Χάι Κάι του Δ.Ι. Αντωνίου για πεταλούδες και ένας πίνακας της Berthe Morisot

Κυνηγώντας πεταλούδες

    Θυμήθηκα κάποια χαϊκού του Δ. Ι. Αντωνίου για πεταλούδες...ίσως, γιατί φεύγουμε από το Χειμώνα και έρχεται πια η Άνοιξη... 

12.

Δύο πεταλούδες,

της πολύχρωμης γιορτής

είταν άγγελοι.

13.

Δύο πεταλούδες

σε κάθε που εκοίταζες

αναπαύονταν...

14.

Τρεις πεταλούδες

ω, κάθε που χάριζες

τα δυο σου μάτια!

89.

Στην απονιά σου

καρφωμένη η καρδιά του,

σαν πεταλούδα.

90.

Μια πεταλούδα

σπαρταρά καρφωμένη

στην απονιά της.

Βλ. Δ. Ι. Αντωνίου, Χάι Κάι και Τάνκα, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1972.

Και μαζί με τα χαϊκού του Αντωνίου και ένας πίνακας της Berthe Morisot. Κυνηγώντας πεταλούδες μαζί με τα παιδιά της σ᾽ένα ειδυλλιακό εξοχικό τοπίο.

Berthe Morisot,  Κυνηγώντας πεταλούδες. 1874. Musée d' Orsay.

Για τον πίνακα της Berthe Morisot, βλ.

http://www.musee-orsay.fr/fr/collections/catalogue-des-oeuvres/resultat-collection.html?no_cache=1&zoom=1&tx_damzoom_pi1%5Bzoom%5D=0&tx_damzoom_pi1%5BxmlId%5D=000309&tx_damzoom_pi1%5Bback%5D=fr%2Fcollections%2Fcatalogue-des-oeuvres%2Fresultat-collection.html%3Fno_cache%3D1%26zsz%3D9

Η μοναξιά του έρωτα στη ζωγραφική: Edv. Munch, Οι μοναχικοί

Edv. Munch, Οι μοναχικοί

   Δύο ανθρώπινες μορφές, μια γυναίκα και ένας άνδρας, έχοντας στραμμένη την πλάτη τους στους θεατές, στέκονται στην παραλία και κοιτάζουν τη θάλασσα. Η απόσταση που υπάρχει μεταξύ τους δείχνει την αποξένωση και τη μοναξιά στη σχέση τους. Η γυναίκα στέκεται πιο μπροστά από τον άνδρα, ο οποίος είναι μάλλον μισοστραμμένος προς αυτήν και προς τη θάλασσα. Προφανώς κοιτάζει την πλάτη της και τη θάλασσα. Το λευκό φόρεμα και τα μακριά ξανθά μαλλιά της γυναίκας έρχονται σε αντίθεση με τη μαυροφορεμένη φιγούρα του άνδρα.

  Η εικόνα των δύο μοναχικών υπάρξεων στην παραλία είναι το μοτίβο μίας σειράς έργων (ξυλογραφιών) του Νορβηγού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Εντ. Μουνκ που έχουν ως θέμα τους τη μοναξιά στον έρωτα. Δύο ανθρώπινες υπάρξεις, οι μοναχικοί  είναι ο τίτλος των έργων.

Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1896. Εθνική Πινακοθήκη. Όσλο.

Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1899. Munch Museum. Όσλο.

Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1899. Εθνική Πινακοθήκη. Όσλο.

Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1899. Harvard Art Museums.

 Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1899. Munch Museum. Όσλο.

Edv. Munch, Δυο ανθρώπινες υπάρξεις. Οι μοναχικοί. 1935. Munch Museum. Όσλο.

http://www.digitaltmuseum.no/things/to-mennesker-de-ensomme-grafikk/NMK-B/NG.K&H.A.19063?query=edvard+munch&rows=24&sort_by=&owner_filter=NMK-B&search_context=1&page=2&count=235&pos=45
http://www.harvardartmuseums.org/art/253117
http://www.moma.org/explore/multimedia/audios/26/598
http://www.googleartproject.com/collection/the-munch-museum-oslo/artwork/two-people-the-lonely-ones-edvard-munch/523028/details/
http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/the-lonely-ones-1935
http://www.digitaltmuseum.no/search?query=edvard+munch&rows=24&sort_by=&page=1&owner_filter=NMK-B

Η μουσική στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: Dante Gabriel Rossetti, Veronica Veronese

Η μουσική στη ζωγραφική: ένας πίνακας του Dante Gabriel Rossetti

  O πίνακας αυτός του Προραφαηλίτη ζωγράφου Dante Gabriel Rossetti έχει έντονα συμβολικό χαρακτήρα και δηλώνει εύγλωττα την επιρροή της βενετσιάνικης πρώιμης αναγεννησιακής ζωγραφικής, όπως συμβαίνει και με άλλα έργα του καλλιτέχνη. Ο Rossetti προσπαθεί να απεικονίσει "την ψυχή του καλλιτέχνη κατά την ώρα της καλλιτεχνικής δημιουργίας", εάν βέβαια μπορεί να αποτυπωθεί κάτι τέτοιο με τη ζωγραφική. Στον πίνακα ως υπέρτατη καλλιτεχνική έκφραση θεωρείται η μουσική. Η νεαρή γυναίκα με το σύνηθες, στα μοντέλα του Rossetti, ονειροπόλο βλέμμα ρεμβάζει πέρα μακριά, στο άπειρο, αγγίζοντας με τα δάχτυλά της τις χορδές και το δοξάρι ενός βιολιού. Κάθεται μπροστά σ᾽ένα τραπεζάκι όπου μπορούμε να διακρίνουμε μία μουσική παρτιτούρα. 

