Το Καλοκαίρι στους Προραφαηλίτες ζωγράφους και ένα ποίημα του Τόλη Νικηφόρου

Φως και χρώματα για το Καλοκαίρι στους Προραφαηλίτες ζωγράφους και
ένα ποίημα για το φως του Τόλη Νικηφόρου

   Ο Αύγουστος φθάνει στο τέλος του όπως κάθε χρόνο..είναι όμως ακόμα Καλοκαίρι...Το Καλοκαίρι δεν τελειώνει με τον Αύγουστο.
Για αυτό, σκέφτηκα να επιλέξω κάποιους αγαπημένους πίνακες από Προραφαηλίτες ζωγράφους  με θέμα το Καλοκαίρι. Αρχίζω με το "Καλοκαίρι" του Edward Burne Jones από τη σειρά "Εποχές". Μία νεαρή γυναίκα με αιθέριο φόρεμα συμβολίζει το Καλοκαίρι.

Edward Burne Jones, Καλοκαίρι. Από τις 4 εποχές. 1869.

    Ο γνωστός πίνακας του Edward Burne Jones "Πράσινο Καλοκαίρι" (ο Burne Jones ζωγράφισε το ίδιο έργο με δύο τεχνικές, ελαιογραφία και υδατογραφία) μου θύμισε το λυρικό ποίημα "Να γυρίζεις στο φως"  του τρυφερού Τόλη Νικηφόρου.  Το ποίημα αρχίζει με το στίχο "Ποτέ άλλοτε το πράσινο δεν ήταν τόσο πράσινο...". Το ποιητικό υποκείμενο κοιτάζει τη φύση γύρω του με "φωτεινή" ματιά, επιλέγει να φωτίσει κάποιες λεπτομέρειες, τα δέντρα, τη θάλασσα, ένα χαμόγελο. Βλέπει τα χρώματα, ακούει τους ήχους, αισθάνεται τα αρώματα...και ανακαλύπτει την ομορφιά του κόσμου... Ο κόσμος είναι "μεθυστικά ωραίος" καταλήγει με βεβαιότητα ο ποιητής-παρατηρητής. Είναι "μεθυστικά όμορφος", αν επιλέξεις να κοιτάξεις προς το φως. Τη "μεθυστική ομορφιά" του κόσμου επιχείρησαν να απεικονίσουν οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι και όσοι καλλιτέχνες κινήθηκαν στην ατμόσφαιρα του Προραφαηλιτισμού.

Edward Burne Jones, Πράσινο Καλοκαίρι. 1868. Ελαιογραφία. Ειδυλλιακό πράσινο καλοκαιρινό τοπίο με μία παρέα γυναικών καθισμένες στο γρασίδι. Η γυναίκα με το μαντήλι στα μαλλιά, που έχει γυρισμένη την πλάτη στους θεατές, διαβάζει ένα βιβλίο στη συντροφιά της. 

Tόλης Νικηφόρου, Να γυρίζεις στο φως

ποτέ άλλοτε το πράσινο

δεν ήταν τόσο πράσινο
τόσο εκθαμβωτικά γαλάζιο 
το γαλάζιο

Edward Burne Jones, Πράσινο Καλοκαίρι. 1864. Υδατογραφία. 

John Brett, Καλοκαίρι στους λόφους. 1891.

να γυρίζεις στο φως
σαν το μικρό παιδί
εκστατικά να ανακαλύπτεις
τα δέντρα και τη θάλασσα
ήχους και αρώματα
ένα χαμόγελο
θαύματα καθημερινά τριγύρω

 Sir John William Waterhouse, Μαζεύοντας καλοκαιρινά λουλούδια στον κήπο του Devonshire. 1893.

Sir John William Waterhouse, Γλυκό Καλοκαίρι. 1912.

Sir Lawrence Alma Tadema, Kαλοκαιρινή προσφορά. 1865.

να γυρίζεις στο φως

πρώτη φορά να είναι ωραίος

τόσο μεθυστικά
 ωραίος ο κόσμος

Από την ποιητική συλλογή "Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα", εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα 2012.

Sir Lawrence Alma Tadema, Ηλιόλουστες ημέρες. 1874. Yale Centre for British Art. Heaven.

Edmund Blair Leighton, Καλοκαιρινά  τριαντάφυλλα. 1921.

John William Godward, Καλοκαιρινά λουλούδια. 1903.

https://www.wikiart.org/en/edward-burne-jones/the-seasons-summer

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Edward_Burne-Jones_Green_Summer_(1868).jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Edward_Burne-Jones_Green_Summer_(1864).jpg

http://preraphaelitepaintings.blogspot.com/2009/01/edward-burne-jones-green-summer.html

https://www.wikiart.org/en/john-william-waterhouse/sweet-summer-1912

https://www.wikiart.org/en/john-william-waterhouse/gathering-summer-flowers-in-a-devonshire-garden

https://www.wikiart.org/en/john-william-godward/summer-flowers-1903

http://preraphaelitepaintings.blogspot.com/2011/11/john-brett-summer-on-cliffs.html

https://www.wikiart.org/en/sir-lawrence-alma-tadema/summer-offering-1911

https://eclecticlight.co/2016/10/27/lawrence-alma-tadema-classics-go-aesthetic-2/
http://www.artnet.com/artists/edmund-blair-leighton/6
http://fractalart.gr/mia-kimwlia-ston-mayropinaka/
https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/658-kimolia-mavropinakas
https://www.politeianet.gr/books/9789609476324-nikiforou-tolis-mandragoras-mia-kimolia-ston-mauropinaka-212312

