Άννα Αγγελοπούλου: Ιουλίου 2014

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 31 Ιουλίου 2014

Γιώργος Σαραντάρης, θέλω συντροφιά τα μάτια σου

Γιώργος Σαραντάρης, θέλω συντροφιά τα μάτια σου

Γνωρίζετε ότι αγαπώ πολύ την ποίηση του Γιώργου Σαραντάρη. Ιδού, λοιπόν, ένα ακόμα ποίημα του.

Θέλω συντροφιά τα μάτια σου

Μαλακά που ανοιγοκλείνουν

Το μυστικό της ημέρας

Κάποτε μου φίλεψαν ένα σώμα ένα φως

Τώρα στερούνται τη χλόη και τον αγέρα

Τα χείλη και την καρδιά

Μα μου αρέσει ο αφρός

Η συγκομιδή των αισθημάτων

Σ' ένα βουβό ουρανό.

Alexander Mark Rossi (1940-1916), Αναμονή. Ιδιωτική Συλλογή.

Βλ. Γιώργος Σαραντάρης, Ποιήματα, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 239.

http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=115460

http://www.pinterest.com/pin/520517669403741336/

Τετάρτη 30 Ιουλίου 2014

Γυναίκες που διαβάζουν απαγορευμένα βιβλία. Ένας πίνακας του Alexander Mark Rossi

Γυναίκες που διαβάζουν απαγορευμένα βιβλία

Θεωρείται από τους πιο γνωστούς πίνακες του Βρεττανού ζωγράφου Alexander Mark Rossi (1840-1916) και βρίσκω το θέμα του πολύ ενδιαφέρον. Ας δούμε τι απεικονίζει.

Τέλος της Βικτωριανής εποχής. Σ' ένα δωμάτιο-βιβλιοθήκη βλέπουμε μια ομάδα νεαρών γυναικών να διαβάζουν βιβλία. Τα βιβλία κυριαρχούν στο χώρο. Βιβλία στη βιβλιοθήκη που υπάρχει στο βάθος, βιβλία στο πάτωμα! Σε πρώτο πλάνο μια κοπέλα κάθεται στο πάτωμα και ακούει με προσοχή δύο νεαρές γυναίκες που καθισμένες σε πολυθρόνες διαβάζουν ένα βιβλίο. Πίσω τους με γυρισμένη την πλάτη κάθεται ακόμη μία γυναίκα που επίσης διαβάζει ένα βιβλίο. Στο βάθος άκρη αριστερά διακρίνουμε άλλες δύο γυναίκες...Προσέξτε στην άκρη δεξιά μία μαυροφορεμένη μάλλον γυναικεία φιγούρα να στέκεται πίσω από τη μισάνοιχτη πόρτα που καλύπτεται από βαριές κουρτίνες. Φαίνεται να "κατασκοπεύει" την ανάγνωση βιβλίων από τις νεαρές γυναίκες...Γιατί, όπως λέει ο τίτλος του έργου, διαβάζουν "απαγορευμένα βιβλία".
Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, ποια θα μπορούσαν να είναι "απαγορευμένα βιβλία" για τις γυναίκες στη Βικτωριανή Αγγλία στα τέλη του 19ου αιώνα.

Alexander Mark Rossi, Απαγορευμένα βιβλία. 1897. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.rehs.com/alexander_mark_rossi_forbidden_books.html

http://www.avictorian.com/Rossi_Alexander_Mark.html

http://goldenagepaintings.blogspot.gr/2010/07/alexander-m-rossi-forbidden-books.html

Στην παραλία. Πίνακες του Alexander Marc Rossi

Στην παραλία

O Βρετανός ζωγράφος ιταλικής καταγωγής Alexander Mark Rossi (1840-1916), ο οποίος γεννήθηκε στην αγγλοκρατούμενη Κέρκυρα από Ιταλό ανώτερο αξιωματούχο (ο πατέρας του ήταν ένας από τους τρεις δικαστές που είχαν την προεδρία στα Αγγλοκρατούμενα Ιόνια νησιά), απεικονίζει καλοκαιρινές σκηνές στην παραλία από τη Βικτωριανή εποχή. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε το ζεύγος Halford με τα παιδιά και τους φίλους τους να περνούν ξέγνοιαστες στιγμές στην παραλία του Bognor Regis, μιας μικρής παραθαλάσσιας πόλης του Σάσεξ, στις νοτιανατολικές ακτές της Αγγλίας.