    Το έργο, σύμφωνα με ένα γράμμα του ίδιου του Rossetti αλλά και με τους κριτικούς της τέχνης, αφηγείται μία ιστορία: η γυναίκα είναι η Veronica Veronese, εξου και η ονομασία του πίνακα. Η Veronica Veronese, λοιπόν, μόλις έχει τελειώσει τη σύνθεση ενός μουσικού έργου και ονειρεύεται τη μουσική εκτέλεση με το βιολί της. Όμως, λίγο πριν επιχειρήσει η ίδια να πραγματοποιήσει το όνειρό της, δηλαδή να "αγγίξει" τη μουσική μελωδία, ακούει το μελωδικό κελάηδημα του καναριού που βρίσκεται στο κλουβί. 

   Το κίτρινο καναρίνι μπορεί να συμβολίζει τη μελωδία-φωνή της φύσης, το κίτρινο χαμομήλι ίσως την "ενέργεια απέναντι στις αντιξοότητες", τα κίτρινα νυχτολούλουδα και οι κίτρινοι νάρκισοι πάνω και δίπλα στο τραπέζι της Veronica Veronese θεωρείται ότι συμβολίζουν τη νεότητα και την αντανάκλαση της εφήμερης ομορφιάς και νιότης που-λέω εγώ-η νεαρή όμορφη γυναίκα προσπαθεί να διατηρήσει αιώνια μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Όποια πάντως ιστορία και να αφηγείται ο πίνακας, όποιους συμβολισμούς και να μπορούμε να αναζητήσουμε, το έργο παραμένει ένα εξαιρετικό δείγμα του βρετανικού αισθητισμού της Βικτωριανής περιόδου. Η "τέχνη για την τέχνη", ή μάλλον η τέχνη που προσπαθεί να αποθανατίσει τη μαγεία της μουσικής και το όνειρο της ίδιας της καλλιτεχνικής δημιουργίας, να διασώσει το εφήμερο και το στιγμιαίο στην αιωνιότητα.

Dante Gabriel Rossetti, Veronica Veronese. 1872. Delaware Art Museum.
Το μοντέλο του πίνακα είναι η Alexa Wilding την οποία ο Rossetti έχει ζωγραφίσει και σε άλλα έργα του. Στον πίνακα φορά το εντυπωσιακό πράσινο φόρεμα της Jane Morris, της πιο γνωστής μούσας του Rossetti, που την έχει αποθανατίσει με το ίδιο φόρεμα σ᾽άλλους πίνακές του.

http://www.preraph.org/searchresults.php?rp=2&artist=Dante%20Gabriel%20Rossetti
http://preraphaelitesisterhood.com/veronica-veronese/
http://en.wikipedia.org/wiki/Veronica_Veronese

Γυναίκες που διαβάζουν και Προραφαηλίτες ζωγράφοι: ένας πίνακας του Dante Gabriel Rossetti

Γυναίκες που διαβάζουν: Dante Gabriel Rossetti, Το όνειρο της ημέρας

   

   Το όνειρο της ημέρας! Mία γυναίκα έχει ξεχάσει το βιβλίο στα γόνατά της και ονειρεύεται, ατενίζοντας πέρα μακριά σ᾽ ένα σημείο του άπειρου... 

  Είναι ένας πίνακας του Bρετανού Προραφαηλίτη ζωγράφου Dante Gabriel Rossetti, ενός από τα ηγετικά μέλη της Προραφαηλιτικής αδελφότητας. Μέσα σε πλούσιa βλάστηση απεικονίζεται μία νεαρή γυναίκα, ντυμένη με πράσινο φόρεμα, να κάθεται στο χορταριασμένο έδαφος και να έχει στα γόνατά της ανοιγμένο ένα βιβλίο. Με το ένα χέρι της στηρίζεται σ᾽ ένα φυτό που ίσως είναι αγιόκλημα, ενώ με το άλλο της χέρι, που ακουμπά πάνω στο ξεχασμένο βιβλίο της, κρατά ένα κομμένο λουλούδι. Προφανώς διάβαζε ή προσπαθούσε να διαβάσει, αλλά τώρα δείχνει να έχει βυθιστεί στις σκέψεις και στα όνειρά της. 

   Η μυστηριώδης γυναικεία μορφή που ρεμβάζει, αντί να διαβάζει το βιβλίο της, είναι η Jane Morris, η σύζυγος του επίσης Προραφαηλίτη καλλιτέχνη William Morris. Ο Rossetti έχει ζωγραφίσει σε πολλούς πίνακές του την Jane, με την οποία ήταν ερωτευμένος και διατηρούσε για κάποιο διάστημα ερωτικό δεσμό. Το αναρριχητικό φυτό που κρατά η Jane συμβολίζει τους δεσμούς αγάπης που συνέδεε τον ζωγράφο με το μοντέλο του. Το κομμένο λουλούδι πάνω στο βιβλίο συμβολίζει μάλλον το εφήμερο του έρωτα και της ομορφιάς. Για τους Βρετανούς ζωγράφους της Βικτωριανής εποχής και ιδίως τους Προραφαηλίτες, η απεικόνιση της φύσης έχει έντονα συμβολικό χαρακτήρα.

Dante Gabriel Rossetti, Το όνειρο της ημέρας. 1880. Victoria and Albert Museum.

