ. Π. Καβάφης, Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, επιμ. Γιάννης Σουλιώτης, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2009, σ. 50, 56.

http://www.nga.gov/fcgi-bin/timage_f?object=143926&image=31490&c=

Κορίτσι που διαβάζει: Ένας πίνακας του Edw. Burne Jones

Edw. Burne Jones, Η προσωπογραφία της Katie Lewis.

    Αγαπώ πολύ αυτόν τον πίνακα του Προραφαηλίτη Edward Burne Jones που απεικονίζει ένα κορίτσι, την Katie Lewis, η οποία ήταν κόρη στενού φίλου του ζωγράφου. Η Katie, ξαπλωμένη μπρούμυτα στον καναπέ, έχει βυθιστεί στο μαγικό κόσμο του βιβλίου της. Διαβάζει απόλυτα αφοσιωμένη και προσηλωμένη, ταξιδεύοντας πέρα μακριά... Έχει ξεχάσει την πραγματικότητα. Ένα πορτοκάλι και το σκυλάκι της περιμένουν, μάλλον μάταια, να αποσπάσουν την προσοχή της από την ανάγνωση.

 Edw. Burne Jones, Η προσωπογραφία της Katie Lewis. 1886. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6036&name=portrait-of-katie-lewis

http://www.jssgallery.org/Other_Artists/Burne-Jones/Katie_Lewis.htm

Προραφαηλίτες ζωγράφοι και κοινωνικοί αγώνες: Ένας πίνακας του Ford Madox Brown

H μετανάστευση στη ζωγραφική: Φ. Μ. Μπράουν, Αποχαιρετισμός στην Αγγλία

(Για τον φίλο και συνάδελφο Γιάννη Σωτηρόπουλο, που ξέρω ότι θα του αρέσει...).

   Στα μέσα του 19ου αιώνα, στη Βικτωριανή Αγγλία, που χωρίς αμφιβολία εκείνη την εποχή ήταν η πιο βιομηχανοποιημένη χώρα, η κύρια δραστηριότητα παρέμεινε η γεωργία. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα είχαν συνέπειες και στον αγροτικό τομέα. Η αγροτική παραγωγή αυξήθηκε λόγω της βελτίωσης των αρδευτικών συστημάτων, τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων χάρη στα αποτέλεσμα της επιστημονικής έρευνας της χημείας και την αξιοποίηση των μηχανικών μέσων στις καλλιέργειες. Η πρώτη θεριστική μηχανή εμφανίστηκε  στην Αγγλία το 1812, ενώ άρχισαν να χρησιμοποιούνται και μηχανικές τσάπες, μηχανήματα σποράς, σύγχρονα άροτρα, κυλινδρόμυλοι κλπ. Μπορεί τα επιτεύγματα αυτά να είχαν ως συνέπεια τη βελτίωση και αύξηση της γεωργικής παραγωγής, ωστόσο προκάλεσαν και πλεόνασμα εργατικών χεριών. Μόνο λίγοι από τους πολλούς πρώην αγρότες και γεωργούς που έμεναν άνεργοι και συσσωρεύονταν στα μεγάλα αστικά κέντρα, τα οποία γίνονταν όλο και μεγαλύτερα, έβρισκαν εργασία στις βιομηχανίες. Από την άλλη πλευρά, οι βιομήχανοι, έχοντας στη διάθεσή τους αφθονία εργατικών χεριών, διατηρούσαν σε χαμηλό επίπεδο την αμοιβή των εργατών και βέβαια εκμεταλλευόταν την εργασία των γυναικών και των παιδιών.

  Γύρω στα 1845-47, για τρεις διαδοχικές χρονιές, η συγκομιδή των δημητριακών ήταν πολύ φτωχή, ενώ και μία ασθένεια κατέστρεψε τη σοδιά της πατάτας. Το αποτέλεσμα ήταν η επιδείνωση των συνθηκών ζωής των αγροτικών πληθυσμών της Αγγλίας και της Ιρλανδίας. Μία φράση περιγράφει εύγλωττα την κατάσταση: Οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα! Υπολογίζεται ότι αυτή την περίοδο πάνω από ένα εκατομμύριο πέθαναν κυρίως στην Ιρλανδία αλλά και την Αγγλία. Και φυσικά η μόνη λύση για τους ανθρώπους που υπέφεραν ήταν η φυγή από την πατρίδα και η αναζήτηση νέου τόπου εγκατάστασης. 

Εικόνα από αγγλική εφημερίδα που απεικονίζει μετανάστες σε καράβι. 1869.

Εικόνα από αγγλική εφημερίδα που απεικονίζει μετανάστες σε καράβι. 1871.

