H Οφηλία στο έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων: Al. Cabanel, Ophelia

H Οφηλία του Αl. Cabanel (1823-1889)

Είναι ένας ακόμα πίνακας του 19ου αιώνα που απεικονίζει την Οφηλία (την κόρη του Πολώνιου, την αδελφή του Λαέρτη και την αγαπημένη του Άμλετ), την ηρωίδα από το έργο του Σαίξπηρ Άμλετ. Ο δημιουργός του πίνακα είναι ο Γάλλος ζωγράφος Alexandre Cabanel (1823-1889), εκπρόσωπος του ακαδημαϊκού κλασικισμού. Ο Cabanel μπορεί να μη ανήκει στον κύκλο των Προραφαηλιτών ζωγράφων της  Βικτωριανής Αγγλίας, ωστόσο είναι εμφανή τα κοινά στοιχεία του έργου με τις "Οφηλίες" που ζωγράφισαν ο Millais, ο Hughes και ο Waterhouse στην Αγγλία. Άλλωστε, οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι ήταν πολύ κοντά από άποψη τεχνικής και θεματολογίας στον κλασικισμό. 

Al. Cabanel, Ophelia (1883). Σε ιδιωτική συλλογή

Για την Οφηλία του  Cabanel, βλ. http://allart.biz/photos/image/Ophelia.html
http://allart.biz/article/read/Cabanel_Alexandre.html

Για τις Οφηλίες των Προραφαηλιτών ζωγράφων της Αγγίας, βλ.
http://annagelopoulou.blogspot.com/2011/07/h-sir-john-everett-millais-millais.html
http://annagelopoulou.blogspot.com/2011/07/h-arthur-hughes.html
http://annagelopoulou.blogspot.com/2011/07/h-j-w-waterhouse.html

Pablo Picasso (Πάμπλο Πικάσο), Μαντολίνο και κιθάρα

Ένας ακόμα διάσημος πίνακας του Πικάσο με μουσικά όργανα. Μαντολίνο και κιθάρα.

Pablo Picasso, Mandolin and Guitar (Mandoline et Guitare). 1924. Βρίσκεται στο Solomon R. Guggenheim Μουσείο στη Ν. Υόρκη.

http://www.guggenheim.org/new-york/collections/collection-online/show-full/piece/?search=picasso&page=2&f=quicksearch&cr=10

Μαντολίνο στη ζωγραφική: Pablo Picasso (Πάμπλο Πικάσο), Γυναίκες που παίζουν μαντολίνο

Οι γυναίκες με μαντολίνο του Pablo Picasso

H "γυναίκα με μαντολίνο" είναι ένα χαρακτηριστικό θέμα της ζωγραφικής του χαρισματικού ζωγράφου. Ο Πικάσο ανακάλεσε ένα θέμα από την παράδοση της ζωγραφικής του μπαρόκ και της αναγέννησης, για να το αναπαραστήσει με τη δική του ιδιαίτερη γλώσσα. Ιδού κάποια από τα πολυάριθμα έργα του της κυβιστικής περιόδου με θέμα "γυναίκα με μαντολίνο" ή "γυναίκα που παίζει μαντολίνο".

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα που παίζει μαντολίνο (1909). Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς πίνακες. Βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Μουσείου Ερμιτάζ (Hermitage) στην 

Αγ. Πετρούπολη.

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα με μαντολίνο (1910). Ένα χαρακτηριστικό δείγμα  λυρικού κυβισμού. Βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Ν. Υόρκη (MOMA-N.York).

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα με μαντολίνο (1925). Βρίσκεται στο Norton Simon Museum Pasadena. CA. USA

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα με μαντολίνο (1908). Βρίσκεται στο Kunstsammlung Nordrhein της Βεστφαλίας (Westfalen)  στο Ντύσελντοφ (Düsseldorf).

