Γυναίκες με ομπρέλες. Δύο πίνακες του John Lavery

Καλοκαιρινοί πίνακες του John Lavery

   Ας αποχαιρετήσουμε σήμερα τον Ιούλιο με δύο ονειρεμένους πίνακες του Ιρλανδού ζωγράφου John Lavery (1856-1941) που απεικονίζουν γυναίκες με ομπρέλες στην ύπαιθρο. Γεννημένος στα μέσα του 19ου αιώνα στο Μπέλφαστ της Β. Ιρλανδίας ο Lavery σπούδασε αρχικά στη Γλασκόβη της Σκοτίας και στη συνέχεια, τη δεκαετία του 1880, στο Παρίσι όπου φυσικά γνώρισε από κοντά το κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Επέστρεψε στη Γλασκόβη και συνδέθηκε με τους καλλιτέχνες της επονομαζόμενης Σχολής της Γλασκόβης. Έγινε γνωστός για το μεγάλο αριθμό έργων του που απεικονίζουν προσωπογραφίες, κυρίως όμορφες γυναίκες,  και τοπία. Τα τελευταία χρόνια της ζωής επέστρεψε στην Ιρλανδία όπου και πέθανε.

John Lavery, Η κόκκινη αιώρα. 1936. Μουσείο Ulster. Μπέλφαστ.

  Μία νεαρή γυναίκα ρεμβάζει ξαπλωμένη στην κόκκινη αιώρα στη σκια των δένδρων του κήπου. Φορά ένα υπέροχο αέρινο λευκό φόρεμα και στο ένα χέρι κρατά ομπρέλα, για να προστατευθεί από τις ακτίνες του ήλιου που καταφέρνουν να περάσουν μέσα από τη φυλλωσιά των δένδρων. Οι φωτοσκιάσεις και το παιχνίδι του φωτός με τα χρώματα δείχνουν εμφανώς τις επιρροές από τον ιμπρεσιονισμό σε μια όψιμη εποχή.

   Μία επίσης κομψοντυμένη γυναίκα που κρατά κόκκινη ομπρέλα απεικονίζει και ο επόμενος πίνακας. Είναι ξαπλωμένη σε μια βάρκα και απολαμβάνει τη βαρκάδα στον Τάμεση. Σε αντίθεση με τον πρώτο πίνακα, εδώ η σκηνή είναι πολυπρόσωπη. Υπάρχει ένας βαρκάρης και ένας συνοδός της γυναίκας στη βάρκα, καθώς και ένα σκυλάκι. Στο βάθος διακρίνομε ακόμα μια βάρκα με δύο φιγούρες, ενώ στις καταπράσινες όχθες του ποταμού διαγράφονται και άλλες μορφές. Οι αντανακλάσεις του φωτός και των χρωμάτων στο νερό του ποταμού θυμίζουν προφανώς ιμπρεσιονισμό.

John Lavery, Βαρκάδα στον Τάμεση. 1890. Μάλλον σε Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.nmni.com/Home/online-collections/Item-Details.aspx?id=1857316&Cat=501663&SubCat=-1&SubsubCat=-1&Ret=http%3a%2f%2fwww.nmni.com%2fHome%2fOnline-Collections.aspx%3fpage%3d1%26PageSize%3d25%26DisplayListing%3dTrue%26Cat%3d-1%26SubCat%3d-1%26SubSubCat%3d-1%26Term%3dLavery%26ShowImages%3dFalse%26Sort%3d

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Boating_on_the_Thames_by_John_Lavery.jpeg

http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/artists/john-lavery

Βλ. και άλλους καλοκαιρινούς πίνακες του Lavery ttp://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/John%20Lavery

Γυναίκες στην παραλία. Ένας πίνακας του Edgar Degas

Σκηνή στην παραλία

    

Ένα κοριτσάκι με λυτά μαλλιά είναι ξαπλωμένο στην αμμουδιά. Το κεφάλι της ακουμπά πάνω σε μια λευκή πετσέτα. Η ίδια κρατά λευκή ομπρέλα. Δίπλα της μια ώριμη γυναίκα που φορά λευκό πουκάμισο προσπαθεί να χτενίσει τα μαλλιά του κοριτσιού. Γύρω τους στην αμμουδιά είναι πεταμένα διάφορα "θαλασσινά" αντικείμενα. Το μπανιερό κοστούμι (μαγιό) του κοριτσιού, καπέλο, πετσέτα, τσάντα, ομπρέλα...Στο βάθος διακρίνονται φιγούρες λουόμενων στη θάλασσα και περιπατητών στην αμμουδιά της παραλίας.

  Είναι μία καλοκαιρινή σκηνή στην παραλία που έχει απεικονίσει ο μεγάλος Γάλλος ζωγράφος Edgar Degas. Διαφέρει, βέβαια, αισθητά από τους πίνακες της υπαίθρου που ζωγράφιζαν οι Γάλλοι ζωγράφοι Εug. Boudin και Cl. Monet. Οι δύο κεντρικές γυναίκες μορφές (το κοριτσάκι και η γυναίκα), στις οποίες εστιάζει το βλέμμα του ζωγράφου, έχουν ζωγραφισθεί στο studio του καλλιτέχνη. Ο πίνακας εκτέθηκε στην τρίτη έκθεση των ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι το 1877 και μπορεί να "διαβασθεί", πέρα από μία σκηνή στην παραλία του ύστερου 19ου αιώνα, και ως μία εικόνα με κοινωνική ματιά. Ο πίνακας ανατέμνει μία καλοκαιρινή στιγμή της καθημερινότητας της μεγαλοαστικής τάξης. Το κοριτσάκι συνοδεύεται στην παραλία από την νταντά του. Το ντύσιμο της γυναίκας και κυρίως το γεγονός ότι δε φορά καπέλο δείχνουν ότι αυτή δεν ανήκει στην ανώτερη κοινωνία. Είναι απλά μία εργαζόμενη. Η νταντά του κοριτσιού! Το ντύσιμο του νεαρού κοριτσιού και πιο συγκεκριμένα το αφημένο στην αμμουδιά (προφανώς για να στεγνώσει) θαλασσινό κοστούμι αποτελούν μαρτυρίες για την ενδυμασία της εποχής.

   

Edgar Degas, Σκηνή στην παραλία. 1869-1870. Εθνική Πινακοθήκη. Λονδίνο.

   Η νταντά του κοριτσιού χτενίζει τα λυτά μαλλιά του κοριτσιού, που μάλλον πρέπει να έχει τελειώσει το μπάνιο του και έχει βγάλει το θαλασσινό κοστούμι που βρίσκεται στην αμμουδιά. Ο Degas συνήθιζε να ζωγραφίζει γυναίκες που χτενίζουν τα μαλλιά τους ή κάνουν την τουαλέτα τους. Φυσικά την εποχή εκείνη δε συνήθιζαν να κάνουν ηλιοθεραπεία και να επιδιώκουν το "μαύρισμα". Το κοριτσάκι είναι ντυμένο και προσπαθεί να προστατευτεί από τον ήλιο με την ομπρέλα. Αντίθετα, μια "γυναίκα του λαού", όπως είναι η υπηρέτρια, δε νοιάζεται για την προστασία της επιδερμίδας του προσώπου της και δε φορά καπέλο.