   Τον 19ο αιώνα το φαινόμενο της μετανάστευσης έλαβε μεγάλες διαστάσεις. Από τα λιμάνια της Αγγλίας, αφού μιλάμε για την Αγγλία του 19ου αιώνα, πλήθος ανθρώπων μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. και την Αυστραλία. Αλλά το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν εκδηλώθηκε μόνο στην Αγγλία. Εκατομμύρια άνθρωποι, από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, αποχαιρετούσαν την πατρίδα τους και διέσχιζαν χιλιάδες χιλιόμετρα και ολόκληρους ωκεανούς, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Εικόνα από αγγλική εφημερίδα που απεικονίζει μετανάστες σε καράβι. 1872.

   Από το κύμα της μετανάστευσης στα μέσα του 19ου αιώνα είναι εμπνευσμένος ο παρακάτω πίνακας του Προραφαηλίτη ζωγράφου Φορντ Μάντοξ Μπράουν (1821-1893). Απεικονίζει ένα ζευγάρι που μεταναστεύει στην Αυστραλία. Ο άνδρας και η γυναίκα βρίσκονται σε μία βάρκα που κατευθύνεται σ᾽ένα μεγαλύτερο πλοίο, το οποίο προφανώς έχει προορισμό την Αυστραλία.

Ford Madox Brown,  Αποχαιρετισμός στην Αγγλία. 1855.  Birmingham Museums and Art Gallery.

   Ο πίνακας του Μπράουν θεωρείται σύμβολο του κοινωνικού ρεαλισμού των Προραφαηλιτών ζωγράφων, αν και βέβαια οι Προραφαηλίτες δεν έδειχναν προτίμηση στην απεικόνιση κοινωνικών θεμάτων και ούτε είχαν ως στόχο τους την καταγγελία κοινωνικών προβλημάτων μέσω της τέχνης. Αφορμή για τον πίνακα του Μπράουν ήταν το γεγονός ότι ο γλύπτης Τόμας Γούλνερ, ιδρυτικό μέλος της Προραφαηλιτικής αδελφότητας, μετανάστευσε το 1852 στην Αυστραλία αναζητώντας, όπως και χιλιάδες άλλοι συμπατριώτες του, καλύτερη τύχη στη μακρινή ήπειρο με τα χρυσωρυχεία. Την ίδια χρονιά  περίπου 400.000 μετανάστευσαν από τα αγγλικά λιμάνια για ΗΠΑ και Αυστραλία.

     Ο καλλιτέχνης επέλεξε να απεικονίσει στη θέση του ζεγαριού, τον εαυτό και τη γυναίκα του Έμμα, γιατί και ο ίδιος στα τρία χρόνια που χρειάστηκε για να ολοκληρώσει το έργο σχεδίαζε να μεταναστεύσει στην Ινδία. Η σύνθεση του έργου πραγματικά γοητεύει και συγκινεί τους θεατές για τη φυσικότητα και την αμεσότητα στη στάση και την έκφραση των προσώπων. Κάνει κρύο! Οι πρωταγωνιστές είναι κουκουλωμένοι μέσα στα βαριά χειμωνιάτικα ρούχα. Η έκφρασή τους σοβαρή και μελαγχολική. Το χειμωνιάτικο κρύο έχει απλωθεί στις καρδιές τους, καθώς αποχαιρετούν την Αγγλία. Ο άνδρας ἐχει σίγουρα πιο αποφασιστικό βλέμμα, γιατί προφανώς αισθάνεται την υποχρέωση να προστατεύσει την οικογένειά του. Οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να κρύψει κάθε αδυναμία. Η Έμμα μοιάζει να έχει παραιτηθεί και να βυθίζεται στη θλίψη... Προσπαθεί να προφυλαχθεί από τον παγωμένο αέρα και τη βροχή με μια μεγάλη μαύρη ομπρέλα. Ο ένας αναζητά τη ζεστασιά του άλλου. Ο άνδρας κρατά με τρυφερότητα το χέρι της γυναίκας. Αυτή, όμως, με το άλλο της χέρι, κρατά ένα μικρό χεράκι που μόλις διακρίνεται να βγαίνει από το μικρό μπροστινό άνοιγμα του πανωφοριού της. Γιατί, εάν κοιτάξετε πιο προσεκτικά, θα διαπιστώσετε ότι η γυναίκα κουβαλά τυλιγμένο στην αγκαλιά προφανώς ένα μωρό που του κρατά το χεράκι. Το άνοιγμα είναι τόσο όσο για να παίρνει ανάσα το μωρό της. Πίσω στην άκρη αριστερά του πίνακα, προσέξτε μία ακόμα μικρή λεπτομέρεια. Ο Μπράουν απεικονίζει το φοβισμένο πρόσωπο ενός μικρού κοριτσιού τυλιγμένο σε βαριά ρούχα (το μοντέλο ήταν η κόρη του). Το βλέμμα του κοριτσιού εκφράζει τις αγωνίες και τους φόβους των μεταναστών που ήταν υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν πατρίδα και φίλους, να αφήσουν το οικείο, το κοντινό και το γνωστό για το ξένο, το μακρινό και το άγνωστο.