Πάμπλο Πικάσο, Γυναίκα με μαντολίνο (1910). Βρίσκεται στο Μουσείο Ludwig στην Κολωνία.

http://www.artchive.com/artchive/P/picasso/tellier.jpg.html
http://moma.org/collection/browse_results.php?object_id=80430
http://www.hermitagemuseum.org/fcgi-bin/db2www/descrPage.mac/descrPage?selLang=English&indexClass=PICTURE_EN&Query_Exp=%28WOA_AUTHOR+%3D%3D+%22Picasso%2C+Pablo%22%29&PID=GJ-6579&numView=1&ID_NUM=30&thumbFile=%2Ftmplobs%2FZ5_23US%24%24VX_23Q2AV986.jpg&embViewVer=last&comeFrom=browse&check=false&sorting=WOA_AUTHOR%5EWOA_NAME&thumbId=6&numResults=30&author=Picasso%2C+Pablo

Στελέχη εκπαίδευσης: Αναζητώντας θέσεις ή ρόλο;

  Στελέχη της Εκπαίδευσης: αναζητώντας τη χαμένη ακεραιότητα

Τα Στελέχη Εκπαίδευσης ήταν κάποτε ενεργοί εκπαιδευτικοί που δίδασκαν στην τάξη

 Επειδή εδώ και κάποιες εβδομάδες βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία επιλογής των νέων διευθυντών των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (σε κάποιες περιφέρειες ήδη έχουν καταρτισθεί οι αξιολογικοί πίνακες και έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία των περιβόητων συνεντεύξεων), ενώ επίκειται και η επιλογή των νέων σχολικών συμβούλων που κανονικά, σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, έπρεπε να προηγηθεί της επιλογής των διευθυντών, αναρωτιέμαι ποιος τελικά πρέπει να είναι ο ρόλος των λεγομένων Στελεχών της Εκπαίδευσης.
   Τα Στελέχη της Εκπαίδευσης (σχολικοί σύμβουλοι, διευθυντές διευθύνσεων και γραφείων εκπαίδευσης, διευθυντές σχολικών μονάδων, κλπ.) αναλαμβάνουν ένα πραγματικά πολυσύνθετο έργο που απαιτεί μεγάλη υπευθυνότητα και συνέπεια...Διαχειρίζονται την εκάστοτε εκπαιδευτική πολιτική, εφαρμόζουν τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, διοικούν, οργανώνουν, συντονίζουν, επιλύουν προβλήματα της εκπαίδευσης, ενημερώνουν, επιμορφώνουν, αξιολογούν (;)...Όσον αφορά τους σχολικούς συμβούλους των διαφόρων ειδικοτήτων, το έργο τους επιβάλλει να έρχονται συχνά σε επαφή με τους εκπαιδευτικούς της αρμοδιότητάς τους και να αναλαμβάνουν το ρόλο του "εμψυχωτή", που είναι ίσως ο κυριότερος ρόλος τους, γιατί χωρίς αυτόν το ρόλο, πιστεύω ότι η κάθε προσπάθειά τους για τη βελτίωση της εκπαίδευσης θα είναι αναποτελεσματική.
    Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του ιδανικού "εμψυχωτή", αν υποθέσουμε ότι αυτός υπάρχει; Αυτός που έχει θέσει ως στόχο του να εμψυχώσει και να ενθαρρύνει, πρέπει να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
-Να αποδέχεται τους εκπαιδευτικούς και να επιδεικνύει αληθινό σεβασμό απέναντι στη διαφορετικότητά τους, δηλαδή να ενδιαφέρεται πραγματικά για αυτούς και να τους αντιμετωπίζει ως ισότιμους συνεργάτες στην κοινή προσπάθεια για τη βελτίωση της εκπαίδευσης.
-Να εμπιστεύεται τις δυνατότητες των εκπαιδευτικών και να τους θεωρεί ικανούς να εμπλουτίσουν με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους την εκπαιδευτική πράξη και να συνδιαμορφώσουν εκπαιδευτικό έργο.
-Να είναι ανοιχτός στο νέο και να αναζητεί να μάθει και ο ίδιος από τους εκπαιδευτικούς και τις εμπειρίες τους...Άλλωστε, κύριο χαρακτηριστικό της εκπαίδευσης είναι η αλληλεπίδραση...
-Να κατανοεί, να δείχνει υπομονή, να έχει αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία, αλλά και να μη φοβάται να εκφράσει ή να μοιρασθεί αισθήματα όταν αυτά δε θίγουν πρόσωπα, να γνωρίζει να σωπαίνει ή να μιλά όταν χρειάζεται, να γνωρίζει να παρατηρεί, να "βλέπει" πίσω από την επιφάνεια, να ακούει όλες τις "φωνές", αλλά και να αφουγκράζεται τις "σιωπές", να προσκαλεί σε διάλογο, αλλά και να επιβάλλει κανόνες...
-Να έχει επάρκεια στα γνωστικά αντικείμενα και κυρίως επιστημοσύνη, αλλά να μη θεωρεί ότι είναι αυθεντία, να μην κάνει επίδειξη των γνώσεων του, όταν δεν χρειάζεται, να παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει, εάν δεν γνωρίζει...
-Να έχει πνευματικές αναζητήσεις και προβληματισμούς, κοινωνικές και καλλιτεχνικές ευαισθησίες.
   Με άλλα λόγια, δεν πρέπει απλά και μόνο να έχει επάρκεια στο διδακτικό αντικείμενο και στις τεχνικές διδασκαλίας, αλλά να επιζητά την επίγνωση της προσωπικής του ταυτότητας, να  έχει όραμα για τον κόσμο και να χαρακτηρίζεται από ακεραιότητα...
    Ξέρω ότι είναι περίεργο-θα έλεγα αλλόκοτο- να μιλάμε για αυτογνωσία, όραμα και ακεραιότητα, όταν ακούμε και βλέπουμε γύρω μας υποψήφια στελέχη να επιζητούν εναγωνίως να διατηρήσουν με κάθε μέσο την προηγούμενη θέση τους ή να είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν ακόμα και με μια χαμηλότερης διοικητικής βαθμίδας θέση, αρκεί να μην επιστρέψουν εκεί από όπου ξεκίνησαν, δηλαδή στην τάξη...Στελέχη εκπαίδευσης-κυνηγοί μορίων και θέσεων...
...Κι όμως η ακεραιότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το στέλεχος της εκπαίδευσης και ο "εμψυχωτής" των εκπαιδευτικών και εννοείται ο κάθε εκπαιδευτικός, και πιο ταπεινός "εργάτης" της σχολικής τάξης που δεν "οραματίζεται" θέσεις και θεσούλες
 ... Ο Βραζιλιάνος παιδαγωγός Freire έχει μιλήσει για την ανάγκη της ακεραιότητας της προσωπικότητας στην εκπαίδευση. Για αυτόν η ακεραιότητα είναι εσωτερική απόφαση που προκύπτει από τη στοιχειώδη ανάγκη να καθορίζεται η ζωή μας-η στάση και οι επιλογές μας- από αξίες και αρχές...

