Άννα Αγγελοπούλου: Φεβρουαρίου 2019

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2019

Χιονισμένα Τοπία της Ηπείρου. Φωτογραφίες του Κώστα Μπαλάφα και στίχοι του Μιχάλη Γκανά

Χιονισμένα τοπία

Εκπνέει ο Φεβρουάριος, ο τελευταίος μήνας του Χειμώνα. Η Άνοιξη είναι μπροστά μας...

Ας αποχαιρετήσω, λοιπόν, τον φετινό Χειμώνα με φωτογραφίες ενός πολύ σημαντικού φωτογράφου, του Κώστα Μπαλάφα (1920-2011). Οι φωτογραφίες προέρχοναι από το Φωτογραφικό Λεύκωμα "Μέτσοβο" των εκδόσεων Ποταμός. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν χιονισμένα τοπία από την Ήπειρο και συγκεκριμένα την περιοχή του Μέτσοβου κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970.

Ηπειρώτης στην καταγωγή ο Μπαλάφας έχει φωτογραφίσει τοπία και ανθρώπους της Ηπείρου πάμπολλες φορές σε διάφορες εποχές και χρονικές στιγμές. Τα ηπειρώτικα χιονισμένα τοπία του Μπαλάφα μου θύμισαν στίχους ενός επίσης Ηπειρώτη στην καταγωγή ποιητή, του Μιχάλη Γκανά (1944-).

Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Βαρύ Ύδωρ

Έπεσε χιόνι
μόνον ο ήλιος
μπορεί να το σηκώσει

Μιχάλης Γκανάς

Μιχάλης Γκανά, Μικρά, εκδόσεις Καστανιώτη 2000.

Πράγματι, "μόνο ο ήλιος μπορεί να σηκώσει το χιόνι". Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Μητέρα και κόρες μέσα στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Γυάλινα Γιάννενα ΙΙ

Μια τέτοια νύχτα, πριν από χρόνια,

κάποιος περπάτησε μόνος,

δεν ξέρω πόσα λασπωμένα χιλιόμετρα.

Νύχτα και συννεφιά χωρίς άστρα.

Ξημερώματα μπήκε στα Γιάννενα.

Μητέρα με βρέφος στην πλάτη περπατά στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Στα χιονισμένα δρομάκια του χωριού. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Στο πρώτο χάνι έφαγε, και κοιμήθηκε

τρία μερόνυχτα. Ξύπνησε απ' το χιόνι

που έπεφτε μαλακά, στάθηκε στο παράθυρο

κι άκουγε τα κλαρίνα.

Πότε θαμπά και πότε δίπλα του,

όπως τα 'φερνε ο άνεμος.

Κι άκουσε μετά τη φωνή πεντακάθαρη,

από κάπου κοντά, σαν αλύχτημα

και σαν να την έσφαζαν τη γυναίκα

κι ούτε καβγάς ούτε τίποτε άλλο,

χιόνιζε όλη νύχτα στα Γιάννενα.

Ξημερώματα πλήρωσε τι χρωστούσε

και γύρισε στο χωριό του.

Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Δύο παιδάκια στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Με τις υπέροχες υφαντές κάπες τους στέκονται μέσα στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Στα πενήντα του θα 'τανε

με γκρίζα μαλλιά και τρεις θυγατέρες

ανύπαντρες, χήρος τέσσερα χρόνια,

με τη μαύρη κάπα στις πλάτες,

και τι χιόνι σήκωσαν τούτες οι πλάτες

κανένας δεν το 'μαθε.

Μιχάλης Γκανάς

Μιχάλης Γκανάς, Γυάλινα Γιάννενα, εκδ. Καστανιώτη 1989.

Μητέρα με παιδιά μέσα στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Φορτωμένη μέσα στα χιόνια. Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Χιόνια θυμάμαι και βουνά

και εξορίες που δεν έζησα ποτέ μου.

Μιχάλης Γκανάς,

Aπό το ποίημα Αμνησία της ποιητικής συλλογής Γυάλινα Γιάννενα

Τυχερά τα προβατάκια! Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο. Δεκαετία 1960-1970.