Ford Madox Brown,  Αποχαιρετισμός στην Αγγλία. 1864-66.  Tate Britain Gallery.

Ο Μπράουν ξαναζωγράφισε τον πίνακα.

Την ίδια εποχή και άλλοι καλλιτέχνες ζωγράφισαν πίνακες με θέμα τη μετανάστευση.

Walter Langley, Περιμένοντας τα πλοία. 1885. Iδιωτική Συλλογή.

http://www.maggieblanck.com/Immigration.html
http://www.irishtimes.com/blogs/generationemigration/2011/11/02/traditions-of-emigration-the-irish-habit-of-going-away/
http://www.bmagic.org.uk/objects/1891P24
http://www.tate.org.uk/art/artworks/brown-the-last-of-england-n03064
http://www.sothebys.com/en/catalogues/ecatalogue.html/2012/british-irish-art#/r=/en/ecat.fhtml.L12132.html+r.m=/en/ecat.lot.L12132.html/49/

Γυναίκα διαβάζει σε κήπο: ένας πίνακας του Edmund Blair Leighton

 "Γλυκιά μοναξιά" ονομάζεται ο πίνακας του Βρετανού ζωγράφου Edmund Blair Leighton (1853-1922), γιατί πράγματι είναι γλυκιά η μοναξιά, όταν έχεις για συντροφιά ένα βιβλίο. Μία νεαρή κομψή γυναίκα, φωτισμένη από τις αχτίνες του ήλιου, βυθίζεται στον κόσμο του βιβλίου της. Περιβάλλεται από τα άνθη του κήπου. Ηλιόλουστη ημέρα, η γαλήνη ενός ανθισμένου κήπου και ένα βιβλίο...Πώς θα μπορούσαμε να περάσουμε το πλαίσιο του πίνακα και να διεισδύσουμε στο μαγικό τόπο του; 

Edmund Blair Leighton, Γλυκιά μοναξιά. 1919. Ιδιωτική Συλλογή.

Βλ. http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6635

Ποιήματα του Φερνάντο Πεσσόα

Επιμένω με ποιήματα του Φερνάντο Πεσσόα...

Από το ποιητικό έργο Η μάσκα πίσω από τις μάσκες, Ποιήματα του ορθώνυμου Φερνάντο Πεσσόα

Μ᾽αρέσει να ταξιδεύω, ν᾽αλλάζω χώρες

Να είμαι πάντα άλλος,

Ψυχή χωρίς ρίζες,

Να ζω έξω από αυτά που βλέπω.

Να μην ανήκω σε κανέναν. Ούτε στον εαυτό μου.

Να πηγαίνω μπροστά, ξοπίσω να παίρνω

Την απουσία κάθε σκοπού.

Και την επιθυμία μου να τον πετύχω.

Αυτό είναι για μένα το ταξίδι.

Αλλά εκτός από το όνειρο για το ταξίδι

Τίποτα από μένα δεν υπάρχει σ᾽αυτό.

Όλα τα άλλα, γη κι ουρανός.

20-9-1933

Έχω μέσα μου κάτι σαν καταχνιά

Που με πνίγει, αλλά δεν είναι τίποτα.

Νοσταλγία του τίποτα

Ακαθόριστη επιθυμία.

Τυλιγμένος σαν σε ομίχλη

Είμαι απ᾽το ίδιο υλικό και βλέπω

Το μακρινό, λαμπρό αστέρι

Από την καύτρα του τσιγάρου πάνω.

Κάπνισα τη ζωή μου. Αβέβαιο

Ό,τι είδα ή διάβασα. Όλος

Ο κόσμος είναι μεγάλο ανοιχτό βιβλίο είναι

Που με χλευάζει σε μιαν άγνωστη γλώσσα.

16-7-1934

Βλ. Φερνάντο Πεσσόα -K. Π. Καβάφης, Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θανάτου, εισαγωγή, μετάφραση, ανθολόγηση Γιάννης Σουλιώτης, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2009, σ.  54-55.

Edw. Burne Jones, Νυχτερινό αστέρι. 1870. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6043&name=evening-star