Paulo Freire (1921-1997)

...Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι "διδάσκουμε αυτό που είμαστε...η διδασκαλία αναδύεται από την ενδοσκόπηση", δηλαδή η διδασκαλία είναι αγώνας γνώσης και αυτογνωσίας για μας και τους μαθητές μας. Η μαθησιακή εμπειρία αντανακλά την ίδια την ψυχή του ατόμου...Στην προσπάθειά μας να μεταρρυθμίσουμε ή να αναμορφώσουμε γρήγορα την εκπαίδευση, ξεχνάμε ότι αυτό δε θα επιτευχθεί ποτέ "με το να ξανασχεδιάζουμε τα προγράμματα των σπουδών και να ξαναγράφουμε τα σχολικά βιβλία, αν δεν φροντίσουμε να επενδύσουμε στην ανθρώπινη ψυχή που αποτελεί την πηγή της καλής διδασκαλίας" (P.J.Palmer, The courage to teach: Exploring the inner landscape of a teacher's life, San Francisco 1998, σ. 1-3).
   Ποιο, όμως, υποψήφιο στέλεχος της εκπαίδευσης θα έλεγε κάτι παρόμοιο με τα παραπάνω στη συνέντευξη;

Γιώργος Σεφέρης, Σχέδια για ένα Καλοκαίρι. Άνθη της πέτρας

Γιώργος Σεφέρης, Σχέδια για ένα Καλοκαίρι. Άνθη της πέτρας

Άνθη της πέτρας μπροστά στην πράσινη θάλασσα με φλέβες που μου θύμιζαν άλλες αγάπες γυαλίζοντας στ' αργό ψιχάλισμα, άνθη της πέτρας φυσιογνωμίες που ήρθαν όταν κανένας δε μιλούσε και μου μίλησαν  που μ' άφησαν να τις αγγίξω ύστερ' απ' τη σιωπή μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια.

από τα Ποιήματα, Ίκαρος 1974)  Κ. Παρθένης, Θαλασσινό Τοπίο Βλ. http://www.eikastikon.gr/zografiki/parthenis.html

Οδυσσέας Ελύτης, Προσανατολισμοί: O Έρωτας

Είναι το πρώτο ποίημα με το οποίο αρχίζει η ποιητική συλλογή Προσανατολισμοί του Οδυσσέα Ελύτη.