Κώστας Μπαλάφας, Μέτσοβο, Λεύκωμα Φωτογραφιών, εκδ. Ποταμός, Αθήνα 2005.

http://www.biblionet.gr/author/5819/%CE%93%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%82,_%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82,_1944-

http://www.costasbalafas.gr/index.php?view=category&catid=3&page=4&catpage=3&option=com_joomgallery&Itemid=4#category

http://www.costasbalafas.gr/index.php?view=category&catid=3&page=5&catpage=4&option=com_joomgallery&Itemid=4#category

http://www.costasbalafas.gr/

http://www.biblionet.gr/author/5819/%CE%93%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%82,_%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82,_1944-

Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2019

Ο Έρωτας στους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Edward Burne Jones, Το τραγούδι της Αγάπης

Edward Burne Jones, Το τραγούδι του Έρωτα

"To τραγούδι του Έρωτα" είναι η ονομασία του υπέροχου πίνακα του Προραφαηλίτη Βρετανού ζωγράφου Edward Burne Jones (1833-1898). Αποδίδεται εικαστικά η ποίηση και η μουσική του Έρωτα. Ένας ιππότης ακούει μία νεαρή κοπέλα να παίζει μουσική και να τραγουδά. Πίσω από το μουσικό όργανο διακρίνεται μία φιγούρα που πρέπει να είναι η συμβολική απεικόνιση του Έρωτα.

Υποστηρίζεται ότι η σκηνή είναι εμπνευσμένη από το ρεφραίν μίας Γαλλικής μεσαιωνικής μπαλάντας από τη Βρετάνη. "Αλίμονο, γνωρίζω ένα τραγούδι του έρωτα, λυπημένο ή χαρούμενο, εναλλάσσεται".

Ο Burne Jones ζωγράφισε τη σκηνή σε δύο παραλλαγές. Αίσθηση ονείρου, ποιητικότητα και λυρισμός χαρακτηρίζουν και τις δύο απεικονίσεις.

Edward Burne Jones, Το τραγούδι του Έρωτα. 1864. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη (Museum of Fine Arts. Boston).

Η σκηνή διαδραματίζεται σ' ένα ειδυλλιακό περιβάλλον υπό το ημίφως του σούρουπου. Οι τρεις φιγούρες βρίσκονται στην εξοχή, κάθονται στο γρασίδι ανάμεσα σε λουλούδια, ενώ πίσω τους διαγράφονται αχνά τα μεσαιωνικά τείχη μίας πολιτείας. Το μεσαιωνικό θέμα, η γλυκύτητα των μορφών και τα απαλά χρώματα που θυμίζουν εικόνες της πρώιμης αναγεννησιακής φάσης, αποτελούν χαρακτηριστικά του κινήματος των Προραφαηλιτών ζωγράφων.

Edward Burne Jones, Το τραγούδι του Έρωτα. 1868-1877. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη (Metropolitan Museum of Art. New York).

Πρόκειται για την εικόνα μίας "Μεσαιωνικής Ουτοπίας". Οι τρεις μορφές βρίσκονται σε κατάσταση έκστασης, απομονωμένοι στο δικό τους ονειρικό κόσμο.

https://www.mfa.org/collections/object/the-love-song-le-chant-damour-4460

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/435826
http://www.worldsbestpaintings.net/artistsandpaintings/painting/126/

Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2019

Tα τριαντάφυλλα στην ποίηση και τη ζωγραφική. Τίτος Πατρίκιος, Ρόδα αειθαλή

Τα τριαντάφυλλα στην ποίηση και τη ζωγραφική. Ένα ποίημα του Τίτου Πατρίκιου και πίνακες του Pierre Bonnard

Τα τριαντάφυλλα υπήρξαν πηγή έμπνευσης για πολλούς παλιότερους και νεότερους καλλιτέχνες, ποιητές και ζωγράφους. Στο παρακάτω ποίημα ο Τίτος Πατρίκιος αντιπαραβάλλει την ομορφιά των γυναικών, που σημάδεψαν τη ζωή του, με "ρόδα αειθαλή", με τριαντάφυλλα που διατηρούν για πάντα τα πέταλά τους, που ποτέ δεν χάνουν τη δροσιά και τη ζωή τους... Ας διαβάσουμε το ποίημα του Τίτου Πατρίκιου και ας δούμε πίνακες του Γάλλου μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου Pierre Bonnard (1867-1947).