Βλ. 
http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6197&name=the-day-dream
http://collections.vam.ac.uk/item/O14962/the-day-dream-oil-painting-rossetti-dante-gabriel/

H βροχή στη ζωγραφική: ένας πίνακας του Εντ. Μουνκ

Edv. Munch, Η βροχή

   Βρέχει σήμερα μία σιγανή βροχή από το πρωί. Και εγώ θυμάμαι έναν πίνακα του Νορβηγού ζωγράφου Edvard Munch που φέρει τον τίτλο Η βροχή.

Edv. Munch, Η βροχή. 1902. Εθνική Πινακοθήκη. Όσλο.

   Δύο γυναικείες μορφές με καπέλα και πλεγμένα τα μακριά τους μαλλιά, έχοντας γυρισμένες την πλάτη τους στο κοινό, στέκονται στο μπαλκόνι του εξοχικού σπιτιού και κοιτάζουν το βροχερό τοπίο. Αγαπημένο θέμα του Μουνκ οι γυναικείες μορφές που δε δείχνουν το πρόσωπό τους στο κοινό και κοιτάζουν πέρα μακριά ένα σημείο στο τοπίο που τις περιβάλλει.

http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/rain-1902

Ποιήματα για τον έρωτα: Ζακ Πρεβέρ, Στο μεγάλο ποτέ

Ζακ Πρεβέρ, Στο μεγάλο ποτέ

Είναι ακόμα ένα ποίημα του Ζακ Πρεβέρ που αφηγείται μία συνηθισμένη ερωτική ιστορία, από αυτές που βίωσαν και βιώνουν καθημερινά όσοι ερωτεύθηκαν...  Μία ερωτική ιστορία της καθημερινότητας με χιλιοειπωμένες στερεότυπες φράσεις που ανταλλάσσουν μία γυναίκα και ένας άνδρας...

Edv. Munch, Ένας άνδρας και μια γυναίκα. 1905. The Munch Museum.

    

Στη μεγάλη νύχτα στη μικρή ημέρα

στο μεγάλο ποτέ στο μικρό πάντα

θα σ᾽αγαπώ

Αυτό του τραγουδούσε

Η καρδιά-του επάνω-της μονότονα χτυπούσε

Θάθελα ν᾽αγαπάς εμένα μοναχά

Έλεγε πως ήτανε τρελός γι᾽αυτή

και πως μαζί-του εκείνη ήταν πολύ καλή

Στο μεγάλο ποτέ στο μικρό πάντα

στη μεγάλη μέρα και στη νύχτα τη μικρή

Ναι βέβαια

σου λέω πως σ᾽αγαπώ

σ᾽αγαπώ ως το θάνατο

σ᾽αγαπώ για να ζω

Και δεν θέλω να πω πως μονάχα εσένα αγαπώ

πως δεν θέλω να φύγω

να φύγω για να ξαναγυρίσω

πως δεν μ᾽αρέσει να γελώ

και πως από τα τρυφερά παράπονά-σου δεν προτιμώ 

το γέλιο-σου

Μονάχα εμένα ν᾽αγαπάς

λέει εκείνη

αλλιώς δεν αξίζει

Προσπάθησε να καταλάβεις

Να καταλάβω αυτό δεν έχει σημασία

Έχεις δίκιο δεν έχει σημασία

σημασία έχεις να ξέρεις

Δεν θέλω τίποτα να ξέρω

Έχεις δίκιο

δεν έχει σημασία το να ξέρεις

σημασία έχεις να ζεις να είσαι να υπάρχεις

Δεν έχουν σημασία όλα αυτά

θέλω να μ᾽αγαπάς

και μόνο εμένα ν᾽αγαπάς

μα θέλω να σ᾽αγαπάν κι οι άλλες

κι εσύ να λες όχι σ᾽αυτές

για χάρη-μου

Τρομερή η πλεονεξία-σου

Δεν φταίω εγώ έτσι είμαι φτιαγμένη

Καλά λέει εκείνος και φεύγει

Στο μεγάλο ποτέ στη μικρή ημέρα

στη μεγάλη νύχτα στο μικρό πάντα

Δεν αξίζει τον κόπο να ξανάρθω

Του πέταξε τις βαλίτσες απ᾽το παράθυρο

και νάτος μεσ᾽στο δρόμο

μόνος με τις βαλίτσες

Να τώρα είμ᾽ολομόναχος σαν σκύλος

κάτω απ᾽τη βροχή

έπειτα βλέπει ότι δεν βρέχει

είναι λυπηρό

δεν πέτυχε πολύ

τέλος πάντων δεν μπορεί όλα τα βράδυα να έχει

χιονοθύελλα

και το σκηνικό δεν είναι πάντα όπως τ᾽ονειρευτήκαμε

δραματικό

Ο άντρας αφήνει να πέσουν οι βαλίτσες

τα πουκάμισα η ηλεκτρική μηχανή του ξυρίσματος

τα μπουκάλια με τα ποτά

και με τα χέρια στις τσέπες

σηκωμένο το γιακά της καμπαρντίνας

χώνεται μέσα στην ομίχλη

Δεν υπάρχει ομίχλη

αλλά ο άντρας σκέφτεται

Αφήνω τα πράγματα χώνομαι μέσα στην ομίχλη

Λοιπόν υπάρχει ομίχλη

κι ο άντρας είναι μέσα στην ομίχλη

και σκέφτεται τον μεγάλο-του έρωτα

και κουρντίζει τα βιολιά της θύμησης

και βιάζει το βήμα γιατί κάνει κρύο

και περνάει μια γέφυρα και γυρίζει πίσω και περνάει μια

άλλη γέφυρα

και δεν ξέρει γιατί

Άντρες και γυναίκες βγαίνουν από ένα σινεμά όπου

πίσω από μια αφίσα ...