 

http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/hilaire-germain-edgar-degas-beach-scene
http://www.nationalgallery.org.uk/upload/pdf/notes_degas-beach-scene.pdf

Στην παραλία. Καλοκαιρινοί πίνακες του Philip Wilson Steer

Αγγλικός ιμπρεσιονισμός. Καλοκαιρινοί πίνακες του Philip Wilson Steer

   Είναι καλοκαιρινοί πίνακες του  Βρετανού ζωγράφου Philip Wilson Steer (1860-1942). Με ελεύθερες πινελιές ο Steer απεικονίζει τις εντυπώσεις χρωμάτων και φωτός από καλοκαιρινές στιγμές στην παραλία. Χαριτωμένες γυναικείες φιγούρες, τυλιγμένες στην ονειρική αχλύ του φωτός της καλοκαιρινής ημέρας, περπατούν στην παραλία και ρεμβάζουν κοιτάζοντας τα καράβια στη θάλασσα. Παιδιά παίζουν ανέμελα στην αμμουδιά, τσαλαβουτούν στα νερά, μαζεύουν κοχύλια και γαρίδες...

   Ο Steer θεωρείται, μαζί με τον φίλο του Walter Sickert, ηγετική μορφή του κινήματος του ιμπρεσιονισμού στην Αγγλία. Την περίοδο 1882-1884 συνέχισε τις σπουδές ζωγραφικής στο Παρίσι (πρώτα στην Ακαδημία Julian και στη συνέχεια στη Σχολή Καλών Τεχνών κοντά στον Cabanel). Στη Γαλλία, όπως ήταν φυσικό, γνώρισε από κοντά το γαλλικό ιμπρεσιονισμό. Από το 1887 έως το 1891 επισκέφτηκε ξανά τη Γαλλία τέσσερις φορές, ενώ το 1886 έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του New English Art Club στο Λονδίνο, οι καλλιτέχνες του οποίου εξέφραζαν τις νέες τάσεις στην αγγλική ζωγραφική. Eκτός από τους Γάλλους ιμπρεσιονιστές, επηρεάστηκε από τον γνωστό σύγχρονό του ζωγράφο Whistler, αλλά και από τους παλιότερους δασκάλους της ζωγραφικής, όπως ο Boucher, o Gainsborough, o Constable και ο Turner. Ο ίδιος δίδαξε ζωγραφική στη Σχολή του Slade για σειρά ετών, από το 1893 έως το 1930.

Ph. W. Steer, Μορφές στην παραλία. 1888-89. Tate Gallery. Λονδίνο.

  O Steer ζωγράφισε ένα μεγάλο αριθμό έργων που απεικονίζουν θαλασσινά τοπία και καλοκαιρινές σκηνές στην παραλία. Την περίοδο 1887-1891 περνούσε τα καλοκαίρια του στην Ανατολική Ακτή, στο Southwold και στο Walberswick του Suffolk όπου είχε φίλους. Πολλά από τα θαλασσινά έργα αυτής της περιόδου απεικονίζουν σκηνές με παραθεριστές από τα καλοκαίρια του σ´αυτές τις περιοχές. 

   Οι πίνακές του με σκηνές στις παραλίες του Southwold και του Walberswick είναι από τα πιο ιμπρεσιονιστικά έργα που δημιουργήθηκαν στην Αγγλία. Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1880 και τη δεκαετία του 1890 εκτέθηκαν αυτά τα έργα στο Λονδίνο της Βικτωριανής εποχής, προκάλεσαν μάλλον αρνητικές εντυπώσεις στους ακαδημαϊκούς κύκλους της Βασιλικής Ακαδημίας Τέχνης και θεωρήθηκαν ως δείγματα ύψιστης πρωτοπορίας. 

Ph. W. Steer, Southwold. 1889. Tate Gallery. Λονδίνο.

Ph. W. Steer, Στην παραλία στο Walberswick. 1889. Tate Gallery. Λονδίνο.

Ph. W. Steer, Αστράγαλοι. Walberswick. 1889. Ipswich Borough Council Museums and Galleries. Suffolk.

Ph. W. Steer, Walberswick. Παιδιά που τσαλαβουτούν στην παραλία. 1891. Fitzwilliam Museum. University of Cambridge.

   Οι παρακάτω πίνακες, αν και απεικονίζουν σκηνές από τη γαλλική παραλία της Boulogne, αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα του αγγλικού ιμπρεσιονισμού, κύριος εκπρόσωπος του οποίου θεωρείται ο Steer. Oι επιρροές από τους Γάλλους ιμπρεσιονιστές, όπως ο Monet, είναι εμφανείς σ´αυτά τα έργα του Steer.

Ph. W. Steer, Στις αμμουδιές της Boulogne. 1888-1891. Tate Gallery. Λονδίνο.

Ph. W. Steer, Στις αμμουδιές της Boulogne. Παιδιά που ψαρεύουν γαρίδες. 1891. Ferens Art Gallery.

http://en.wikipedia.org/wiki/Philip_Wilson_Steer

http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/artists/philip-wilson-steer

http://www.tate.org.uk/art/artworks/steer-figures-on-the-beach-walberswick-n05766

http://www.tate.org.uk/art/artworks/steer-southwold-n05374

http://www.tate.org.uk/art/artworks/steer-the-beach-at-walberswick-n05351

http://www.tate.org.uk/art/artworks/steer-boulogne-sands-n05439

http://www.wikipaintings.org/en/philip-wilson-steer/knucklebones-walberswick-1889

http://www.yorkshiresfavourites.org/paintings/boulogne-sands-children-shrimping.html

http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/paintings/boulogne-sands-children-shrimping-78933

http://www.wikipaintings.org/en/philip-wilson-steer/walberswick-children-paddling-1891

http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/06/ko.html

Όνειρα. Ένας ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου και ένας πίνακας του Vittorio Matteo Corcos

Όνειρα. Ένα ποίημα και ένας πίνακας

   Είναι, σίγουρα, μια γυναίκα που διαβάζει βιβλία. Ντυμένη μ´ ένα υπέροχο πράσινο φόρεμα, γαντοφορεμένη, κάθεται στο παγκάκι και κοιτάζει αφηρημένα τους θεατές πέρα στο βάθος. Έχει αφήσει δίπλα της τρεις τόμους βιβλίων, μια λευκή ομπρέλα και ένα πράσινο καπέλο στο ίδιο χρώμα με το φόρεμά της. Ένας υπέροχος πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Vittorio Matteo Corcos (1859-1936)!

   Aπεικονίζει, ασφαλώς, μία γυναίκα που ονειρεύεται. Άλλωστε, όνειρα είναι η ονομασία του έργου. Μου θυμίζει το υπ. αριθ. 16 απόσπασμα από το ποιητικό έργο Πουλιά του Προύθου του υπερρεαλιστή ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου.

16

Είναι τα βλέφαρά μου διάφανες αυλαίες.

Όταν τ´ανοίγω βλέπω εμπρός μου ό,τι κι αν τύχει.

Όταν τα κλείνω βλέπω εμπρός μου ό,τι ποθώ.
Από τα Πουλιά του Προύθου, της ποιητικής συλλογής Ενδοχώρα

Vittorio Matteo Corcos, Όνειρα. 1896. Εθνική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης. Ρώμη.


http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vittorio_Matteo_Corcos_-_Dreams_-_1896.jpg

http://it.wikipedia.org/wiki/Vittorio_Matteo_Corcos

Βλ. "Πουλιά του Προύθου", 16,  Ενδοχώρα, 1945, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1997, σ. 56. 

Μαζεύοντας καλοκαιρινά λουλούδια. Ένας πίνακας του J. W. Waterhouse

Γυναίκες σε κήπο: Μαζεύοντας καλοκαιρινά λουλούδια

    Μία κομψή λευκοφορεμένη γυναίκα κρατά ένα καλάθι με λουλούδια στον κήπο ή μάλλον στην αυλή μιας αγροτικής ή εξοχικής κατοικίας. Είναι καλοκαίρι, όπως φαίνεται από το ελαφρύ αέρινο φόρεμα της γυναίκας και τον τίτλο του πίνακα, αφού τα λουλούδια χαρακτηρίζονται ως "καλοκαιρινά".

