Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018

Φτωχοί μαθητές στο σχολείο. Ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ και πίνακες ζωγραφικής του Nikolaj Bogdanov Belsky για μαθήτριες και μαθητές

Οι πιο φτωχοί συμμαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων. Ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ και πίνακες ζωγραφικής του Nikolaj Bogdanov Belsky για φτωχούς μαθητές.


...Επειδή ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που κάθε χρόνο ανοίγουν τα σχολεία...

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Χωριατόπουλα.  1910.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Στην πόρτα του σχολείου. 1897. Κρατικό Μουσείο Τέχνης. Αγ. Πετρούπολη.

Μπ. Μπρεχτ, Οι πιο φτωχοί συμμαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων

«Οι πιο φτωχοί συμμαθητές με τα λεπτά παλτά τους
Ερχόταν καθυστερημένοι στο πρωινό μάθημα πάντα

Γιατί μοιράζαν γάλα ή εφημερίδες για τις μάνες τους.

Οι δάσκαλοι

Τους γράφανε στο μαύρο τους τεφτέρι και τους βρίζαν.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στην τάξη. 1918.

Για κολατσιό δε φέρναν τίποτα μαζί τους. Στα διαλείμματα

Γράφαν μέσα στους καμπινέδες τα μαθήματά τους.

Αυτό απαγορευότανε. Τα διαλείμματα

Ήτανε για αναψυχή και για φαΐ.

Σαν το δεκαδικό αριθμό του π δεν ξέρανε
Ρωτούσανε οι δάσκαλοι: Γιατί

Δεν έμενες καλύτερα στη λάσπη, απ’ όπου έρχεσαι;

Μα αυτό το ξεραν.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Το βιβλίο. 1915.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Μαθήτριες. 1901.

Στους πιο φτωχούς μαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων

Υπόσχονταν κατώτερες θέσεις στις δημόσιες υπηρεσίες.

Γι’ αυτό το περιεχόμενο των

Βρώμικων σχολικών βιβλίων τους από δεύτερο χέρι αγορασμένων

Με τον ιδρώτα του προσώπου τους μαθαίνανε απ’ έξω

Μαθαίνανε να γλείφουνε τις μπότες του δασκάλου και
Τις μανάδες τους τις ίδιες να καταφρονούνε.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Η γνώση είναι δύναμη. 1920.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Γράφοντας έκθεση. 1901.

Τα κατώτερα πόστα των πιο φτωχών μαθητών απ’ τους συνοικισμούς των

προαστίων

Βρισκότανε κάτω απ’ το χώμα. Η καρέκλα του γραφείου τους

Δεν είχε κάθισμα. Θέα τους

Είχανε τις ρίζες των μικρών φυτών. Γιατί

τους βάλανε
Να μάθουνε ελληνική γραμματική και για τις εκστρατείες του Καίσαρα
Του θείου τον τύπο και τον αριθμό του π;
Στους ομαδικούς τάφους της Φλάντρας, που γι’ αυτούς
ήτανε προορισμένοι
Τι άλλο τους χρειαζότανε πέρα από
Λίγο ασβέστη;»
(Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα, μτφ. Νάντια Βαλαβάνη, Σ.Ε.)


Nikolaj Bogdanov Belksy, Νέοι μαθητές (Πρωτάκια).
Nikolaj Bogdanov Belsky, Νοερή αριθμητική. Στο δημόσιο σχολείο του S. A. Rachinski. 1895. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=du&aid=4290
https://www.tretyakovgallery.ru/en/collection/ustnyy-schet-v-narodnoy-shkole-s-a-rachinskogo/

Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2018

Στο δρόμο για το σχολείο. Πίνακες ζωγραφικής με θέμα το σχολείο

Το σχολείο στη ζωγραφική. Παιδιά που πηγαίνουν
 σχολείο.