    Σας αφήνω να τελειώσετε εσείς την ιστορία του Ζακ Πρεβέρ.

Edv. Munch, Στάχτες. 1894. Εθνική Πινακοθήκη Νορβηγίας. Όσλο.

Ζακ Πρεβέρ, Ποιήματα, μετάφραση Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, έκδ. 4η, έκδ. Θεωρία, Αθήνα 1982, σσ. 150 -157.
http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/man-and-woman-i-1905
http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/ashes-1894

Ο έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: J. Everett Millais, ένας Ουγενότος την ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου

O έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: ένας πίνακας του J. Everett Millais

    Επιστρέφω στους αγαπημένους μου Προραφαηλίτες ζωγράφους, για να παρουσιάσω ένα από τα πιο γνωστά έργα του J. Everett Millais, ιδρυτικού μέλους της Προραφαηλιτικής Κοινότητας. Ο πίνακας φέρει ένα μακρύ τίτλο που αφηγείται την ιστορία του θέματός του: Ένας Ουγενότος, την Ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου, αρνείται να διασωθεί από τον κίνδυνο φορώντας τη ρωμαιοκαθολική κορδέλα. Ο πίνακας, βέβαια, είναι γνωστός με τον πιο σύντομο τίτλο Ένας Ουγενότος την Ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου.

    Το έργο απεικονίζει με δραματικό τρόπο, νομίζω, μία από τις πιο τρυφερές ερωτικές σκηνές της ζωγραφικής. Βλέπουμε ένα ζευγάρι ερωτευμένων να αγκαλιάζονται με τρυφερότητα. Η κοπέλα κοιτάζει θλιμμένη τον αγαπημένο της και προσπαθεί να του δέσει στο χέρι μια λευκή κορδέλα. Ο αγαπημένος ανταποκρίνεται με λατρεία στο βλέμμα της, αλλά λύνει την κορδέλα που εκείνη προσπαθεί να του δέσει. Η συνάντηση του ζευγαριού διαδραματίζεται στο ήρεμο φυσικό σκηνικό που οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι συνήθιζαν να έχουν ως πλαίσιο των εικονιστικών αφηγήσεων τους. Οι ερωτευμένοι περιβάλλονται από πράσινο φύλλωμα, ενώ στο έδαφος διακρίνουμε αγριολούλουδα, τα οποία για τους Προραφαηλίτες ζωγράφους είχαν συμβολικό περιεχόμενο. Για παράδειγμα, τα γαλάζια λουλούδια στα αριστερά συμβολίζουν τη σταθερότητα και τη συνέπεια του νεαρού Ουγενότου προς τη θρησκευτική του πίστη.

       Το επεισόδιο, που αφηγείται ο Millais, αναφέρεται σ᾽ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός: στην Ημέρα και κυρίως τη Νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου, στις 24 Αυγούστου του 1572, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Γάλλοι Προτεστάντες, οι Ουγενότοι, σφαγιάστηκαν στο Παρίσι από τους Καθολικούς. Ένας μικρός αριθμός Ουγενότων κατάφερε να διαφύγει από την πόλη, φορώντας λευκές κορδέλες που έδειχναν ότι είχαν αποδεχθεί το δόγμα του καθολικισμού.

    Το θέμα του Millais αποτελεί εμφανή επιρροή από την όπερα του Giacomo Meyerbeer Οι Ουγενότοι την οποία είχε παρακολουθήσει. Άλλωστε, γνωρίζουμε ότι ο Millais αγαπούσε ιδιαίτερα την όπερα. Η ηρωίδα της όπερας Βαλεντίνη προσπαθεί μάταια να πείσει τον Ουγενότο αγαπημένο της Ραούλ να φορέσει τη λευκή κορδέλα για να σωθεί.

    Ο πίνακας εκτέθηκε το 1852 στην Έκθεση της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου μαζί με το επίσης εμβληματικό έργο του Millais Οφηλία, που ίσως είναι το πιο δημοφιλές έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων. 

J. Everett Millais, Ένας Ουγενότος την ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου. 1852. Ιδιωτική Συλλογή.

J. Everett Millais, Οφηλία. 1851-1852. Tate Britain Gallery. Είναι το εμβληματικό έργο της Προραφαηλιτικής Κοινότητας και το πιο δημοφιλές μέχρι σήμερα έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Ο Ουγενότος είχε εκτεθεί μαζί την Οφηλία.

   Ο Ουγενότος του Millais κέρδισε από την αρχή την αγάπη του κοινού και την εκτίμηση των κριτικών. Ποιος, άλλωστε, στη Βικτωριανή Βρετανία μπορούσε να αντισταθεί στο συγκινητικό θέμα και στη δραματικότητα της αφήγησής του. Ο πίνακας αναπαράχθηκε σε πολλά αντίγραφα και ο Millais, δέσμιος της δημοτικότητας του έργου, αναγκάστηκε να ζωγραφίσει και άλλους πίνακες με ίδια σύνθεση και παρόμοιο θέμα.