   H γυναίκα, που μαζεύει καλοκαιρινά λουλούδια στον κήπο της αγροτικής κατοικίας σ´ ένα χωριό της περιοχής του Devon, πρέπει να είναι η σύζυγος του ζωγράφου. Οι ειδικοί χρονολογούν τον πίνακα ανάμεσα στο 1893 και 1910. Την περίοδο αυτή ο J. W. Waterhouse, μαζί με τη σύζυγό του Εσθήρ, επισκεπτόταν το καλοκαίρι την εξοχή του Devon όπου σ´ένα χωριό της περιοχής είχε εξοχική κατοικία η αδελφή της Εσθήρ που ήταν παντρεμένη με τον P. Feeney, ζωγράφο τοπίων.

   Ο πίνακας είναι μάλλον μακριά από την ατμόσφαιρα του Προραφαηλιτισμού αλλά και των κλασικών θεμάτων που χαρακτηρίζει πολλά από τα έργα του Waterhouse. Πρόκειται για μία σύγχρονη με την εποχή του ζωγράφου σκηνή που απεικονίζει μάλλον ιμπρεσιονιστικά ένα πραγματικό πρόσωπο. 

J. W. Waterhouse, Μαζεύοντας καλοκαιρινά λουλούδια σ´ένα κήπο του Devonshire. 1893-1910.

J. W. Waterhouse, Προσωπογραφία της Esther Kenworthy Waterhouse. Γύρω στα 1885.

Είναι η προσωπογραφία της συζύγου του Waterhouse, της Esther Kenworthy, η οποία ήταν επίσης ζωγράφος. Η ομοιότητα της προσωπογραφίας με τη μορφή της γυναίκας που μαζεύει  "καλοκαιρινά" λουλούδια είναι προφανής.

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=59
ttp://www.johnwilliamwaterhouse.com/pictures/esther-kenworthy-waterhouse-1885/

Ο μύθος του Οδυσσέα στη ζωγραφική. Πίνακες του J. W. Waterhouse

H Oδύσσεια στην τέχνη. Πίνακες του John William Waterhouse

    Oι μύθοι της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας υπήρξαν πηγή έμπνευσης για αρκετά έργα του Βρετανού ζωγράφου John William Waterhouse (1849-1917). Στην κατηγορία αυτής της θεματολογίας εντάσσονται οι πίνακες που απεικονίζουν σκηνές από το ομηρικό έπος της Οδύσσειας και το μύθο του Οδυσσέα. Γεννημένος στη Ρώμη από γονείς ζωγράφους, ο Waterhouse ήταν εξοικειωμένος από την παιδική του ηλικία με τα κλασικά θέματα. Στο Λονδίνο, όπου εγκαταστάθηκε και έγινε αποδεκτός για το έργο του από τη Βασιλική Ακαδημία Τέχνης, βρέθηκε υπό την επιρροή του Προραφαηλιτικού κινήματος της ζωγραφικής και δημιούργησε έργα με εμφανή στοιχεία όψιμου Προραφαηλιτισμού. Οι αινιγματικές και απόκοσμες όμορφες γυναικείες μορφές, που θυμίζουν τον τύπο γυναικών των Προραφαηλιτών ζωγράφων, κυριαρχούν στη ζωγραφική του. 

   Οι επικίνδυνες Σειρήνες, η γοητευτική μάγισσα Κίρκη, αλλά και η πιστά αφοσιωμένη στον Οδυσσέα Πηνελόπη αποτελούν το κύριο θέμα των παρακάτω έργων. 

J. W. Waterhouse, Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες. 1891. Εθνική Πινακοθήκη της Βικτώρια. Μελβούρνη (National Gallery of Victoria. Melbourne).

J. W. Waterhouse, Η Κίρκη προσφέροντας το κύπελλο στον Οδυσσέα. 1891. Πινακοθήκη Τέχνης του Oldham (Oldham Art Gallery).

J. W. Waterhouse, Κίρκη Invidiosa. 1892. Πινακοθήκη Τέχνης της Νοτίου Αυστραλίας. Αδελαΐδα (Art Gallery of South Australia. Adelaide).

J. W. Waterhouse, Η Πηνελόπη και οι μνηστήρες. 1912. Πινακοθήκη Τέχνης και Μουσεία του Aberdeen (Aberdeen Art Gallery and Museums).

Βλ. Myth and romance. The art of J. W. Waterhouse, Phaidon Press, N.York 1994.

http://www.artmagick.com/pictures/artist.aspx?artist=john-william-waterhouse

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=61

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=62

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=63

http://www.ngv.vic.gov.au/col/work/4457

http://www.artgallery.sa.gov.au/agsa/home/Collection/detail.jsp?ecatKey=11961

http://www.aagm.co.uk/theCollections/objects/object/Penelope-and-the-Suitors

http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/paintings/circe-90979

Στην παραλία. Πίνακες του Edvard Munch

Mοναχικά ζευγάρια στην παραλία. Πίνακες του Edvard Munch

   H μοναξιά του έρωτα! Μία γυναικεία και μία ανδρική μορφή στην παραλία, μία καλοκαιρινή ημέρα και μία καλοκαιρινή νύχτα. Μαζί και μόνοι μπροστά στην απεραντοσύνη της θάλασσας. Τρεις πίνακες του Νορβηγού ζωγράφου Edvard Munch, ενός σημαντικού καλλιτέχνη που άνοιξε δρόμους για τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό στη ζωγραφική και επηρέασε το γερμανικό εξπρεσιονισμό.

Edv. Munch, Καλοκαιρινή ημέρα (aπό τη Linde Frieze). 1904-1908. Ιδιωτική Συλλογή.

Εdv. Munch,  Καλοκαιρινή νύχτα (Οι μοναχικοί). 1906-1907. Μουσείο Folkwang. Έσσεν. 

Edv. Munch, Ζευγάρι στην παραλία (aπό  Reinhardt Frieze). 1907. Nέα Εθνική Πινακοθήκη. Βερολίνο.

http://www.abcgallery.com/M/munch/munch36.html

http://sammlung-online.museum-folkwang.de/eMuseumPlus?service=direct/1/ResultLightboxView/result.t1.collection_lightbox.$TspTitleImageLink.link&sp=10&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=0&sp=0&sp=3&sp=Slightbox_4x5&sp=0&sp=Sdetail&sp=0&sp=F&sp=T&sp=2

http://www.wikipaintings.org/en/edvard-munch/couple-on-the-shore-from-the-reinhardt-frieze-1907

Γυναίκες στην παραλία. Πίνακες του Clarence Gagnon

Στην παραλία. Πίνακες του Clarence Gagnon

   Αγαπώ πολύ, όπως πιθανό θα έχετε καταλάβει, εικόνες με καλοκαιρινά στιγμιότυπα από παραλίες στις αρχές του 20ού αιώνα. Επειδή, λοιπόν, σήμερα ήταν μία δροσερή καλοκαιρινή ημέρα εδώ που βρίσκομαι, και είχε αεράκι στην παραλία και σύννεφα στον ουρανό, ιδού δύο πίνακες του γαλλόφωνου Καναδού ζωγράφου Clarence Gagnon (Μόντρεαλ 1881-Mόντρεαλ 1942) που απεικονίζουν  σκηνές από την παραλία του Dinard, ενός από τα τότε γνωστά θέρετρα της αστικής τάξης στις γαλλικές ακτές της Βρεττάνης. 

   Γυναίκες με λευκά αέρινα φορέματα και λευκά καπέλα περπατούν ή κάθονται στην παραλία. Παιδάκια παίζουν στην άμμο. Λευκές ομπρέλες, λευκά πανιά στο βάθος της θάλασσας, αφρίζοντα λευκά κυματάκια και λευκά συννεφάκια στον ουρανό.