Pierre Bonnard (1867-1947), Τριαντάφυλλα.

Pierre Bonnard (1867-1947), Γυναίκα στα μπλε μ' ένα τριαντάφυλλο. 1916.

Τίτος Πατρίκιος, Ρόδα αειθαλή

Η ομορφιά των γυναικών που άλλαξαν τη ζωή μας
βαθύτερα κι από εκατό επαναστάσεις
δεν χάνεται, δεν σβήνει με τα χρόνια
όσο κι αν φθείρονται οι φυσιογνωμίες
όσο κι αν αλλοιώνονται τα σώματα.
Μένει στις επιθυμίες που κάποτε προκάλεσαν
στα λόγια που έφτασαν έστω αργά
στην εξερεύνηση δίχως ασφάλεια της σάρκας
στα δράματα που δεν έγιναν δημόσια
στα καθρεφτίσματα χωρισμών, στις ολικές ταυτίσεις.
Η ομορφιά των γυναικών που αλλάζουν τη ζωή
μένει στα ποιήματα που γράφτηκαν γιʼ αυτές
ρόδα αειθαλή αναδίδοντας το ίδιο άρωμά τους
ρόδα αειθαλή, όπως αιώνες τώρα λένε οι ποιητές.

Από τη συλλογή Λυσιμελής πόθος, 2008.

Pierre Bonnard, Γυναίκα με τριαντάφυλλο. 1908.

Pierre Bonnard, Η Missia και τα τριαντάφυλλα. 1908.

https://eclecticlight.co/2018/06/07/misia-muse-and-patron-to-painters-and-the-arts/
https://www.the-athenaeum.org/art/list.php?s=tu&m=a&aid=449&p=3
https://www.the-athenaeum.org/art/list.php?s=tu&m=a&aid=449&p=9
https://en.wikipedia.org/wiki/Pierre_Bonnard

Σάββατο 9 Φεβρουαρίου 2019

Στη νύχτα που έρχεται...Ένα ποίημα της Μελισσάνθης με πίνακες ζωγραφικής για τη νύχτα

Η νύχτα στην ποίηση και τη ζωγραφική

Στη Νύχτα που έρχεται, ένα ποίημα από την τρυφερή λυρική φωνή της Μελισσάνθης. Το ποιητικό υποκείμενο μιλάει εκ μέρους της ομάδας, των πολλών... Εμείς ως δέντρα ριζώνουμε και περιμένουμε τη νύχτα που έρχεται...

Μελισσάνθη, Στὴ νύχτα ποὺ ἔρχεται...

Ivan Kramskoy, Νύχτα με φεγγάρι. 1880. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

Ξεκινᾶμε ἀνάλαφροι καθὼς ἡ γύρη

ποὺ ταξιδεύει στὸν ἄνεμο

Γρήγορα πέφτουμε στὸ χῶμα

ρίχνουμε ρίζες, ρίχνουμε κλαδιὰ

γινόμαστε δέντρα ποὺ διψοῦν οὐρανὸ

κι ὅλο ἁρπαζόμαστε μὲ δύναμη ἀπ᾿ τὴ γῆ

Μᾶς βρίσκουν τ᾿ ἀτέλειωτα καλοκαίρια

τὰ μεγάλα κάματα.

Οἱ ἄνεμοι, τὰ νερὰ

παίρνουν τὰ φύλλα μας.

Edvard Munch, Κοπέλλα στο παράθυρο. 1893. Chicago Art Institute.

Wilfred Gabriel De Glehn, Νύχτα. 1897.