J. Everett Millais, Ο μαύρος Brunswicker. 1860. Lady Lever Gallery.

http://en.wikipedia.org/wiki/A_Huguenot
http://www.tate.org.uk/whats-on/tate-britain/exhibition/pre-raphaelites-victorian-avant-garde
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Black_Brunswicker_(Millais)
http://el.wikipedia.org/wiki/Νύχτα_του_Αγίου_Βαρθολομαίου

O έρωτας στη ζωγραφική: Edv. Munch, Το φιλί

Edv. Munch, Το φιλί

    Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα ο εξπρεσιονιστής ζωγράφος Edvard Munch δημιούργησε μία σειρά έργων με θέμα το ερωτικό σύμπλεγμα ενός ζευγαριού που φιλιέται δίπλα στο παράθυρο ενός δωματίου. Η κουρτίνα ανεμίζει και αφήνει να φανεί από το τζάμι του παραθύρου η νυχτερινή πόλη.

Edv. Munch, Φιλί στο παράθυρο. 1892. National Gallery of Art. Oslo.

   

  Αν στον πρώτο πίνακα το ερωτικό ζευγάρι βρίσκεται στην άκρη και η εγκιβωτισμένη εικόνα της νυχτερινής πόλης τραβά το βλέμμα του θεατή, στο δεύτερο πίνακα το ζευγάρι έχει μετατοπισθεί στο κέντρο και το παραπέτασμα της κουρτίνας κρύβει σχεδόν ολοκληρωτικά τη θέα από το παράθυρο. Η αίσθηση της μοναξιάς των δύο ερωτευμένων κυριαρχεί, η μελαγχολία μας κυριεύει, η σιωπή διαχέεται στο σκοτεινό δωμάτιο. Νομίζω πως δεν υπάρχει πιο ερωτικό φιλί στη ζωγραφική που να αποτελεί μία "κραυγή" της μοναξιάς των δύο ερωτευμένων. Μόνοι στην ένωσή τους!

Edv. Munch, Το φιλί. 1897. The Munch Museum. Όσλο.δ´

    Δύο ξυλογραφίες με το ίδιο θέμα.

Edv. Munch, Kiss IV. 1902. Munch Museum. Όσλο.

Edv. Munch, Το φιλί. 1905. Minneapolis Institute of Arts.

http://www.googleartproject.com/collection/the-munch-museum-oslo/artwork/the-kiss-edvard-munch/555104/details/
http://www.googleartproject.com/collection/the-munch-museum-oslo/artwork/kiss-iv-edvard-munch/447029/details/
https://collections.artsmia.org/index.php?page=detail&id=7575
http://www.nasjonalmuseet.no/en/collections_and_research/edvard_munch_in_the_national_museum/the_kiss_iv/

To φιλί στη ζωγραφική: Νικηφόρος Λύτρας, το φίλημα

 Ο έρωτας στη ζωγραφική: Νικηφόρος Λύτρας, το φίλημα

   Είναι ασφαλώς μία σκηνή ηθογραφίας από έναν πίνακα του μεγάλου "δασκάλου" της νεοελληνικής ζωγραφικής, του Νικηφόρου Λύτρα. Η σκηνή είναι ερωτική και τολμηρή για την εποχή της, αφού απεικονίζει ερωτικό φιλί. 

   Μία νεαρή κοπέλα τεντώνεται για να φθάσει να φιλήσει το νεαρό αγόρι, το κεφάλι του οποίου προβάλλει μέσα από το ανοιχτό παράθυρο. Η σκηνή πρέπει να διαδραματίζεται στην εσωτερική αυλή ενός αγροτικού σπιτιού. Σκόρδα κρέμονται από ένα δοκάρι του ταβανιού, διακρίνουμε γλάστρες, ρούχα στοιβαγμένα, μία παντόφλα της ξυπόλητης κοπέλας στο δάπεδο. Η γλάστρα με τον ψηλόκορμο μίσχο του λευκού κρίνου βρίσκεται προφανώς σε άμεση αντιστοιχία με τη λυγερόκορμη κοπέλα και συμβολίζει την αγνότητά της.

Νικηφόρος Λύτρας, Το φίλημα. Πριν το 1878. Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών.

    Ο δεύτερος πίνακας απεικονίζει σε παραλλαγή το ίδιο θέμα. Η κοπέλα στέκεται στην ίδια θέση, ο λευκός κρίνος είναι δίπλα της, το παράθυρο είναι ανοιχτό, κοιτάζει...και περιμένει. άραγε ποιον; Προφανώς, τον αγαπημένο της. Ο πίνακας αφηγείται μια ιστορία, που ο κάθε θεατής μπορεί να συμπληρώσει.  Αναμονή ονομάζεται το έργο.

Νικηφόρος Λύτρας, Αναμονή ή Προσμονή. 1895-1900. Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών.

https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/h-astikh-taxi-kai-oi-zographoi-tis/ithographia/to-philima-139.html
https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/h-astikh-taxi-kai-oi-zographoi-tis/ithographia/anamoni.html

Πρωινό σε καφενείο: ένα ποίημα του Μιχάλη Γκανά και ένας πίνακας του Edward Hopper

Πρωινό με ένα ποίημα του Μιχάλη Γκανά και έναν πίνακα του Edw. Hopper

  Είναι ένα ηλιόλουστο πρωινό. Σκέφτομαι το ολιγόστιχο με ολιγοσύλλαβους στίχους ποίημα του Μιχάλη Γκανά και θυμάμαι έναν πίνακα του Αμερικανού Edward Hopper που θα ήθελα να δω από κοντά. Μία φευγαλέα στιγμή σ᾽ένα καφενείο όπου η πραγματικότητα συνυφαίνεται με το όνειρο. Άραγε, πόσες "κρυφές" ιστορίες αφηγούνται το ποίημα και ο πίνακας;

Μιχάλης Γκανάς, Πρωινό σε καφενείο της οδού Σόλωνος

Τα τασάκια

τα πιατάκια

τα φλιτζάνια

αναλήφθηκαν

τα πήρε η άχνα του καφέ.