Clarence Gagnon, Αεράκι στην παραλία του Dinard. 1907. Μουσείο Καλών Τεχνών του Κεμπέκ.

...Ο ουρανός έχει σύννεφα. Η λευκοφορεμένη κυρία με τη γαλάζια κορδέλα στο καπέλο της κάθεται αναπαυτικά και διαβάζει το βιβλίο της. Δίπλα προφανώς η νταντά ασχολείται με τη φροντίδα των παιδιών που κάθονται στην αμμουδιά...

Clarence Cagnon, Η παραλία του Dinard. 1909. Μουσείο Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ.

http://www.mbam.qc.ca/en/collections/-/art/artist/735?q=%22Gagnon%2C%20Clarence%22#http://www.mbam.qc.ca/en/collections/art-quebec-canada/-/art/details/MIMSY_ID_22624

http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=50028

http://en.wikipedia.org/wiki/Clarence_Gagnon

Ανάμεσα σε τριαντάφυλλα. Πίνακες του Daniel Ridgway Knight και η κοιλάδα με τους ροδώνες του Νίκου Εγγονόπουλου

Νίκος Εγγονόπουλος, Παράφασις ή Η κοιλάδα με τους ροδώνες  και πίνακες με τριαντάφυλλα του Daniel Ridgway Knight

   Σε μια εποχή που διάφοροι ντόπιοι και ξένοι τεχνοκράτες σχεδιάζουν τη διάσωση της χώρας και των κατοίκων της, διαβάζω πάλι την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου Στην κοιλάδα με τους ροδώνες. Ένας τόπος κατάφυτος με τριανταφυλλιές είναι ο ροδώνας.
Από αυτό, λοιπόν, το εξαιρετικό έργο του Εγγονόπουλου, ιδού το ομώνυμο με τη συλλογή ποίημα.

ΠΑΡΑΦΑΣΙΣ 

ή

η ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΟΔΩΝΕΣ

τι είναι στη ζωή που να μην είν´αίνιγμα

γρίφος;

μα κι´η ζωή η ίδια δεν είναι γρίφος

αίνιγμα;

τι δυστυχία οι τεχνοκράτες

μέσα στην τύφλα απ´ολούθε που τους περιζώνει

να παραμένουνε

στις κούφες πεποιθήσεις (;) τους

ισχυρογνώμονες

πεισματωμένοι

γινατζήδες

του ποιητή

πια μόνη-θεόθεν-σωτηρία λύσις

παρηγόρηση

μένει η κοιλάς με τις τριανταφυλλιές

ο έστι

μεθερμηνευόμενο

η κοιλάδα των ροδώνων.

...Και αυτή η μάλλον ουτοπική εικόνα του ποιητή για έναν ένα τόπο που είναι "κοιλάδα των ροδώνων"  μου έφεραν στη μνήμη πίνακες του Αμερικανού Daniel Ridgway Knight (1839-1924)με ροδώνες. Βέβαια, οι παρακάτω πίνακες δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με την υπερρεαλιστική ελληνοκεντρική ζωγραφική του Εγγονόπουλου. Απεικονίζουν, ωστόσο, ροδώνες, κοιλάδες με τριανταφυλλιές.

Daniel Ridgway Knight, Η Julia ανάμεσα σε τριαντάφυλλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Daniel Ridgway Knight, Κόβοντας τριαντάφυλλα. Γύρω στα 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

Daniel Ridgway Knight, Μαζεύοντας τριαντάφυλλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Daniel Ridgway Knight, Κόβοντας τριαντάφυλλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Daniel Ridgway Knight, Κόβοντας τριαντάφυλλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Daniel Ridgway Knight, Η Julia μαζεύει τριαντάφυλλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Βλ.

Νίκου Εγγονόπουλου, Στην κοιλάδα με τους ροδώνες, με είκοσι έγχρωμους πίνακες και ένα σχέδιο, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2007 (τέταρτη έκδοση), σ. 163-164.

http://www.rehs.com/virtexdrk.htm

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Daniel_ridgway_knight_b1663_cutting_roses_wm.jpg

http://www.danielridgwayknight.org/the-complete-works.html

http://www.danielridgwayknight.org/the-complete-works.html

Η μουσική στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: H Αγία Καικιλία του S. W. Waterhouse

J. W. Waterhouse, Η Αγία Καικιλία

    Είναι ένας από τους πιο διάσημους πίνακες του Βρετανού ζωγράφου J. W. Waterhouse, o οποίος πουλήθηκε πανάκριβα σε δημοπρασία και ανήκει σε ιδιωτική συλλογή, όπως και πολλοί άλλοι πίνακες του Waterhouse. Απεικονίζει μία καθολική αγία, την Αγία Καικιλία, που θεωρείται προστάτιδα της εκκλησιαστικής μουσικής. Η απεικόνιση του σκηνικού χώρου όπου τοποθετείται η μορφή της Αγίας Καικιλίας είναι πιστή στην περιγραφή που γίνεται από στίχους του Άγγλου ποιητή του ρομαντισμού Alfred Tennyson στο ποίημά του The Palace of Art (To Παλάτι της Τέχνης). Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η ποίηση του Tennyson ενέπνευσε και άλλα έργα του Waterhouse.

   H Αγία Καικιλία απεικονίζεται ως μια όμορφη κοπέλα, ντυμένη μ´ένα περίτεχνα κεντημένο μεσαιωνικό φόρεμα, να κοιμάται γαλήνια στην πέτρινη πολυθρόνα της σ´ένα περίκλειστο με τείχη κήπο, ενώ στο βάθος διακρίνεται η θάλασσα. Στα γόνατά της είναι ανοιχτό ένα βιβλίο  και μπροστά της έχουν γονατίσει δύο άγγελοι που παίζουν βιολί. Όταν ο πίνακας εκτέθηκε γύρω στα 1895 στην Βασιλική Ακαδημία Τέχνης του Λονδίνου εντυπωσίασε το κοινό για την ατμόσφαιρα της γλυκύτατης μελαγχολίας που απέπνεε. Τα λευκά άνθη συμβολίζουν την αγνότητα της πίστης της αγίας και οι κόκκινες παπαρούνες το θάνατο, αφού η Καικιλία βρήκε μαρτυρικό θάνατο για τη χριστιανική πίστη. Οι άγγελοι με τα μουσικά όργανα υπαινίσσονται το ότι η αγία είναι προστάτιδα της μουσικής.

   Η τεχνοτροπία, η θεματολογία και η ατμόσφαιρα του πίνακα δηλώνουν προφανείς αναφορές στο κίνημα των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Ο Waterhouse θεωρείται ως όψιμος συνεχιστής του Προραφαηλιτισμού στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ωστόσο, στον πίνακα μπορούμε να διακρίνουμε και ιμπρεσιονιστικές επιρροές.

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο πίνακας εκτέθηκε το 1895 με αναφορά στους στίχους του Tennyson:

"In a clear walled city on the sea.

Near gilded organ pipes - slept St. Cecily".

Oι στίχοι προέρχονται από το ποίημα "The Palace of Art".

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. Λεπτομέρεια. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

   H Aγία Καικιλία έζησε στη Ρώμη γύρω στα 230 μ.Χ. και καταγόταν από οικογένεια ευγενών. Έγινε Χριστιανή και μετέστρεψε στο Χριστιανισμό και τον σύζυγό της. Μαρτύρησαν και οι δύο για την πίστη τους. Στα μεσαιωνικά χρόνια μία παρερμηνεία του Βίου της είχε ως αποτέλεσμα να την συνδέσουν με την εκκλησιαστική μουσική και όταν στα 1584 ιδρύθηκε στη Ρώμη η Ακαδημία Μουσικής, ανακηρύχθηκε προστάτιδά της.