Alexander Mark Rossi, Στις ακτές του Bognor Regis. 1887. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο Alexander Mark Rossi από το 1866 εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και διακρίθηκε για την απεικόνιση καθημερινών σκηνών κυρίως με γυναίκες και παιδιά.

Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε ένα κομψό μάλλον ερωτευμένο ζευγάρι της Βικτωριανής εποχής να φλερτάρει στην παραλία.

Alexander Mark Rossi, Στην παραλία. Ιδιωτική Συλλογή.

Τρεις νεαρές κοπέλες κάθονται σ' ένα βράχο στην παραλία και διαβάζουν ένα ερωτικό γράμμα.

Alexander Mark Rossi, Ερωτικό γράμμα. 1894. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο Alexander Mark Rossi έχει ζωγραφίσει πολλές σκηνές με παιδιά να παίζουν αμέριμνα στην παραλία.

Alexander Mark Rossi, Στην παραλία. Ιδιωτική Συλλογή.

Στους δύο παρακάτω πίνακες μια ομάδα παιδιών ακούν με αφοσίωση έναν ηλικιωμένο άνδρα να αφηγείται μια ιστορία...

Alexander Mark Rossi, Μια καλοκαιρινή ιστορία. Ιδιωτική Συλλογή.

http://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Rossi_(artist)
http://www.avictorian.com/Rossi_Alexander_Mark.html
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=5962
http://19thcenturybritpaint.blogspot.gr/2013/07/alexander-mark-rossi.html

Τρίτη 29 Ιουλίου 2014

Νάσος Βαγενάς, Καθαρές κουρτίνες

Νάσος Βαγενάς, Καθαρές κουρτίνες

Καθαρές κουρτίνες

Αγάπες που αγαπώ και πάθη που επιτρέπω:

Ένας ζεστός καφές το πρωί.

Το διάβασμα (όσο γίνεται πιο αργά) της εφημερίδας.

Μία βροχή πότε-πότε για να πλένει τα αισθήματα.

Το χώμα στα καινούργια σου τακούνια.

Η θάλασσα το απόγευμα με λίγη συννεφιά.

Γαρίφαλα. Πολλά γαρίφαλα.

Cl. Monet, Στην παραλία του Sainte Adresse. 1867. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.

V. Van Gogh, Βάζο με γαρίφαλλα. 1886. Mουσείο του Stedelijk.

Aκόμη:

"Ο άνθρωπος που πηδάει πάνω απ' την πόλη" του

Σαγκάλ.

Ν' ανεβαίνω παλιά ξύλινα σκαλοπάτια.

Το χέρι μου στο στήθος σου.

Κάποια ποιήματα του Καβάφη.

Όμως κυρίως το χέρι μου στο στήθος σου.

Από την ποιητική συλλογή Τα γόνατα της Ρωξάνης

M. Chagall, Πάνω από την πόλη. 1914-18. Πινακοθήκη του Tretyakov. Μόσχα.

http://www.monetpainting.net/paintings/beachadresse.php?search_by=Sainte-Adresse
http://www.tretyakovgallery.ru/en/collection/_show/image/_id/388
http://www.vangoghgallery.com/catalog/Painting/660/Vase-with-Carnations.html

Δευτέρα 28 Ιουλίου 2014

Στους αμμόλοφους της παραλίας. Πίνακες του Ettore Tito

Είναι μια καλοκαιρινή ημέρα με λευκά σύννεφα στον ουρανό. 'Εχουν βγει περίπατο στους αμμόλοφους και χαίρονται το άγγιγμα του ανέμου και τη θέα στη θάλασσα. Γυναίκες και παιδιά στους αμμόλοφους με θέα τη θάλασσα!

