Άννα Αγγελοπούλου: Ο έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: J. Everett Millais, ένας Ουγενότος την ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 14 Φεβρουαρίου 2013

Ο έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: J. Everett Millais, ένας Ουγενότος την ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου

O έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: ένας πίνακας του J. Everett Millais

Επιστρέφω στους αγαπημένους μου Προραφαηλίτες ζωγράφους, για να παρουσιάσω ένα από τα πιο γνωστά έργα του J. Everett Millais, ιδρυτικού μέλους της Προραφαηλιτικής Κοινότητας. Ο πίνακας φέρει ένα μακρύ τίτλο που αφηγείται την ιστορία του θέματός του: Ένας Ουγενότος, την Ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου, αρνείται να διασωθεί από τον κίνδυνο φορώντας τη ρωμαιοκαθολική κορδέλα. Ο πίνακας, βέβαια, είναι γνωστός με τον πιο σύντομο τίτλο Ένας Ουγενότος την Ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου.

Το έργο απεικονίζει με δραματικό τρόπο, νομίζω, μία από τις πιο τρυφερές ερωτικές σκηνές της ζωγραφικής. Βλέπουμε ένα ζευγάρι ερωτευμένων να αγκαλιάζονται με τρυφερότητα. Η κοπέλα κοιτάζει θλιμμένη τον αγαπημένο της και προσπαθεί να του δέσει στο χέρι μια λευκή κορδέλα. Ο αγαπημένος ανταποκρίνεται με λατρεία στο βλέμμα της, αλλά λύνει την κορδέλα που εκείνη προσπαθεί να του δέσει. Η συνάντηση του ζευγαριού διαδραματίζεται στο ήρεμο φυσικό σκηνικό που οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι συνήθιζαν να έχουν ως πλαίσιο των εικονιστικών αφηγήσεων τους. Οι ερωτευμένοι περιβάλλονται από πράσινο φύλλωμα, ενώ στο έδαφος διακρίνουμε αγριολούλουδα, τα οποία για τους Προραφαηλίτες ζωγράφους είχαν συμβολικό περιεχόμενο. Για παράδειγμα, τα γαλάζια λουλούδια στα αριστερά συμβολίζουν τη σταθερότητα και τη συνέπεια του νεαρού Ουγενότου προς τη θρησκευτική του πίστη.

Το επεισόδιο, που αφηγείται ο Millais, αναφέρεται σ᾽ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός: στην Ημέρα και κυρίως τη Νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου, στις 24 Αυγούστου του 1572, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Γάλλοι Προτεστάντες, οι Ουγενότοι, σφαγιάστηκαν στο Παρίσι από τους Καθολικούς. Ένας μικρός αριθμός Ουγενότων κατάφερε να διαφύγει από την πόλη, φορώντας λευκές κορδέλες που έδειχναν ότι είχαν αποδεχθεί το δόγμα του καθολικισμού.

Το θέμα του Millais αποτελεί εμφανή επιρροή από την όπερα του Giacomo Meyerbeer Οι Ουγενότοι την οποία είχε παρακολουθήσει. Άλλωστε, γνωρίζουμε ότι ο Millais αγαπούσε ιδιαίτερα την όπερα. Η ηρωίδα της όπερας Βαλεντίνη προσπαθεί μάταια να πείσει τον Ουγενότο αγαπημένο της Ραούλ να φορέσει τη λευκή κορδέλα για να σωθεί.

Ο πίνακας εκτέθηκε το 1852 στην Έκθεση της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου μαζί με το επίσης εμβληματικό έργο του Millais Οφηλία, που ίσως είναι το πιο δημοφιλές έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων.

J. Everett Millais, Ένας Ουγενότος την ημέρα του Αγ. Βαρθολομαίου. 1852. Ιδιωτική Συλλογή.

J. Everett Millais, Οφηλία. 1851-1852. Tate Britain Gallery. Είναι το εμβληματικό έργο της Προραφαηλιτικής Κοινότητας και το πιο δημοφιλές μέχρι σήμερα έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Ο Ουγενότος είχε εκτεθεί μαζί την Οφηλία.

Ο Ουγενότος του Millais κέρδισε από την αρχή την αγάπη του κοινού και την εκτίμηση των κριτικών. Ποιος, άλλωστε, στη Βικτωριανή Βρετανία μπορούσε να αντισταθεί στο συγκινητικό θέμα και στη δραματικότητα της αφήγησής του. Ο πίνακας αναπαράχθηκε σε πολλά αντίγραφα και ο Millais, δέσμιος της δημοτικότητας του έργου, αναγκάστηκε να ζωγραφίσει και άλλους πίνακες με ίδια σύνθεση και παρόμοιο θέμα.