I

Ο έρωτας

Το αρχιπέλαγος

Κι η πρώρα των αφρών του

Κι οι γλάροι των ονείρων του

Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει

Ένα τραγούδι

Ο έρωτας

Το τραγούδι του

Κι' οι ορίζοντες του ταξιδιού του

Κι η ηχώ της νοσταλγίας του

Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει

Ένα καράβι

Ο έρωτας

Το καράβι του

Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του

Κι ο φλόκος της ελπίδας του

Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει

Τον ερχομό.

Από τους Προσανατολισμούς του Οδυσσέα Ελύτη

   Οι Προσανατολισμοί είναι η πρώτη ποιητική συλλογή που δημοσίευσε ο Οδυσσέας Ελύτης το 1940. Πριν την έκδοση της συλλογής, ο Ελύτης είχε δημοσιεύσει ποιήματά του σε λογοτεχνικά περιοδικά. Τα πρώτα ποιήματά του δημοσιεύτηκαν το Νοέμβριο του 1935 στο περιοδικό Νέα Γράμματα με το οποίο συνεργάζονταν γνωστοί εκπρόσωποι της λεγόμενης Γενιάς του 30 (Κατσίμπαλης, Σεφέρης, Καραντώνης, Θεοτοκάς, Πολίτης, κά.).

  Στους Προσανατολισμούς ο Οδ. Ελύτης αφομοιώνει δημιουργικά τις επιρροές του κινήματος του υπερρεαλισμού με την ελληνική παράδοση και αρχίζει να διαμορφώνει την ιδιαίτερη ποιητική του γλώσσα. Στα ποιήματα της συλλογής κυριαρχούν οι φωτεινές εικόνες από το αρχιπέλαγος και τα νησιωτικά συμπλέγματα του Αιγαίου, το στοιχείο του έρωτα, η λατρεία της φύσης, η ελπίδα και η βεβαιότητα για την ομορφιά της ζωής.

  Με τους Προσανατολισμούς αρχίζει η φωτεινή διαδρομή του Οδ. Ελύτη στο ποιητικό στερέωμα!

Ένα από τα κολάζ του Οδ. Ελύτη

βλ. http://www.elytis.edicypages.com/526404158870

Ο μουσικοσυνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος έχει μελωποιήσει κάποια αποσπάσματα από την ποιητική συλλογή Προσανατολισμοί. Ο δίσκος με τον τίτλο Προσανατολισμοί κυκλοφόρησε το 1984. Πρώτη εκτέλεση τραγουδιών Άλκηστις Πρωτοψάλτη και Ηλ. Ανδριόπουλος.

1. Ο ΕΡΩΤΑΣ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  2. ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΦΙΛΙ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  3. ΟΝΕΙΡΑ ΚΙ ΟΝΕΙΡΑ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  4. ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  5. ΟΛΑ ΤA ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  6. ΚΑΤΑΝΥΞΗ ΕΡΗΜΙΚΗ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  7. ΤΗΝ ΑΦΡΟΥΡΗΤΗ ΝΥΧΤΙΑ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  8. ΤΟ ΣΤΑΦΥΛΙ ΑΥΤΟ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
  9. ΠΟΥΛΙΑ ΣΤΑ ΧΙΛΙΑ ΧΡΩΜΑΤΑ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
10. ΜΑΡΑΖΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
11. ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΘΑΡΟΑΙΜΟΣ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
12. ΑΜΕΡΙΜΝΟΣ ΑΝΕΜΟΣ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ
13. ΟΛΑ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ - ΗΛΙΑΣ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ
14. ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΦΙΛΙ - ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ 


Βλ. http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Albums&act=details&album_id=2072