Είναι ένας πίνακας του Ιταλού ζωγράφου Ettore Tito (1859-1941) που διακρίθηκε κυρίως για τα έργα του που απεικονίζουν σκηνές καθημερινότητας από την πόλη της Βενετίας όπου και έζησε πολλά χρόνια.

Ettore Tito, Στους αμμόλοφους. 1907. Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης. Φλωρεντία.

Φαντάζομαι ότι κατεβαίνουν από τους αμμόλοφους στην παραλία...και κολυμβούν στη θάλασσα. Μητέρες και παιδιά στη θάλασσα! Ένας ακόμα πίνακας του Εttore Tito.

Ettore Tito, Ιούλιος. Στην παραλία.1893-94. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.bridgemanimages.com/en-GB/search?filter_group=all&filter_text=Ettore+Tito&original_filter_text=Ettore+Tito&filter_searchoption_id=2&sort_order=best_relevance&item_num=1

Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Για τη φύση. Ένας πίνακας του William Merritt Chase και ένα ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον

Ένας απογευματινός περίπατος στη φύση

"Ένας απογευματινός περίπατος" λέγεται ο παρακάτω πίνακας του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή ζωγράφου William Merritt Chase (1849-1916). Είναι προφανώς απόγευμα καλοκαιριού. Η κομψή γυναίκα με το αιθέριο λευκό φόρεμα, που κρατά επίσης λευκή ομπρέλα, κάνει την απογευματινή της βόλτα στη φύση. Κοιτάζει με προσήλωση ένα σημείο πέρα μακριά στις όχθες του ποταμού…Η εικόνα αποπνέει την αίσθηση απόλυτης γαλήνης.

Ο πίνακας μου θύμισε ένα ποίημα της Αμερικανίδας ποιήτριας Έμιλυ Ντίκινσον (1830-1886) για τη Φύση.

William Merritt Chase, Ένας απογευματινός περίπατος. 1890-95. Μουσείο Τέχνης του San Diego.

Υπ. αριθμ. {668}

"Φύση" είναι αυτό που βλέπουμε-
Το Απόγευμα-ο Λόφος-
Ο Σκίουρος-η Έκλειψη-ο Ζούζουνας-
Κι ακόμα-Φύση είναι οι Ουρανοί-
Φύση είναι αυτό που ακούμε-
Ο Κότσυφας-η Θάλασσα-
Είναι η Βροντή-ο Γρύλλος-
Κι ακόμα-Φύση Αρμονία είναι-
Φύση είναι αυτό που ξέρουμε-
Την τέχνη όμως δεν έχουμε για να το πούμε-
Τόσο αδύναμη η Σοφία Μας
Μπρος στην Απλότητά της.
(1863)

http://www.sdmart.org/collections/americas/item/1976.1

Emily Dickinson, Το ανεξάντλητα Σημαίνον. 91 Ποιήματα, Επιλογή-Μετάφραση-Πρόλογος Έλλη Συνοδινού, εκδόσεις Ιδεόγραμμα, Αθήνα 2006, σ. 96

Παρασκευή 25 Ιουλίου 2014

Εικόνες από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Μύκονος και Σαντορίνη. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Τότε δεν ήταν ακόμα τουριστικά κοσμικά κέντρα, πόλοι έλξης χιλιάδων τουριστών…ήταν μόνο δύο από τα πολλά νησιά του Αιγαίου, δύο από τις Κυκλάδες νήσους. Μιλώ για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη παλιών δεκαετιών, της προπολεμικής και μεταπολεμικής Ελλάδας. Ιδού, λοιπόν, κάποιες εικόνες από αυτά τα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά, που έμελλε να γίνουν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, μέσα από το φωτογραφικό βλέμμα της Βούλας Παπαϊωάννου (1898-1990), η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής φωτογραφικής τέχνης.