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. Λεπτομέρεια. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. Λεπτομέρεια από το περίτεχνα κεντημένο φόρεμα. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=5619&name=st-cecilia
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Waterhouse,_John_William_-_Saint_Cecilia_-_1895_.jpg
http://www.johnwilliamwaterhouse.com/pictures/st-cecilia-1895/
http://www.tate.org.uk/art/artworks/waterhouse-st-cecilia-l02317
http://preraphaelitepaintings.blogspot.gr/2010/08/john-william-waterhouse-st-cecilia-1895.html
http://www.christies.com/lotfinder/lot/john-william-waterhouse-st-cecilia-in-a-1820621-details.aspx?intObjectID=1820621
http://gather-ye-rosebuds-while-ye-may.blogspot.gr/2010/02/john-william-waterhouse-st-cecilia-1895.html

To Καλοκαίρι στη ζωγραφική. Γυναίκες με ομπρέλες στην παραλία. Πίνακες του Eugène Boudin

Γυναίκες με ομπρέλες στην παραλία. Πίνακες του Eugène Boudin

    O Γάλλος ζωγράφος Eugène Boudin (1824-1898), γιος ναυτικού, ζωγράφισε ένα πραγματικό μεγάλο αριθμό έργων που απεικονίζουν θαλασσινά τοπία και σκηνές από τις παραλίες των Νορμανδικών ακτών και της Διέπης, κυρίως από την Trouville και την Honfleur, από όπου ήταν η καταγωγή του. Υπήρξε ένας από τους πρώτους Γάλλους ζωγράφους θαλασσινών τοπίων και σκηνών της υπαίθρου (διατηρούσε άλλωστε επαφές και με τους τοπιογράφους της Σχολής της Barbizon) με μεγάλη επιρροή στους ιμπρεσιονιστές και ιδίως στον Cl. Monet. 

     Οι πίνακες του Boudin δεν είναι μόνο εικόνες θαλασσινών τοπίων, αλλά αποτελούν και ανατομία της μεσαίας αστικής τάξης του 19ου αιώνα που είχε την οικονομική δυνατότητα να περνά το καλοκαίρι στα τότε ανερχόμενα κοσμικά θέρετρα της Βορ. Γαλλίας. Κομψές κυρίες με αέρινα φορέματα και ομπρέλες λιάζονται ή περπατούν στην παραλία μαζί με καλοντυμένα παιδάκια και κυρίους με κοστούμια.

      Ιδού, λοιπόν, κάποιοι από τους πολυάριθμους και ίδιας θεματολογίας πίνακες του Boudin που μας μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή, όταν οι ρυθμοί του καλοκαιριού στην παραλία ήταν πολύ πιο αργοί, τα ρούχα που φορούσαν οι παραθεριστές πολύ περισσότερα και οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονταν για να μαυρίσουν από τον ήλιο...

Eugène Boudin, Γυναίκα με μπλε φόρεμα κάτω από ομπρέλα. 1865. Ιδιωτική Συλλογή.

Eugène Boudin, Γυναίκα στην παραλία κάτω από ομπρέλα. 1880. Ιδιωτική Συλλογή.

Eugène Boudin, Στην παραλία της Trouville προστατευμένες από μια ομπρέλα. 1885. Ιδιωτική Συλλογή.

Eugène Boudin, Σκηνή στην παραλία της Trouville. 1873. Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Μία από τις πολλές και παρόμοιες σκηνές.

Eugène Boudin, Σκηνή στην παραλία με κίτρινη ομπρέλα. Ιδιωτική Συλλογή.

Eugène Boudin, Κρινολίνα (αλλά και ομπρέλες). 1865. Ιδιωτική Συλλογή.

Eugène Boudin, Στην Trouville υπό τη σκια της τέντας (αλλά και κάτω από ομπρέλες). Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.eugeneboudin.org/home-3-24-1-0.html

http://www.nationalgallery.org.uk/artists/eugene-boudin

http://www.reproarte.com/picture/Eugene_Boudin/Woman+in+blue+dress+under+a+parasol/19455.html

http://annagelopoulou.blogspot.gr/2012/09/trouville.html (πίνακες με σκηνές από την παραλία).

Η ψυχή του τριαντάφυλλου. Ένας πίνακας του J. W. Waterhouse και ένα ποίημα του Al. Tennyson

H ποίηση στους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Ένας πίνακας του J. W. Waterhouse και ένα ποίημα του Al. Tennyson

   Eίναι ένας από τους αγαπημένους μου πίνακες και ίσως από τα πιο γνωστά έργα του Βρετανού ζωγράφου John William Waterhouse (1849-1917). Απεικονίζει μια μυστηριώδη πανέμορφη γυναίκα, ντυμένη μ᾽ένα υπέροχο φόρεμα και με περίτεχνη κόμμωση (προσέξτε το κόσμημα που δένει τα μαλλιά της), να μυρίζει με αισθησιασμό ένα τριαντάφυλλο από μια τριανταφυλλιά που σκαρφαλώνει στον τοίχο του κήπου ενός μεσαιωνικού ή αναγεννησιακού σπιτιού. 

   Ο John William Waterhouse γεννήθηκε από Άγγλους γονείς -ήταν και οι δύο ζωγράφοι-στην Ιταλία, αλλά εγκαταστάθηκε και έζησε στο Λονδίνο όπου σύντομα καθιερώθηκε ως ζωγράφος και το έργο του έγινε αποδεκτό από τη Βασιλική Ακαδημία Τέχνης. Αρχικά επιδόθηκε στη δημιουργία μεγάλων διαστάσεων έργων που απεικόνιζαν σκηνές από τη μυθολογία και την καθημερινή ζωή της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας. Στη συνέχεια εγκατέλειψε τα νεοκλασικά θέματα και δημιούργησε έργα που απηχούν εμφανώς επιρροές ως προς τη θεματολογία και την τεχνική από το κίνημα των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Πολλά από τα έργα του είναι όψιμα δείγματα Προραφαηλιτισμού στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, σε μια εποχή, δηλαδή, που το κίνημα των Προραφαηλιτών ζωγράφων είχε μάλλον εκπνεύσει, αφού η αδελφότητα των πρώτων Προραφαηλιτών ζωγράφων, όπως ήταν ο Dante Gabriel Rossetti, o John Everett Millais και ο William Holman Hunt, έδρασε στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο Waterhouse επηρεάστηκε προφανώς από τους Προραφαηλίτες της δεύτερης φάσης, κυρίως από τον Edward Burne Jones. Σε κάποια όμως από τα έργα του μπορούμε να διακρίνουμε ακόμα και επιρροές από τον ιμπρεσιονισμό. Ανεξάρτητα, πάντως, από τα κινήματα και τις επιρροές που δέχθηκε, ο Waterhouse υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής για τους πανέμορφους πίνακές του, οι περισσότεροι από τους οποίους κοσμούν ιδιωτικές συλλογές φιλότεχνων.