Τα κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη

   Ποίηση και οι εικόνες: Οι συνεικόνες του Οδυσσέα Ελύτη

    Το 1936 στην "Α' Διεθνή Υπερρεαλιστική Έκθεση των Αθηνών" ο Οδυσσέας Ελύτης παρουσίασε για πρώτη φορά ζωγραφικούς πίνακες με τη λεγόμενη τεχνική της χαρτοκολλητικής (collage). Ήδη την προηγούμενη χρονιά είχε δημοσιεύσει ποιήματά του στο περιοδικό "Νέα Γράμματα" και είχε γνωρίσει τον Ανδρέα Εμπειρίκο με τον οποίο θα συνδεθεί με φιλία. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος είχε παρουσιάσει επίσημα στο νεοελληνικό κοινό τον υπερρεαλισμό με τη διάλεξη "Υπερρεαλισμός, μια νέα ποιητική γραφή" που έδωσε τον Ιανουάριο του 1935, ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και την υπερρεαλιστική ποιητική συλλογή "Υψικάμινος". Το Πάσχα του 1935 ο Ελύτης και ο Εμπειρίκος πηγαίνουν στη Μυτιλήνη όπου με τη βοήθεια των Μυτιληνιών ζωγράφων Ορ. Κανέλλη και Τ. Ελευθεριάδη ανακαλύπτουν την τέχνη του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου.
  Υπό την επιρροή του ανανεωτικού πνεύματος του υπερρεαλισμού αλλά και της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης, φαίνεται ότι ο Ελύτης θα πειραματισθεί με την τεχνική της "χαρτοκολλητικής" εικόνων και τον επόμενο χρόνο θα παρουσιάσει για πρώτη φορά έργα του. Με την τεχνική του κολάζ θα ασχοληθεί και αργότερα και μάλιστα θα διακοσμήσει με κολάζ και κάποιες ποιητικές του συλλογές.
   Για τον Ελύτη τα κολάζ ήταν "συνεικόνες", ήταν μια άλλη θέαση της ποίησης, οι "συνεικόνες" του επικοινωνούσαν με την ποίησή του, αφού άλλωστε η ποίησή του στηριζόταν σε συνειρμούς εικόνων...

Ιδού, λοιπόν, κάποια από τα κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη!

Για τα κολλάζ του Ελύτη, βλ.
http://www.elytis.edicypages.com/526404158870
 http://www.elitis.snn.gr/kolaz.htm
http://xoomer.virgilio.it/gkouts/
http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=1211
http://odelytis4.blogspot.com/2009/09/blog-post.html
http://panagiotisandriopoulos.blogspot.com/2010/11/blog-post_08.html
http://grigogrigogr.tripod.com/kolaz.htm

Γιώργος Σαραντάρης, 'Οταν μετανιώσουν οι άνθρωποι και Άνθρωποι που δεν ήξεραν να τραγουδάνε

Γιώργος, Σαραντάρης, Όταν μετανιώσουν οι άνθρωποι...

   Όταν μετανιώσουν οι άνθρωποι, θα είναι αργά; Όχι, δεν θα είναι αργά για να φορέσουμε την αλήθεια, και να ζήσουμε ξανά αρχίζοντας από την παιδική μας ηλικία. Αρκεί να μην την έχουμε καταστρέψει ολότελα την παιδική μας ηλικία, να μην έχουμε ξεχάσει πού την κρύψαμε. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε δεν χωράει ντροπή. Θα παρακαλέσουμε τα παιδιά να μας οδηγήσουν απ΄το χέρι. Σωτηρία υπάρχει πάντοτε.

30-10-1938

Γιώργος Σαραντάρης, Άνθρωποι που δεν ήξεραν να τραγουδάνε

Άνθρωποι που δεν ήξεραν να τραγουδάνε

Άλλαξαν ζωή και ήρθανε κοντά μας

Κάναμε ειρήνη και τώρα περπατάμε όλοι μαζί

Στην άκρη της λίμνης

Δεν μιλάει κανείς όλοι σωπαίνουν

Κ' εύχονται να μην πεθάνει ο ήλιος

Σταμάτησαν οι φωνές μας

Σαν να βρεθήκαμε κάποτε μπροστά στο μαγικό ποτάμι.

6-11-1938

S. L. Alma Tadema, This is our corner (1872). Van Gogh Museum

http://www.alma-tadema.org/

H Οφηλία στο έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων:ένας πίνακας του Sir John Everett Millais (Μιλέι)

Η Οφηλία του Προραφαηλίτη ζωγράφου Sir John Everett Millais (1829-1897) 

  Είναι, ίσως, ο πιο διάσημος πίνακας της Βικτωριανής εποχής, που απεικονίζει την ηρωίδα του Σαίξπηρ από το έργο του Άμλετ, Οφηλία. Ο δημιουργός του είναι ο Άγγλος ζωγράφος Millais (Μιλέι), ένας από τους ζωγράφους που το 1848 ίδρυσαν την Προραφαηλιτική αδελφότητα στο Λονδίνο. Το έργο του Μιλέι επηρέασε αρκετούς νεαρούς Άγγλους ζωγράφους που συνδέθηκαν με την αδελφότητα των Προραφαηλιτών.