Σωριάστηκαν με πάταγο

στον ουρανό.

Edward Hopper, Λιακάδα στην καφετέρια. 1958. Yale University.

 Για το ποίημα, βλ. Μιχάλης Γκανάς, Τα μικρά, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2000, σ. 45.

http://artgallery.yale.edu/pages/collection/popups/pc_amerps/details20.html

Ποιήματα για την αγάπη και τον έρωτα: Ζακ Πρεβέρ, Τα παιδιά που αγαπιούνται

Είναι ένα από τα πολλά ερωτικά ποιήματα που έχει γράψει ο Ζακ Πρεβέρ (1900-1977). 

Ζακ Πρεβέρ, Τα παιδιά που αγαπιούνται

Τα παιδιά που αγαπιούνται φιλιούνται όρθια

Μπροστά στις νυχτωμένες πόρτες

Και οι περαστικοί τα δείχνουν με το δάχτυλο

Μα τα παιδιά που αγαπιούνται

Δεν είν᾽εκεί για κανέναν

Και είναι μονάχα η σκιά-τους

Που τρέμει μέσα στη νύχτα

Φουντώνοντας το θυμό των περαστικών

Το θυμό-τους την περιφρόνησή- τους τα γέλια-τους και

τη ζήλεια-τους

Τα παιδιά που αγαπιούνται δεν είν᾽εκεί για κανέναν

Είναι αλλού πιο μακριά κι από τη νύχτα

Πιο ψηλά κι από την ημέρα

Μέσα στο εκθαμβωτικό φως της πρώτης-τους αγάπης.

Από την ποιητική συλλογή Spectacle (1951)

To ποίημα στα γαλλικά

Les enfants qui s' aiment

Les enfants qui s' aiment s' embrassent debout

Contre les portes de la nuit

Et les passants qui passent les désignent du doigt

Mais les enfants qui s' aiment

Ne sont là pour personne

Et c' est seulement leur ombre

Qui tremble dans la nuit

Excitant la rage des passants

Leur rage leur mépris leurs rires et leur envie

Les enfants qui s' aiment ne sont là pour personne

Ils sont ailleurs bien plus loin que la nuit

Bien plus haut que le jour

Dans l' éblouissante clarté de leur premier amour.

P. Picasso, Εραστές του δρόμου. 1900. Ιδιωτική Συλλογή.

Βλ. Ζακ Πρεβέρ, Ποιήματα, μετάφραση Β. Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Θεωρία, έκδ. 4η, Αθήνα 1982, σ. 120-121.
http://www.wikipaintings.org/en/pablo-picasso/lovers-of-the-street-1900

Ο έρωτας στη ζωγραφική: W. Kandinsky, Ζευγάρι που ιππεύει

W. Kandinsky, Ζευγάρι που ιππεύει

    Είναι ένας υπέροχος πίνακας του μεγάλου Ρώσου ζωγράφου της πρωτοπορίας Β. Καντίνσκι, που μοιάζει με εικόνα παραμυθιού. Ένα ζευγάρι ερωτευμένων προχωρά πάνω σ᾽ένα άλογο δίπλα στο ποτάμι...εκείνος την κρατά με τρυφερότητα...εκείνη έχει αφεθεί με εμπιστοσύνη στην αγκαλιά του. Στο βάθος διακρίνεται να λαμπυρίζει μία ρωσική πόλη. Τα φώτα της αντανακλώνται στο πολύχρωμο νερό του ποταμού. Μικρά λαμπυρίζοντα καράβια πλέουν στο ποτάμι...

   Η επιρροή του Φωβ και της τεχνικής του Πουαντιγισμού είναι φανερή. Οι κουκίδες του χρώματος λάμπουν και δημιουργούν μία μαγική εικόνα, μία αληθινά ονειρική σκηνή. 

    Το 1906 ο Καντίνσκι ήταν στο Παρίσι όπου μελέτησε από κοντά τα έργα των ιμπρεσιονιστών και μεταϊμπρεσιονιστών ζωγράφων και τη ζωγραφική του Φωβ. Με τον πίνακα αυτό πειραματίζεται με την τεχνική του Πουαντιγισμού και εκφράζει ταυτόχρονα τη νοσταλγία και τη λαχτάρα για επιστροφή στην πατρίδα του. Το ζευγάρι των ερωτευμένων θυμίζει μορφές παραδοσιακού ρωσικού παραμυθιού και η πόλη που απεικονίζεται είναι προφανώς η αγαπημένη του Μόσχα, από την οποία είχε φύγει το 1896 για να ακολουθήσει το όνειρό του, να σπουδάσει ζωγραφική στην Ευρώπη. Στη Μόσχα θα επιστρέψει μετά την έκρηξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914.

W. Kandinsky, Ζευγάρι που ιππεύει. 1906. Lenbachhaus. Μόναχο.

Ιδού και ακόμα ένας παραμυθένιος πίνακας του Καντίνσκι με εμφανείς επιρροές από τον Πουαντιγισμό.