J. W. Waterhouse, Η ψυχή του τριαντάφυλλου ή γλυκό μου τριαντάφυλλο. 1908. Ιδιωτική
Συλλογή.

   Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το έργο του Waterhouse Η ψυχή του τριαντάφυλλου ή γλυκό μου τριαντάφυλλο κινείται στην ατμόσφαιρα του ρομαντισμού των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Η ματιά του καλλιτέχνη, όπως συμβαίνει συνήθως στα έργα των Προραφαηλιτών, εστιάζει σε μία αινιγματική εξιδανικευμένη γυναικεία μορφή. Συνήθως στα έργα των Προραφαηλιτών η κεντρική γυναικεία μορφή είναι μια ηρωίδα που προέρχεται από μεσαιωνικούς μύθους και ιστορίες του κύκλου του Αρθούρου και έργων του Σαίξπηρ ή από ποιητικά έργα της πρώιμης Ιταλικής Αναγέννησης (π.χ. του Δάντη και του Βοκάκιου). Το έργο, όμως, αυτό βασίζεται σ´ένα ποίημα του Άγγλου ρομαντικού ποιητή Alfred Tennyson που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην εποχή της Βικτωριανής Αγγλίας. Το ποίημα του Tennyson με τον τίτλο Come in the garden, Maude  φαίνεται ότι ενέπνευσε τον Waterhouse για να ζωγραφίσει τον πίνακα του. Το ποίημα αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας και τις θλιμμένες σκέψεις για το χαμένο έρωτά της που κάνει στον κήπο του σπιτιού της καθώς μυρίζει ένα τριαντάφυλλο.

Η γυναικεία μορφή με το ένα χέρι της αγγίζει τον τοίχο του κήπου που την κρατά περίκλειστη από τον έξω κόσμο. Ο τοίχος ίσως είναι σύμβολο της καταπίεσης της γυναίκας που περιμένει μάταια τον χαμένο έρωτά της.

Η γυναικεία μορφή αγγίζει το τριαντάφυλλο και το ακουμπά απαλά στο πρόσωπό της για να το αισθανθεί. Απόλυτα αισθησιακή σκηνή, αφού κινητοποιεί εκτός από την αίσθηση της όρασης, τις αισθήσεις της αφής και της όσφρησης. Ο Waterhouse αποτυπώνει την εικόνα μιας  ιδιωτικής στιγμής που αποπνέει γλυκύτατη μελαγχολία και βαθιά θλίψη. Είναι η στιγμή της συνομιλίας της κοπέλας με το τριαντάφυλλο. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι είναι η απεικόνιση της στιγμής που, όπως λέει και ο στίχος του Tennyson, "and the soul of the rose went into my blood" ("και η ψυχή του τριαντάφυλλου εισήλθε στο αίμα μου").

J. W. Waterhouse, Ο βωμός. 1895. Ιδιωτική Συλλογή. Eίναι ένας ακόμα πίνακας του Waterhouse που απεικονίζει μια Αναγεννησιακή δεσποσύνη να σκύβει για να αισθανθεί ένα τριαντάφυλλο.

Ο ποιητής Alfred Tennyson (1809-1892). Από το Φωτογραφικό Αρχείο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Ν. Υόρκης ( New York Public Library). 

   Το ποίημα του Tennyson Come into the garden, Maud (έλα στον κήπο, Maud) ενέπνευσε τον Waterhouse για τον πίνακα Η ψυχή του τριαντάφυλλου ή γλυκό μου τριαντάφυλλο. Και άλλα έργα του Waterhouse έχουν ως πηγή έμπνευσης στίχους του Tennyson, του Σαίξπηρ και άλλων ποιητών.

Come into the garden, Maud, 

Come into the garden, Maud,
For the black bat, Night, has flown,
Come into the garden, Maud,
I am here at the gate alone;
And the woodbine spices are wafted abroad,
And the musk of the roses blown.

For a breeze of morning moves,
And the planet of Love is on high,
Beginning to faint in the light that she loves
On a bed of daffodil sky,
To faint in the light of the sun she loves,
To faint in his light, and to die.

All night have the roses heard
The flute, violin, bassoon;
All night has the casement jessamine stirr'd
To the dancers dancing in tune
Till a silence fell with the waking bird,
And a hush with the setting moon.

I said to the lily, "There is but one
With whom she has heart to be gay.

When will the dancers leave her alone?
She is weary of dance and play. "
Now half to the setting moon are gone,
And half to the rising day;
Low on the sand and loud on the stone
The last wheel echoes away.

I said to the rose, "The brief night goes
In babble and revel and wine.

O young lordlover, what sighs are those
For one that will never be thine?
But mine, but mine," so I sware to the rose,
"For ever and ever, mine. "

And the soul of the rose went into my blood,
As the music clash'd in the hall;
And long by the garden lake I stood,
For I heard your rivulet fall
From the lake to the meadow and on to the wood,
Our wood, that is dearer than all;

From the meadow your walks have left so sweet
That whenever a March-wind sighs
He sets the jewelprint of your feet
In violets blue as your eyes,
To the woody hollows in which we meet
And the valleys of Paradise.

The slender acacia would not shake
One long milk-bloom on the tree;
The white lake-blossom fell into the lake,
As the pimpernel dozed on the lea;
But the rose was awake all night for your sake,
Knowing your promise to me;
The lilies and roses were all awake,
They sigh'd for the dawn and thee.

Queen rose of the rosebud garden of girls,
Come hither, the dances are done,
In gloss of satin and glimmer of pearls,
Queen lily and rose in one;
Shine out, little head, sunning over with curls,
To the flowers, and be their sun.

There has fallen a splendid tear
From the passion-flower at the gate.

She is coming, my dove, my dear;
She is coming, my life, my fate;
The red rose cries, "She is near, she is near;"
And the white rose weeps, "She is late;"
The larkspur listens, "I hear, I hear;"
And the lily whispers, "I wait. "

She is coming, my own, my sweet;
Were it ever so airy a tread,
My heart would hear her and beat,
Were it earth in an earthy bed;
My dust would hear her and beat,
Had I lain for a century dead;
Would start and tremble under her feet,
And blossom in purple and red.

Βλ.
http://www.artble.com/artists/john_william_waterhouse/paintings/the_soul_of_the_rose#related_paintings

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=21

http://www.jwwaterhouse.com/view.cfm?recordid=2

http://www.wikipaintings.org/en/john-william-waterhouse/the-shrine

http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=5702&name=soul-rose-1908

http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=5630&name=shrine-1895

http://www.englishverse.com/poems/maud

http://www.artmagick.com/poetry/poem.aspx?id=11217&name=maud

http://en.wikipedia.org/wiki/Alfred,_Lord_Tennyson

http://en.wikipedia.org/wiki/John_William_Waterhouse

http://www.johnwilliamwaterhouse.net/

http://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/J.%20W.%20Waterhouse (πίνακες του Waterhouse που συνδέονται με την ποίηση).

Μαρία Πολυδούρη. Ποιήματα και εικόνες

Ποιήματα και εικόνες της Μαρίας Πολυδούρη

   Καθώς ξαναδιαβάζω ένα παλιό βιβλίο, θυμήθηκα κάποια από τα ποιήματά της που μου αρέσουν για τον ακραιφνή λυρισμό, το ρίγος του πηγαίου και γνήσιου αισθήματος, τις δονήσεις του πάθους...
  Εννοώ ποιήματα της Μαρίας Πολυδούρη και τη μελέτη της Λιλής Ζωγράφου για τον Καρυωτάκη και την Πολυδούρη από τις εκδόσεις Γνώση. Βλ. Λιλή Ζωγράφου, Κώστας Καρυωτάκης. Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης, τρίτη έκδοση συμπληρωμένη, εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1981. 

Η μελέτη επανακυκλοφόρησε και από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια το 1996.

