Άννα Αγγελοπούλου: Η μουσική στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: H Αγία Καικιλία του S. W. Waterhouse

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Τετάρτη 17 Ιουλίου 2013

Η μουσική στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: H Αγία Καικιλία του S. W. Waterhouse

J. W. Waterhouse, Η Αγία Καικιλία

Είναι ένας από τους πιο διάσημους πίνακες του Βρετανού ζωγράφου J. W. Waterhouse, o οποίος πουλήθηκε πανάκριβα σε δημοπρασία και ανήκει σε ιδιωτική συλλογή, όπως και πολλοί άλλοι πίνακες του Waterhouse. Απεικονίζει μία καθολική αγία, την Αγία Καικιλία, που θεωρείται προστάτιδα της εκκλησιαστικής μουσικής. Η απεικόνιση του σκηνικού χώρου όπου τοποθετείται η μορφή της Αγίας Καικιλίας είναι πιστή στην περιγραφή που γίνεται από στίχους του Άγγλου ποιητή του ρομαντισμού Alfred Tennyson στο ποίημά του The Palace of Art (To Παλάτι της Τέχνης). Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η ποίηση του Tennyson ενέπνευσε και άλλα έργα του Waterhouse.

H Αγία Καικιλία απεικονίζεται ως μια όμορφη κοπέλα, ντυμένη μ´ένα περίτεχνα κεντημένο μεσαιωνικό φόρεμα, να κοιμάται γαλήνια στην πέτρινη πολυθρόνα της σ´ένα περίκλειστο με τείχη κήπο, ενώ στο βάθος διακρίνεται η θάλασσα. Στα γόνατά της είναι ανοιχτό ένα βιβλίο και μπροστά της έχουν γονατίσει δύο άγγελοι που παίζουν βιολί. Όταν ο πίνακας εκτέθηκε γύρω στα 1895 στην Βασιλική Ακαδημία Τέχνης του Λονδίνου εντυπωσίασε το κοινό για την ατμόσφαιρα της γλυκύτατης μελαγχολίας που απέπνεε. Τα λευκά άνθη συμβολίζουν την αγνότητα της πίστης της αγίας και οι κόκκινες παπαρούνες το θάνατο, αφού η Καικιλία βρήκε μαρτυρικό θάνατο για τη χριστιανική πίστη. Οι άγγελοι με τα μουσικά όργανα υπαινίσσονται το ότι η αγία είναι προστάτιδα της μουσικής.

Η τεχνοτροπία, η θεματολογία και η ατμόσφαιρα του πίνακα δηλώνουν προφανείς αναφορές στο κίνημα των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Ο Waterhouse θεωρείται ως όψιμος συνεχιστής του Προραφαηλιτισμού στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ωστόσο, στον πίνακα μπορούμε να διακρίνουμε και ιμπρεσιονιστικές επιρροές.

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο πίνακας εκτέθηκε το 1895 με αναφορά στους στίχους του Tennyson:

"In a clear walled city on the sea.

Near gilded organ pipes - slept St. Cecily".

Oι στίχοι προέρχονται από το ποίημα "The Palace of Art".

J. W. Waterhouse, Αγία Καικιλία. Λεπτομέρεια. 1895. Ιδιωτική Συλλογή.

H Aγία Καικιλία έζησε στη Ρώμη γύρω στα 230 μ.Χ. και καταγόταν από οικογένεια ευγενών. Έγινε Χριστιανή και μετέστρεψε στο Χριστιανισμό και τον σύζυγό της. Μαρτύρησαν και οι δύο για την πίστη τους. Στα μεσαιωνικά χρόνια μία παρερμηνεία του Βίου της είχε ως αποτέλεσμα να την συνδέσουν με την εκκλησιαστική μουσική και όταν στα 1584 ιδρύθηκε στη Ρώμη η Ακαδημία Μουσικής, ανακηρύχθηκε προστάτιδά της.