...επειδή τα σχολεία έχουν ανοίξει για ακόμη μια χρονιά, ιδού μία μικρή συλλογή με αγαπημένους πίνακες που απεικονίζουν παιδιά της υπαίθρου να  πηγαίνουν στο σχολείο μιας άλλης εποχής.
   Aς ξεκινήσω με μία σκηνή από τον Αυστριακό ζωγράφο Franz Von Deffrenger (1835-1921). Απεικονίζει μία ομάδα παιδιών στο δρόμο ενός Τυρολέζικου χωριού να πηγαίνουν σοβαρά, πειθαρχημένα και σχεδόν συνοφρυωμένα στο σχολείο. Ο ζωγράφος καταγόταν από το Τύρολο και προφανώς είχε δει και είχε βιώσει τέτοιες στιγμές στη γενέτειρά του.

Franz Von Deffrenger (1835-1921),  Στο δρόμο για το σχολείο. 1890. Ντυμένα με την τυρολέζικη παραδοσιακή ενδυμασία πηγαίνουν με τις σάκες τους στο σχολείο του χωριού. Δεν χαμογελούν...

   Αντίθετα, ο Βέλγος Emil Claus απεικονίζει μία χαρούμενη σκηνή. Μία ομάδα αγροτόπαιδων παίζουν στο δρόμο προς το σχολείο...

Emile Claus (1849-1924), Στο δρόμο για το σχολείο. Μάλλον έχουν ξεχάσει να πάνε στο σχολείο...

   Μία μητέρα αποχαιρετά το κοριτσάκι της που πηγαίνει στο σχολείο. Η τρυφερή σκηνή του Γάλλου ζωγράφου Leon Emile Gaille διαδραματίζεται στο δωμάτιο ενός αγροτικού σπιτιού.

Leon Emile Gaille (1836-1907), Πηγαίνοντας στο σχολείο. Η μητέρα δίνει ένα μήλο στο κοριτσάκι για να το βάλει στο καλαθάκι του. Προφανώς, είναι το κολατσό του για το σχολείο.

... Μία αγαπημένη σκηνή από τον Γερμανό ζωγράφο Max Liebermann. Μαθήτριες με τις λευκές στολές τους πηγαίνουν στο σχολείο...

Max Liebermann, Στο δρόμο για το σχολείο στο Edam. 1904. Ο δρόμος στο Edam έχει γεμίσει από μαθήτριες. Σαν αιθέριες οπτασίες με τις λευκές στολές τους πηγαίνουν δυο-δυο στο σχολείο...

Δύο πορτρέτα μαθητριών στο δρόμο για το σχολείο από τον Αμερικανό ζωγράφο John George Brown. Eίναι μάλλον το ίδιο κοριτσάκι και στους δύο πίνακες. Κόκκινο μαντήλι στα μαλλιά, λευκή ποδίτσα, βιβλία και καλαθάκι στο χέρι...




John George Brown, Μία ημέρα με άνεμο. 1876. Φυσάει...Ανεμίζει η ποδιά και το φόρεμά της...

John George Brown, Πηγαίνοντας σχολείο. 1874. Σοβαρή με φόντο τον συννεφιασμένο ουρανό...

Το αγαπώ πολύ αυτό το πορτρέτο της μαθήτριας από τον Γάλλο ζωγράφο Jules Bastien Lepage. Στο έρημο δρόμο του χωριού μια χειμωνιάτικη ημέρα πάει στο σχολείο...

Jules Bastien Lepage, Στο δρόμο για το σχολείο. 1882. Με την υπέροχη κάπα της και κρατώντας τη σάκα της πηγαίνει στο σχολείο...

Γέμισε ο δρόμος του χωριού με μαθήτριες και μαθητές που πηγαίνουν στο σχολείο...

 Stanhope Alexander Forbes, Στο δρόμο για το σχολείο. 1917. Μία ηλιόλουστη ημέρα πηγαίνουν στο σχολείο...

...και τελειώνω αυτό το μικρό αφιέρωμα μ᾽ένα πίνακα που με συγκινεί κάθε φορά που βλέπω τη θλιμένη έκφραση του ζευγαριού. Μία μουντή βροχερή μέρα πηγαίνουν στο σχολείο. Το κορίτσι κρατάει την παλιά φθαρμένη ομπρέλα...Το αγόρι περπατάει δίπλα της... Ψηλότερο, σκύβει κάτω από την ομπρέλα...

Pierre Édouard Frère (1819-1886), Πηγαίνοντας στο σχολείο. 1878. Μπορεί να είναι συμμαθητές, μπορεί να είναι αδέλφια...