W. Kandinsky, Ρωσική καλλονή. 1905. Lenbachhaus. Μόναχο.

Βλ. Fabio Amico, Μεγάλοι ζωγράφοι-Καντίνσκι, Βιβλιοθήκη Τέχνης Η Καθημερινή, Αθήνα 2006, σ. 86.

http://www.wassilykandinsky.net/work-2.php
http://www.wikipaintings.org/en/wassily-kandinsky/russian-beauty-in-a-landscape-1905

Στίχοι για την αγάπη: ποιήματα του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι,

Για την αγάπη: Στίχοι του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι

Ξεφυλλίζω το ημερολόγιο έτους 2013 των εκδόσεων Γκοβόστη που είναι αφιερωμένο στο Μαγιακόφσκι και διαβάζω στίχους του Ρώσου ποιητή...Ιδού, λοιπόν, κάποιοι στίχοι για την αγάπη...

Στον καθέναν με το που γεννιέται δωρίζεται η Αγάπη-

(...)

H αγάπη θ᾽ανθήσει

θ᾽ανθήσει

και θ᾽απομαραθεί.

Από το Συνήθως Έτσι (1922)

Στον τελικό επιστρέφουμε σκοπό

Έτσι κι εγώ

σε σένα

όλα με ξαναφέρνουνε

μόλις ένα λεπτό ήτανε που χωρίσαμε

μόλις ένα λεπτό είχαμε να ιδωθούμε.

Από το Έτσι και εγώ (1922)

Την αγάπη μου

σαν Απόστολος τω καιρώ εκείνω

σε χίλιες χιλιάδες δρόμους θα την κηρύξω.

Έχω την κορόνα σου έτοιμη για τους αιώνες των αιώνων

πάνω της χαραγμένες οι λέξεις μου

μ᾽όλα τα ρίγη μου ουράνιο τόξο.

Από το Φλάουτο των σπονδύλων (1915)

V. Kandinski, Μόσχα Ι, Πινακοθήκη Τρετιάκοφ-Mόσχα.

Ημερολόγιο 2013 Μαγιακόφσκι, επιμ. Σόνια Ιλίνσκαγια, προλεγόμενα Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα 2012.

http://www.tretyakovgallery.ru/en/collection/_show/image/_id/374

O έρωτας στην ποίηση:Heinrich Heine, Sie liebten sich beide...ένα ποίημα σε μετάφραση του Κ.Γ.Καρυωτάκη

           Heinrich Heine, Sie liebten sich beide... 

ένα ποίημα σε μετάφραση του Κ.Γ.Καρυωτάκη, 

με πίνακες του Edv. Munch και μουσική της Κλάρας Σούμαν

...Aς μιλήσουμε για τον έρωτα στην ποίηση του γερμανικού ρομαντισμού ή μάλλον ας διαβάσουμε τη μετάφραση από τον Κ. Γ. Καρυωτάκη ενός ερωτικού ποιήματος του Γερμανού ποιητή Χάινριχ Χάινε. Το ποίημα του Χάινε συμπεριλαμβάνεται στην ποιητική του συλλογή "Tο βιβλίο των Ασμάτων". Καθώς το διαβάζω, θυμάμαι πίνακες του Νορβηγού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Εντ. Μουνκ.

Μ. D. Oppenheim, προσωπογραφία του ποιητή Χ. Χάινε. 1831.

Ο Χάινριχ Χάινε (1767-1856) θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές και πεζογράφους του γερμανικού ρομαντισμού. Κυριότερα έργα του είναι: "Βιβλίο των Ασμάτων", "Τραγωδίες μαζί με ένα λυρικό ιντερμέντζο", "Νέα ποιήματα", "Ρομαντσέρο", "Άττα Τρολ", "H Γερμανία χειμωνιάτικο παραμύθι", "Ταξιδιωτικές εικόνες", "Η ρομαντική σχολή", κλπ.

 Ηeinrich Heine, Sie liebten sich beide...

Αγάπαγαν ο ένας τον άλλονε,

μα δίχως γι' αυτό να μιλήσουν.
Με μίσος αλλάζανε βλέμματα,
κι από έρωτα θέλαν να σβήσουν.

Εχώρισαν έπειτα, φύγανε,
μες στ' όνειρο μόνο ειδώθηκαν.
Πεθάνανε πια και δεν έμαθαν:
εμίσησαν, ή αγαπηθήκαν;

σε μετάφραση Κ. Γ. Καρυωτάκη

Ο ποιητής Κ. Γ. Καρυωτάκης (1896-1928).  Φωτογραφία του 1914 ή 1915, όταν ο ποιητής ήταν φοιτητής της Νομικής Σχολής στην Αθήνα. Η μετάφραση του ποιήματος του Χάινε συμπεριλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή του Καρυωτάκη Ελεγεία και σάτιρες (1927).

Edv. Munch, Χωρισμός. 1896. Μουσείο του Μουνχ. Όσλο

Το ποίημα του Χάινε στα γερμανικά

Sie liebten sich beide, doch keiner

Sie liebten sich beide, doch keiner

Wolt es dem andern gestehn;

Sie sahen sich an so feindlich,

Und wollten vor Liebe vergehn.

Sie trennten sich endlich und sahn sich

Nur noch zuweilen im Traum;

Sie waren längst gestorben,

Und wußten es selber kaum.

Edv. Munch, Βλέμμα με βλέμμα. 1894. Μουσείο Μουνκ. Όσλο.

To ποίημα του Χάινε Sie liebten sich beide έχει μελοποιηθεί από την Κλάρα Σούμαν το 1844.

Λιθογραφία του J. Giere που απεικονίζει την Κλάρα Σούμαν καθισμένη στο πιάνο της

 σε ηλικία 15 χρονών. 1835.