Η Μαρία Πολυδούρη γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1902 στην Καλαμάτα. Περνά τα πρώτα χρόνια της ζωής στο Γύθειο και τα Φιλιατρά, ακολουθώντας τις μεταθέσεις του Βενιζελικού πατέρα της, που ήταν φιλόλογος. Αφού τελειώνει το Γυμνάσιο, διορίζεται στη Νομαρχία της Μεσηνίας, στη συνέχεια, όταν χάσει τους γονείς της, μετατίθεται στην Αθήνα όπου γράφεται και στη Νομική Σχολή από την οποία δε θα αποφοιτήσει. Στη Νομαρχία της Αθήνας γνωρίζει τον επίσης δημόσιο υπάλληλο και ήδη γνωστό σε κάποιους κύκλους ποιητή Κώστα Καρυωτάκη, τον οποίο φαίνεται ότι ερωτεύτηκε με πάθος. Η αδιέξοδη σχέση τους και ο ανεκπλήρωτος έρωτας θα σημαδέψει την ποίηση και ζωή της.

Το 1923 η Πολυδούρη προσβάλλεται από αδενοπάθεια και μένει για ένα διάστημα σ´ ένα σπιτάκι στο Μαρούσι όπου ο Καρυωτάκης την επισκέπτεται ακόμα συχνά. Το 1924 η Πολυδούρη απογοητευμένη από τη συμπεριφορά του Καρυωτάκη προσπαθεί να ξεφύγει από τη σχέση τους και αρραβωνιάζεται τον νεαρό δικηγόρο Αριστοτέλη Γεωργίου. Την ίδια χρονιά απολύεται ως "αργόμισθος"από τη Νομαρχία (σπάνια πήγαινε στο γραφείο για να εργασθεί), ενώ εγκαταλείπει και τις σπουδές της στη Νομική. Για σύντομο χρονικό διάστημα φοιτά στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και επιχειρεί να παίξει στο θέατρο. Το 1926 διαλύει τον αρραβώνα της και φεύγει για το Παρίσι για να σπουδάσει υψηλή ραπτική. Προσβάλλεται, όμως, από φυματίωση και νοσηλεύεται σε γαλλικό νοσοκομείο. Το 1928 επιστρέφει στην Αθήνα. Είναι άρρωστη και χωρίς πόρους. Εισάγεται στο "φθησιατρείο" Σωτηρία όπου μένει σε ένα μικρό δωμάτιο στον περίβολο του νοσοκομείου. Η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή της έχει αρχίσει. Η φήμη, ωστόσο, για το ποιητικό της έργο αρχίζει να διαδίδεται στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αθήνας. Διάφοροι νεαροί λογοτέχνες την επισκέπτονται και της χαρίζουν τη φιλία τους και, γιατί όχι, τον έρωτά τους. 

Τον Ιούνιο του 1928 την επισκέπτεται και ο Καρυωτάκης, πριν φύγει με μετάθεση στην Πρέβεζα. Ένα μήνα αργότερα ο ποιητής αυτοκτονεί στη μίζερη επαρχιακή πόλη. Η είδηση του θανάτου του καταρρακώνει την άρρωστη Μαρία...Ντυμένη στα μαύρα φεύγει κάθε τόσο από το νοσοκομείο για να αναλωθεί σε ξενύχτια με συντροφιές που δε μπορούν όμως να γεμίσουν το κενό που αισθάνεται. Τέλη του 1928 εκδίδεται και η πρώτη της συλλογή Οι τρίλιες που σβήνουν. Το 1929 εκδίδεται και η δεύτερη συλλογή της Ηχώ στο χάος.

Ο θάνατός είναι ήδη κοντά. Τότε, λίγο πριν το τέλος της ζωής της, ο νεαρός ποιητής Γιάννης Ρίτσος γνωρίζει την Πολυδούρη, με την παρέμβαση της ποιήτριας Μυρτιώτισσας. Η βαριά άρρωστη Μαρία Πολυδούρη πεθαίνει τελικά στις 29 Απριλίου του 1930 από ένεση μορφίνης που της έκανε ένας φίλος, για να τη γλιτώσει από τον επώδυνο θάνατο. Το όνομά του δεν έγινε ποτέ γνωστό.

    Στη μελέτη της η Λιλή Ζωγράφου σκιαγραφεί για την Πολυδούρη την εικόνα μιας "θαραλλέας", "σπουδαίας" και "συγκλονιστικής" γυναίκας, που στάθηκε πέρα και πάνω από τις συνθήκες της εποχής της. Γράφει: "Kείνο που αξίζει στην Πολυδούρη, πολύ περισσότερο από την ποίησή της, είναι η στάση και η συμπεριφορά της μέσα στη ζωή. Τη θεωρώ πολύ πιο σημαντική άνθρωπο-γυναίκα, από δημιουργό. Κι αυτός ο άνθρωπος πέθανε πολύ νέος, μόλις 28 χρονών. Την ώρα...που άρχιζε να μετουσιώνεται σε ουσία ζωής και τέχνης...". Για τη Ζωγράφου η Μαρία Πολυδούρη ήταν μία γυναίκα ατρόμητη, που "τίποτα δεν την τρόμαζε, ούτε ο θάνατος, ούτε η ξενητιά ούτε η θάλασσα". H Μαρία Πολυδούρη "αγαπούσε όλα τα στοιχεία, όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, από τις πιο χαρούμενες και θορυβώδεις ως τις πιο μυστικιστικές κι ανείπωτες".

   H Μαρία Πολυδούρη ήταν μια γυναίκα ποιήτρια που πέθανε από ζωή. Μία γυναίκα που πάντα προσπαθούσε να υπερβαίνει τα όρια και να φεύγει από ό,τι την περιόριζε. "Η Μαρία δραπετεύει από παντού. Από το σπίτι της, από τον έρωτα, από τη δουλειά της, από την Ελλάδα, από τα νοσοκομεία, από την παραδοσιακή ποίηση κι από την ίδια τη ζωή. Υπερτιμά τις δυνάμεις της, γιατί δεν τις διαχωρίζει από τις ανησυχίες της, που είναι ακατάλυτες. Ενώ η ίδια αισθάνεται πως ζει πολύ σοβαρά και με πάθος, εμείς, παρακολουθώντας τη ζωή της, έχομε την εντύπωση ότι παίζει, ότι διασκεδάζει, ότι βαριέται και φεύγει. Μα έτσι ή αλλιώς ζει όμορφα. Γιατί η ζωή της Πολυδούρη έχει τον ίδιο λυρισμό και το ίδιο πάθος που έχει η ποίησή της. Και η ποίησή της πάλι, έχει τη σφραγίδα της ανυποταξίας ή, αν θέλετε, της αναρχικότητας πού´χει η ζωή της. Και δραπετεύει από τη ζωή με την ίδια γενναιότητα που ζει".

   Iδού, λοιπόν, κάποια από τα ποιήματα της Πολυδούρη που επέλεξα. Ποιήματα που αναφέρονται στην ίδια τη ζωή και στην ίδια την ποιήτρια και όχι απαραίτητα στο ερωτικό εσύ, που συνήθως νομίζουμε ότι υποδηλώνει τον Κώστα Καρυωτάκη...Γιατί, η ζωή της Μαρίας Πολυδούρη και η ποίησή της δεν ήταν μόνο η σχέση της με τον Καρυωτάκη, θα έλεγα ότι ήταν πολύ πιο πέρα από τη σχέση αυτή...

Απόψε πως σιγούν

Απόψε πως σιγούν όλα παράξενα,

στη μοναξιά δομένα,

Έχει η γαλήνη κάτι από τα σύννεφα

τα πλανεμένα.

Το σύμπαν κυματίζει έτσι απαλότατα.

Κάποια υμνωδία πλανιέται.

Μες την ψυχή μου μια γλυκιά κατάνυξη

σα ν´αφυπνιέται.

Δεν ξέρω πια τι να´ναι, τίνος μήνυμα,

τι νοσταλγία πάλι.

(Τα ξέχασα όλα, πρώτα εγώ εγκατέλειψα

τη μάταιη πάλη.)

Απόψε, όπως σιγούν όλα παράξενα,

μια προσδοκία τα πνίγει.