Πανσέληνος του Αυγούστου. Ένα ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου και πίνακες του Δανού ζωγράφου Ηarald Slott Møller

Ο δρόμος του φεγγαριού

Ηarald Slott Møller (1864-1937), Βραδιά του Αυγούστου στη βεράντα.
Τρεις φιγούρες, δύο γυναίκες και ένας άνδρας, διακρίνονται αχνά στη βεράντα. Συντροφιά τους ένα σκυλάκι. Μαγική ατμόσφαιρα με το φως από τα φαναράκια. Στο βάθος ο ουρανός φωτίζεται από το φεγγάρι.

Αυγουστιάτικη πανσέληνος σήμερα. Η τελευταία του Καλοκαιριού! Για αυτό, ας ακολουθήσουμε το δρόμο του φεγγαριού μ' ένα λυρικό ποίημα του αγαπημένου μας Νικηφόρου Βρεττάκου και ας δούμε πίνακες με φεγγαροβραδιές του Δανού ζωγράφου Ηarald Slott Møller (1864-1937).

Ηarald Slott Møller (1864-1937), Σεληνόφως.
Ένα ζευγάρι παρακολουθεί το φως του φεγγαριού στην επιφάνεια του νερού.

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ο δρόμος του φεγγαριού

Στρωμένος με φύλλα μαλακού χρυσαφιού

που σαλεύανε λάμποντας πάνω στη θάλασσα,

σπατάλη αμύθητου φωτός ο δρόμος του φεγγαριού.

Μεσάνυχτα, Αύγουστος. Με μεγάλη πανσέληνο.

Αν σταματούσε το καράβι κι’ αν ο χρόνος

δε συνέχιζε ακόμη νάναι χρόνος

πετώντας τα κλειδιά που βάραιναν τις ζώνες μας

θα δρασκελούσαμε αλαφρά την κουπαστή και ξάφνου

πηδώντας μέσα στη θεϊκιά κοιλάδα, θα βαδίζαμε

τραβώντας ίσα για τον τέλειο χρόνο,

την τέλεια μουσική, την τέλεια ποίηση.

Χέρι με χέρι, χορευτά σχεδόν, μες απ’ ολόχρυσες

ριπές φωτός μες στη λαμπρή άπλα, θα προχωρούσαμε

όπως δυό κύκνοι με ψηλά πόδια

κάτω από τ’ άπειρο.

Ηarald Slott Møller (1867-1934), Μία λευκή πύλη στο λιβάδι με την πανσέληνο.

Ηarald Slott Møller (1867-1934), Δύο λευκοφορεμένες γυναίκες με κύκνους στο φως του φεγγαριού.

https://pyroessa-artemusica.blogspot.com/2017/10/blog-post_24.html
http://www.artnet.com/artists/harald-slott-m%C3%B6ller/
http://nikiforosvrettakos.gr/lst/categorie/70

Άνεμε της θάλασσας. Ένα ποίημα του Τάκη Βαρβιτσιώτη

Ο άνεμος της θάλασσας

Dame Laura Knight, Άνεμος και ήλιος. 1913.

John Lavery (1856-1941), Μία ημέρα με άνεμο. Γύρω στα 1908.

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Άνεμε εσύ της θάλασσας

στον Γ. Θ. Βαφόπουλο

Άνεμε εσύ της θάλασσας
Που τριγυρνάς αδιάφορος
Για τη χαρά και για τον πόνο των ανθρώπων
Που ψηλαφείς πότε χλιαρός και πότε παγωμένος
Το ηλιοκαμένο δέρμα τους
Που διαπερνάς ορμητικός
Την άβυσσο του ωκεανού
Σαν άγριο περιστέρι
Και που χαρίζεις σ’ όλους τους τυφλούς
Τα πιο ακριβά στολίδια σου

Joaquín Sorolla, Περίπατος στην παραλία. 1909. Μουσείο Sorolla.

Άνεμε εσύ της θάλασσας
Που τραγουδάς την όλβια ηλικία της
Και με σταλαγματιές νερού
Ραντίζεις τ’ άστρα στα επουράνια
Μαστίγιο αστραφτερό
Που όλες τις βάρκες στη στεριά συνάζεις
Κανένας τώρα δε σε συλλογιέται
Κανένας δε ζητάει το φιλντισένιο σου άλογο
Κανένας δεν ακούει τη μουσική σου
Αλλ’ όμως άνεμε της θάλασσας εσύ
Αγαπημένε φίλε μου άκουσε
Εγώ που τόσα καλοκαίρια
Ολόρθος πάλεψα μαζί σου
Και που με νίκησες
Δεν σε ξεχνώ
Αν θες μπορείς να φύγεις για την ώρα
Και να κρυφτείς όπως σου πρέπει
Ψηλά στο πιο άθικτο γαλάζιο

Από τη συλλογή Ακόμα ένα καλοκαίρι (1987)

Sergej Vinogradov, Παραλία Alypka. 1917.

https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=5608.0
https://www.christies.com/lotfinder/Lot/sir-john-lavery-ra-rsa-rha-1856-1941-6040642-details.aspx