Ἀργότερα

πλακώνουν οἱ βαριὲς συννεφιὲς

μᾶς τυραννοῦν οἱ χειμῶνες κι οἱ καταιγίδες

Μὰ πάντα ἀντιστεκόμαστε,

ὀρθωνόμαστε

πάντα ντυνόμαστε μὲ νέο φύλλωμα

Ὡσότου, φτάνει ἕνας ἄνεμος παράξενος

-κανεὶς δὲ ξέρει πότε κι ἀπὸ ποὺ ξεκινᾶ-

μᾶς ρίχνει κάτω

μ᾿ ὅλες μας τὶς ρίζες στὸν ἀέρα.

Γιὰ λίγο ἀκόμα μὲς στὴ φυλλωσιά μας

κάθεται κρυμμένο

-νὰ πεῖ μία τρίλια του στὴ νύχτα ποὺ ἔρχεται-

ἕνα πουλί.

James Abbott McNeill Whistler, Νυχτερινό τοπίο σε μαύρο και χρυσό. 1875. Detroit Institute of Arts.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/melissan8h_poems.htm#%CE%A3%CE%A4%CE%97_%CE%9D%CE%A5%CE%A7%CE%A4%CE%91_%CE%A0%CE%9F%CE%A5_%CE%95%CE%A1%CE%A7%CE%95%CE%A4%CE%91%CE%99
https://www.wikiart.org/en/ivan-kramskoy/moonlit-night-1880
http://artunframed.com/Gallery/shop/nocturne-in-black-and-gold-the-falling-rocket/#prettyPhoto
https://www.artic.edu/artworks/154235/the-girl-by-the-window
http://www.artnet.com/artists/wilfred-gabriel-de-glehn/night-845gs-6DbDBvfvI-9Xtf4Q2

Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019

Φεβρουάριος. Παλιά Αrt Nouveau Hμερολόγια με τον μήνα Φεβρουάριο.

Φεβρουάριος

Ας υποδεχτούμε τον Φεβρουάριο, τον 2ο μήνα του χρόνου και τον τελευταίο του Χειμώνα, με εικονογραφήσεις από παλιά Αrt Νouveau ημερολόγια της δεκαετίας του 1890. Τα περισσότερα προέρχονται από τα ημερολόγια τοίχου των αγγλικών εκδόσεων Tucks. Παραθέτω επίσης δύο εικόνες για τον μήνα Φεβρουάριο από δύο αγαπημένα μου ημερολόγια, του Alphonse Mucha και του Eugène Grasset. Οι εικόνες για τον μήνα Φεβρουάριο αναπαριστούν κυρίως λουλούδια του Χειμώνα και χιονισμένα τοπία, γιατί ο Χειμώνας δεν έχει φύγει ακόμα.

Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το Ημερολόγιο με φράσεις του γνωστού Άγγλου ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. 1891.

Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το Ημερολόγιο του Wordsworth. 1892. Eικονογράφηση: C. White, P. Barthel, Anderson E.A. Cook.

O μήνας Φεβρουάριος από το Ημερολόγιο με "Χρυσές Λέξεις" του Αμερικανού νομικού Oliver Wendell Holmes. 1893.

Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το ημερολόγιο των λουλουδιών. 1894.

Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το ημερολόγιο με φράσεις του Άγγλου ποιητή Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. 1894.

Ο μήνας Φεβρουάριος από το Ημερολόγιο "Χρυσές Λέξεις" του Άγγλου ποιητή Alfred Tennyson 1895.

Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το ημερολόγιο φράσεις του Άγγλου ποιητή Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. 1896.

Eugène Grasset, Ο μήνας Φεβρουάριος. Από το Art Nouveau Ημερολόγιο "H Ωραία Κηπουρός". 1896.

O μήνας Φεβρουάριος από το Ημερολόγιο με "Χρυσές λέξεις" του Άγγλου ποιητή Alfred Tennyson. 1897.

Ο μήνας Φεβρουάριος από το Ημερολόγιο με φράσεις του Αμερικανού ποιητή και συγγραφέα Henry Wadsworth Longfellow (1807-1882). Εικονογράφηση: C.K. Katherine Klein. 1898.