Ο φακός της Παπαϊωάννου αποτυπώνει ασπρόμαυρες εικόνες από θαλασσινά τοπία με τη διάφανη και αστραφτερή θάλασσα των δύο νησιών, τους ανεμόμυλους και τις εκκλησιές, τα σοκάκια με τα κατάλευκα κυβόσχημα σπιτάκια, τους βιοπαλαιστές νησιώτες που μοχθούν κάτω από το εκτυφλωτικό φως του ήλιου, τα παιδάκια που παίζουν ανέμελα… Eίναι εικόνες με βαθύτατη ουμανιστική ματιά που ο Οργανισμός Ελληνικού Τουρισμού (ο Ε.Ο.Τ.) αξιοποίησε για την προβολή της χώρας στον εξωτερικό. Σε μια εποχή που ο παγκόσμιος τουρισμός αρχίζει να αναπτύσσεται και η Δυτική Ευρώπη να ανακάμπτει από τις καταστροφές και τις απώλειες του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι φωτογραφίες αυτές είναι ο καλύτερος τρόπος για προσέλκυση των εύπορων τουριστών, κυρίως Αμερικανών και Δυτικοευρωπαίων.

Πρόκειται ασφαλώς για εικόνες εξιδανίκευσης και γραφικότητας. Κάποιοι θα θεωρούσαν ότι μεταφέρουν τα στερεότυπα για το Αιγαίο του φωτός, του ήλιου, του ανέμου και της αλμύρας της καταγάλανης θάλασσας και κυρίως του Έρωτα-ας θυμηθούμε και την ποίηση του Οδ. Ελύτη, του κατεξοχήν ποιητή του Αιγαίου. Εικόνες που ίσως σήμερα θα μπορούσαν να προκαλέσουν νοσταλγία για τα περασμένα χρόνια της απωλεσθείσης αθωότητας. Ήταν, όμως, πράγματι, τόσο "αθώες" εκείνες οι εποχές, ήταν πράγματι τόσο "φωτεινό" το Αιγαίο και τόσο περιχαρής η καθημερινότητα των νησιωτών; Σίγουρα το φως ήταν σκληρά δυνατό και εκτυφλωτικό, σίγουρα τα νησιά ήταν "ηλιόλουστα" και ανεμόεντα, σίγουρα τα πρόσωπα των νησιωτών ήταν ηλιοκαμμένα, σίγουρα οι αχτίδες του ήλιου δημιουργούσαν μαγικές, ονειρικές φωτοσκιάσεις στο λευκό των οικημάτων και των δρόμων. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει τις υπέροχες σκιές και τα παιχνίδια του φωτός; Τι συνέβαινε, όμως, την ίδια εποχή στην ηπειρωτική μετεμφυλιακή Ελλάδα; Ήταν ξέγνοιαστοι και ανέμελοι οι κάτοικοι, όταν ακόμα οι απώλειες και τα τραύματα από τον πόλεμο-εννοώ τον εμφύλιο-δεν είχαν σταματήσει; …Και, κυρίως, ας μην ξεχνάμε ότι, εκτός από τα ηλιόλουστα νησιά του Αιγαίου με τα υπέροχα τοπία και τους υπέροχους κατοίκους που περίμεναν τις αφίξεις των τουριστών για να επιδείξουν την ελληνική φιλοξενία, υπήρχε και ένα άλλο Αιγαίο, ένας κόσμος παράλληλος, σκοτεινός και "αφιλόξενος" για τους ίδιους τους Έλληνες. Υπήρχαν τα νησιά της απομόνωσης και της εξορίας με τους πολιτικούς εξόριστους, τα νησιά-φυλακές και στρατόπεδα, τόποι εξορίας, εγκλεισμού και βασανιστηρίων…και εκεί ο ήλιος ήταν πραγματικά εκτυφλωτικός, ήταν σκληρός και προκαλούσε πόνο…

Βούλα Παπαϊωάννου, Παιδιά χορεύουν δίπλα σε ανεμόμυλο. Μύκονος. 1935. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Σαντορίνη. 1950. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Παιδιά που κολυμβούν. Μύκονος. 1950-55. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Μουσικοί. Μύκονος. 1950-55. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Σαντορίνη. 1950. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Η καλντέρα. Σαντορίνη. 1935. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Αυλή με θέα στην καλντέρα. Σαντορίνη. 1950-55. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Οία-Θήρα. 1950-55. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Το ηφαίστειο. Σαντορίνη. 1950-55. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Ανεμόμυλοι και εκκλησιά. Μύκονος. 1950-1955. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.