Αχ, ας μη μάθω τίνος είναι το μήνυμα

κι ως ήρθε, ας φύγει.

Από τη συλλογή Ηχώ στο χάος (1929).

Ω, μη με βλέπετε

Ω, μη με βλέπετε που κλαίω˙

δεν έχω θλίψη στην ψυχή μου.

Ό,τι είχα στη ζωή μου ωραίο

χάθηκε, κι είμαι μοναχή μου.

Είναι η ζωή μου χωρίς χάρη,

χωρίς χαρά και λύπη.

Κι αν τη ματιά δε μου´χουν πάρει,

ο λογισμός μου πάντα λείπει.

Με τις σκιές μαζί γυρίζω.

Η μοναξιά πλατιά με ζώνει.

Τους τόπους πια δεν τους γνωρίζω.

Νιώθω πυκνό να πέφτει χιόνι.

Τίποτε εδώ δε με πλανεύει.

Τίποτε εκεί δε μ´οδηγάει.

Η σκέψη μου όλο και στενεύει,

ενώ η καρδιά μου όλο λυγάει.

Ω, μη με βλέπετε που κλαίω˙

κάποια πλιά συνήθεια θα´ναι.

Τα μυστικά μου όλα σας λέω,

τώρα που πια δε με μεθάνε.

Από τη συλλογή Ηχώ στο χάος (1929).

Η Μαρία Πολυδούρη τη δεκαετία του 1920. Φωτογραφικό αρχείο του ΕΛΙΑ.

Εκείνη που είναι

Εκείνη που είναι λησμονημένη,

εκείνη που ήρθε περαστικά

κι έφυγε αγνώριστη, κι έφυγε ξένη,

τόσο θλιμένη καρτερικά,

είχε στο βλέμμα κλείσει ένα αστέρι

που όλο ζητούσε τον ουρανό,

που σαν τον έρημο ήταν φανό

μέσα σε νύχτα και σ´άγρια μέρη.

Αγρίων ανέμων μάχη τιτάνια,

η μαύρη θύελλα, η τρικυμία,

και στου μετώπου της η ηρεμία

την ασημένια την επιφάνια!

Στ´ωραίο στόμα η γραμμή γυρνούσε

σαν ένα φίλημα ερωτικό,

μα της σιωπής του δεν ξεπερνούσε

το πικραμένο το μυστικό.

Ανάμεσό μας στάθη θλιμμένη.

Κάτι ζητούσε, ποιος ξέρει τι.

Πώς ήρθε κι είναι λησμονημένη;

Tι να ζητούσεν η ξένη αυτή;

Από τη συλλογή Ηχώ στο χάος (1929).

Η Μαρία Πολυδούρη το 1926. Φωτογραφικό αρχείο του ΕΛΙΑ.

Ω, χαμηλώστε αυτό το φως!

Ω, χαμηλώστε αυτό το φως!
Στη νύχτα τι ωφελάει;
Πέρασε η μέρα. Φτάνει πια.
Ποιος ξέρει ο Ύπνος μου ο κρυφός
αν κάπου εδώ φυλάει,

κι αν του ανακόβεται η στιγμή
να´ρθει, που τον προσμένω.
Έχω στο στόμα την ψυχή,
μου παρατήσαν οι λυγμοί
το στήθος κουρασμένο.

Πάρτε το φως! Είναι καιρός
να μείνω πια μονάχη.
Φτάνει πια η απάτη μιας ζωής.
Κάθε η προσπάθεια ένας εχθρός
για τη στερνή μου μάχη.

Ας παύσουν πια οι σπαραγμοί.
Ας μου απομείνει κάτι
για να πλανέψω τη νυχτιά,
να σκύψει κάπως πιο θερμή
στο ανήσυχό μου μάτι.

Πάρτε το φως! Είναι η στιγμή!
Τη θέλω όλη δική μου.
Είναι η στιγμή να κοιμηθώ.
Πάρτε το φως. Με τυραννεί...
Μου αρνιέται την ψυχή μου...
Από τη συλλογή Ηχώ στο χάος (1929).

Σεμνότης

Την ομορφιά που κλείνω μέσα μου

κανείς δε θέλω να τη νιώσει.

Δε θα μπορούσε να τη σίμωνε

χωρίς γι´αυτό να την πληγώσει.

Έχω ένα κρίνο, κρίνο ολάνοιχτο,

χωρίς καμιά σκιά στην όψη.

Καμιά ηδονή δεν επεθύμησε

να το φιλήσει, να το κόψει.

Έχω ένα ρόδο που ζυγιάζεται

πάνω στην ίδια του τη φλόγα,

κι είναι σα να´γινε ολοκαύτωμα

και να σιωπούσε και να ευλόγα.

Μια μαργαρίτα που ´ναι αμφίβολη,

μόλο το Ναι που λέει η καρδιά της,

μόνον αφήνει να λικνίζεται

παθητικά την ομορφιά της.

Κι άλλα λουλούδια που ´ναι σύμβολα

κι άλλα, μονάχα που μεθούνε,

μα τόσο είν´ὀλα λεπτοκάμωτα˙

φανταστικά μόνο ανθούνε.

Την ομορφιά που κλείνω μέσα μου

κανείς ποτέ δε θα τη νιώσει.

Κι αν την πληγώσει, θα´ναι ανίδεος

κι ούτε γι´αυτό θα μετανιώσει.

Από τη συλλογή Οι τρίλιες που σβήνουν (1928).

Η Μαρία Πολυδούρη το 1920. Φωτογραφικό αρχείο του ΕΛΙΑ.

Ανάμεσα σ´ολάνθιστες

Ανάμεσα σ´ολάνθιστες βατιές

χαρούμενα πουλάκια που πηδούν

αθόρυβα-της ευτυχίας ματιές˙

τ´ασημωτά νερά λαμποκοπούν

του ποταμού, χαρά της λαγκαδιάς,

και βιαστικά πηγαίνουν και περνούν

στην άβυσσο να πέσουνε μονομιάς,

να πέσουν να χαθούν!

1919 Ανέκδοτο ποίημα

Αχ, η καρδιά μου...

Αχ, η καρδιά μου νοσταλγεί,

τώρα που φεύγει η μέρα,

το ρόδινο ξημέρωμα,

τον ήλιο, τον αιθέρα.

Τα παιδικά χαμόγελα,

το κύμα που απαντούσε

στο φλοίσβημα της πρόσχαρης

φωνούλας μας που αχούσε.

Τη βάρκα που λικνίζονταν

στη μέθη μας του ονείρου,

το αβρό τραγούδι που έσμιγε

τη σιγαλιά του απείρου.

Τη χαραυγή που ρόδιζε

τα σεντεφένια πλάτια,

την πεθυμιά την άχραντη

στ´αγγελικά μας μάτια.

Αχ, η καρδιά μου νοσταλγεί,

τώρα που η μέρα σβήνει,

της ομορφιάς το πέρασμα,

τη νιότη που μ´αφήνει.

Από τη συλλογή Οι τρίλιες που σβήνουν (1928).

Η Μαρία Πολυδούρη το 1926. Φωτογραφικό αρχείο του ΕΛΙΑ.

Για τις φωτογραφίες και τα ποιήματά της, βλ.
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/maria_polydoyrh/index.htm
http://www.biblionet.gr/book/7499/Ζωγράφου,_Λιλή/Κώστας_Καρυωτάκης,_Μαρία_Πολυδούρη_και_η_αρχή_της_αμφισβήτησης
http://el.wikipedia.org/wiki/Μαρία_Πολυδούρη
http://www.sansimera.gr/biographies/245
http://www.elia.org.gr/digitized-collections/photographic-archive/
http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/1E15.066.JPG
http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/1E15.067.JPG