Άννα Αγγελοπούλου: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό: πίνακες του Κενάν Μεσαρέ

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό: πίνακες του Κενάν Μεσαρέ

Εικόνες και φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Σας παρουσιάζω πίνακες του Κενάν Μεσαρέ που έχουν ως θέμα την παράδοση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς στον ελληνικό στρατό και την είσοδο του ελληνικού στρατού στην πόλη τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου 1912. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό ήταν ασφαλώς η σημαντικότερη επιτυχία του ελληνικού κράτους κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο. Σε λίγες ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου από τα βαλκανικά κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο) εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο ελληνικός στρατός κατόρθωσε να προελάσει νικηφόρα και να εισέλθει πρώτος θριαμβευτικά στην κυριότερη πόλη της Μακεδονίας, τη Θεσσαλονίκη. Το πρωτόκολλο της παράδοσης της πόλης, κείμενο γραμμένο στα γαλλικά, υπογράφηκε περίπου στις 1.30 μετά τα μεσάνυχτα, στις 27 Οκτωβρίου του 1912. Δύο Έλληνες αξιωματικοί, ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Βίκτωρ Δούσμανης, ανέλαβαν, κατόπιν εντολής του διαδόχου και αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, τις διαπραγματεύσεις με τον στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης Tahsin Πασά και τη σύνταξη του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό. Οι διαπραγματεύσεις και η σύνταξη του πρωτοκόλλου ξεκίνησαν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης, αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου. Το πρωτόκολλο υπογράφηκε τα χαράματα, αλλά ο Μεταξάς φαίνεται ότι επέμενε να γραφεί ως ημερομηνία παράδοσης η 26η Οκτωβρίου, η ημέρα του εορτασμού του πολιούχου της πόλης, Αγ. Δημητρίου. Η ελληνική πλευρά βιαζόταν να ολοκληρωθεί η επίσημη παράδοση και να προλάβει να εισέλθει πρώτος ο ελληνικός στρατός, που περίμενε έξω από την πόλη, για να έχει μόνο η Ελλάδα διαπραγματευτικά δικαιώματα στην κυριαρχία της πόλης, που τη διεκδικούσε και η σύμμαχος της Βουλγαρία.

Ο Κενάν Μεσαρέ (1889-1965) υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της παράδοσης της Θεσσαλονίκης και της θριαμβευτικής εισόδου του ελληνικού στρατού στην πόλη στις 26, 27, 28 και 29 Οκτωβρίου 1912. Ο αυτοδίδακτος ζωγράφος, ο οποίος γεννήθηκε στα Ιωάννινα, βρέθηκε πολύ κοντά στα δραματικά γεγονότα εκείνης της εποχής για την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα βαλκανικά κράτη, αφού ήταν ο γιος του Οθωμανού στρατηγού αλβανικής καταγωγής Χασάν Ταχσίν Πασά, του στρατιωτικού διοικητή που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό. Αφού πρώτα σπούδασε στα Ιωάννινα και στη συνέχεια στη Σχολή Γαλατά Σεράι της Κωνσταντινούπολης, ακολούθησε ως υπασπιστής τον πατέρα του σε διάφορες στρατιωτικές μετακινήσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Μεσαρέ υπήρξε χαρακτηριστικό δείγμα μορφωμένου Οθωμανού κοσμοπολίτη, αφού μιλούσε αλβανικά, τουρκικά, περσικά, αραβικά, γαλλικά και ελληνικά. Μετά την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα, επέλεξε να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας ελληνική υπηκοότητα. Αργότερα εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα, πέθανε στην Ελλάδα και τάφηκε στη Θεσσαλονίκη.

Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Απεικονίζει την υπογραφή της παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες. Ο Tahsin Πασάς υπογράφει το πρωτόκολλο της παράδοσης. Δεξιά οι Έλληνες αξιωματικοί Μεταξάς και Δούσμανης και αριστερά ο στρατηγός Chefic Πασάς με τον Γραμματέα Πολιτικών Υποθέσεων του βιλαετίου, Καραμπιμπέρη.

Ένας πραγματικά εμβληματικός πίνακας που φυσικά εξιδανικεύει μία σημαντική στιγμή της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο ελληνικός στρατός παρελαύνει μπροστά από το Λευκό Πύργο. Η Θεσσαλονίκη έχει απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό που πρόλαβε να
εισέλθει στην πόλη νωρίτερα από το βουλγαρικό.

Μία πραγματική εικόνα. Εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού μπαίνει στη βροχερή Θεσσαλονίκη του Οκτωβρίου.

Μία ακόμα πραγματική εικόνα. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α και ο Κωνσταντίνος στους δρόμους της Φθινοπωρινής Θεσσαλονίκης. Ο Γεώργιος εισήλθε θριαμβευτικά στην πόλη στις 29 Οκτωβρίου. Τον συνόδευε ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, ο οποίος ήταν ο αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού. Ο Κωνσταντίνος μπήκε στην πόλη στις 28 Οκτωβρίου, μετά δηλαδή από την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο πατέρας του ο Γεώργιος είχαν πιέσει τον Κωνσταντίνο να κινηθεί γρήγορα προς τη Θεσσαλονίκη για να την καταλάβει πριν φθάσει ο βουλγαρικός στρατός.

Φωτογραφία που απεικονίζει Βουλγάρους στρατιώτες έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ο βουλγαρικός στρατός δεν κατόρθωσε να μπει πρώτος ή, έστω, μαζί με τον ελληνικό στην πόλη. Ο ελληνικός στρατός τον είχε προλάβει...

Υδατοτογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. Εξιδανικευμένη εικόνα σε σχέση με τη φωτογραφία. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α και ο διάδοχος Κωνσταντίνος παρελαύνουν στους δρόμους της νεοαπελευθερωθείσας Θεσσαλονίκης στις 29 Οκτωβρίου 1912. Έβρεχε εκείνες τις ημέρες...

Ελαιογραφία του Κενάν Μεσαρέ με το ίδιο θέμα. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης.

Υδατογραφία (Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης) του Κενάν Μεσαρέ που απεικονίζει εξιδανικευμένα τη συνάντηση του Διαδόχου Κωνσταντίνου με το στρατιωτικό διοικητή της Θεσσαλονίκης Tahsin Πασά, ο οποίος παρέδωσε επίσημα την πόλη στον ελληνικό στρατό. Διακρίνονται πίσω αριστερά του Κωνσταντίνου, ο γιος του πρίγκιπας Γεώργιος, και πίσω από τον Tahsin Πασά ο Αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης.

Υδατογραφία του Κενάν Μεσαρέ. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης. Ακόμα μία εξιδανικευμένη εικόνα από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Έλληνας αξιωματικός περπατά υπερήφανος ανάμεσα στο ενθουσιώδες πλήθος που κρατά ελληνικές σημαίες.