   
Η Γερμανίδα Κλάρα Σούμαν (1819-1896), σύζυγος του γνωστού συνθέτη Ρόμπερτ Σούμαν, 
θεωρείται μία από τις πιο διακεκριμένες γυναίκες μουσικούς του ρομαντισμού. 
Ήταν δεξιοτέχνης στο πιάνο και συνέθεσε και δικά της έργα.

Ακούστε το τραγούδι του Χάινε Sie liebten sich beide, op. 13, n. 2,

 μελοποιημένο από την Κλάρα Σούμαν.

Βλ. 25+6 ποιήματα σε μετάφραση Κ. Γ. Καρυωτάκη, εκδ. Στοχαστής, 4η έκδοση, 
Αθήνα 2008-0.

http://karyotakis.awardspace.com/poems/trans/elegeia/sie_liebten.htm

http://www.kalliope.org/da/digt.pl?longdid=heine2002020332
http://en.wikipedia.org/wiki/Clara_Schumann
http://members.chello.nl/c.vandervloed/Clara.htm (έργα της Κλάρας Σούμαν).
http://www.googleartproject.com/collection/the-munch-museum-oslo/artwork/separation-edvard-munch/477057/

http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/eye-in-eye-1894

Η αγάπη στην ποίηση: Ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη για την αγάπη

Μανόλης Αναγνωστάκης, Πέντε μικρά θέματα

Ι

Μες στην κλειστή μοναξιά μου

Έσφιξα τη ζεστή παιδική σου άγνοια

Στην αγνή παρουσία σου καθρέφτισα τη χαμένη

ψυχή μου.

Εμείς αγαπήσαμε. Εμείς

Προσευχόμαστε πάντοτε. Εμείς

Μοιραστήκαμε το ψωμί και το κόπο μας

Κι εγώ μέσα σε σένα και σ᾽όλους.

ΙΙ

Ίσκιοι βουβοί αραγμένοι στη σκάλα

Μάτια θολά που κράτησαν εικόνες θαλασσινές

Κύματα με τη γλυκιάν αγωνία στην κάτασπρη ράχη

Γυμνός κυλίστηκα μέσα στην άμμο μα δεν υποτά-

χτηκα

Και δεν αγάπησα μόνον εσένα που τόσο με κρά-

τησες

Όπως αγάπησα τα ναυαγισμένα καράβια με τα

τραγικά ονόματα

Τους μακρινούς φάρους, τα φώτα ενός απίθανου

ορίζοντα

Τις νύχτες που γύρευα μόνος να βρω το χαμένο

εαυτό μου

Τις νύχτες που μόνος γυρνούσα χωρίς κανείς να

με νιώσει

Τις νύχτες που σκότωσα μέσα μου κάθε παλιά μου

αυταπάτη.

Edv. Munch, Οι μοναχικοί. 1899. Munch Museum. Όσλο.

ΙΙΙ

Δρόμοι παλιοὶ ποὺ ἀγάπησα καὶ μίσησα ἀτέλειωτα


Kάτω ἀπ᾿ τοὺς ἴσκιους τῶν σπιτιῶν νὰ περπατῶ


Nύχτες τῶν γυρισμῶν ἀναπότρεπτες κι ἡ πόλη 

νεκρὴ


Τὴν ἀσήμαντη παρουσία μου βρίσκω σὲ κάθε γωνιὰ


Kᾶμε νὰ σ᾿ ἀνταμώσω, κάποτε, φάσμα χαμένο τοῦ 

πόθου μου 

Κι ἐγὼ ξεχασμένος κι ἀτίθασος νὰ περπατῶ
 κρα-

τώντας 

Aκόμα μία σπίθα τρεμόσβηστη στὶς ὑγρές μου πα-

λάμες


(Καὶ προχωροῦσα μέσα στὴ νύχτα χωρὶς 

Nὰ γνωρίζω κανένα κι οὔτε 

Kανένας κι οὔτε κανένας μὲ γνώριζε).

IV

Κάτω απ᾽τα ρούχα μου δε χτυπά πια η παιδική

μου καρδιά

Λησμόνησα την αγάπη πού᾽ναι μόνο αγάπη

Μερόνυχτα να τριγυρνώ χωρίς να σε βρίσκω μπρο-

στά μου

Ορίζοντα λευκέ της αστραπής και του ονείρου

Ένιωσα το στήθος μου να σπάζει στη φυγή σου

Ψυχή της αγάπης μου αλήτισσα

Λεπίδι του πόθου μου αδυσώπητο

Νικήτρα μονάχη της σκέψης μου.

V

Xαρά, Χαρά, ζεστή αγαπημένη

Τραγούδι αστείρευτο σε χείλια χιμαιρικά

Στα γυμνά μου μπράτσα το είδωλό σου συντρίβω

Χαρά μακρινή, σαν τη θάλασσα ατέλειωτη

Κουρέλι ακριβό της πικρής αναζήτησης

Άσε να φτύσω το φαρμάκι της ψεύτρας σου ύπαρξης

Άσε να οραματιστώ τις νεκρές αναμνήσεις μου

(Ανελέητο κύμα της νιότης μου).

Ω ψυχή την αγωνία ερωτευμένη!

Από τη συλλογή Εποχές

Edv. Munch, Ζευγάρι στην παραλία. 1906-1907. Νέα Εθνική Πινακοθήκη. Βερολίνο.

Βλ. Μ. Αναγνωστάκης, Ποιήματα 1941-1971, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2000, σσ. 26-30.
http://www.edvardmunch.org/edvard-munch-paintings.jsp
http://www.googleartproject.com/collection/the-munch-museum-oslo/artwork/two-people-the-lonely-ones-edvard-munch/523028/