S. John Everett Millais, Ophelia (1851-1852). Πινακοθήκη Tate Britain-Λονδίνο. Ένα από τα πιο γνωστά έργα του Μιλέι. Ο πίνακας αποπνέει την τραγική αίσθηση της απόγνωσης της ερωτευμένης κοπέλας που, έχοντας αλλοφρονήσει, βυθίζεται στα νερά του ποταμού. Η απόδοση της φύσης θεωρείται ότι είναι από τις πιο αριστοτεχνικές στη ζωγραφική.

Η περιγραφή του θανάτου της Οφηλίας από τη Βασίλισσα Γερτρούδη στην 4η πράξη, 7η σκηνή του Άμλετ είναι η πηγή έμπνευσης του Μιλέι για τον πίνακά του. Ο Μιλέι άρχισε να ζωγραφίζει τον πίνακα το καλοκαίρι του 1851 και τον εξέθεσε στην Έκθεση της Βασιλικής Ακαδημίας το 1852 όπου δε δέχτηκε ευνοϊκές κριτικές. Φαίνεται ότι οι θεατές της εποχής ενοχλήθηκαν από την ανατριχιαστικά ψυχρή και απόκοσμη έκφραση της Οφηλίας που απεικονίζεται να βυθίζεται στον ποταμό κρατώντας αγριολούλουδα. Η απεικόνιση της φύσης είναι τόσο ακριβής και τέλεια ως προς τις λεπτομέρειες που τελικά δίνει την αίσθηση του εξωρεαλιστικού. Ο απόλυτα ρεαλισμός της απόδοσης του φυσικού χώρου, θα έλεγα,  δίνει τελικά την εντύπωση ενός απόλυτα εξωπραγματικού τοπίου που περιβάλλει τη βυθισμένη στην ανυπαρξία ηρωίδα. Ο χρόνος έχει σταματήσει και η ηρωίδα έχει "ακινητοποιηθεί"καθώς ταξιδεύει στην αιωνιότητα.

   Ο Μιλέι ζωγράφισε ζωντανά το τοπίο, που βρισκόταν κοντά σ' έναν παραπόταμο του Τάμεση, ενώ μοντέλο για την Οφηλία του είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο: η Ελίζαμπεθ Σίνταλ (Elizabeth Siddal), "μούσα" του επίσης Προραφαηλίτη ζωγράφου Ροζέτι, με την οποία κάποια στιγμή θα παντρευτεί. Για τις ανάγκες του πίνακα, o Μιλέι έβαλε τη Σίνταλ να ποζάρει βυθισμένη στα νερά μιας μπανιέρας.

Λεπτομέρεια από τον πίνακα του Μιλέι Οφηλία. Θεωρείται ότι τα λουλούδια που η Οφηλία-Siddal κρατά και περιβάλλεται έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Οι παπαρούνες συμβολίζουν τον ύπνο- θάνατο, οι μαργαρίτες την αθωότητα, οι πανσέδες τον ανεκπλήρωτο έρωτα, οι βιολέτες το θάνατο σε νεανική ηλικία, τα τριαντάφυλλα τη νεότητα και τον έρωτα. Πολλά από αυτά τα λουλούδια καταγράφονται στην 4η πράξη, 5η σκηνή του Άμλετ, στην οποία η Οφηλία αναφέρει τα ονόματα των λουλουδιών που είχε μαζέψει λίγο πριν το θάνατό της

Το απόσπασμα από την 4η πράξη, 7η σκηνή του Άμλετ  που θεωρείται ότι ενέπνευσε τον πίνακα Οφηλία του Μιλέι.

There is a willow grows aslant a brook,

That shows his hoar leaves in the glassy stream;

There with fantastic garlands did she come

Of crow-flowers, nettles, daisies, and long purples

That liberal shepherds give a grosser name,

But our cold maids do dead men's fingers call them:

There, on the pendent boughs her coronet weeds

Clambering to hang, an envious sliver broke;

When down her weedy trophies and herself

Fell in the weeping brook. Her clothes spread wide;

And, mermaid-like, awhile they bore her up:

Which time she chanted snatches of old tunes;

As one incapable of her own distress,

Or like a creature native and indued

Unto that element: but long it could not be

Till that her garments, heavy with their drink,

Pull'd the poor wretch from her melodious lay

To muddy deat

- Queen Gertrude.

Hamlet. Act IV, Scene VII.

Για τον πίνακα, βλ. http://www.tate.org.uk/servlet/ViewWork?workid=9506
http://www.tate.org.uk/ophelia/
http://www.tate.org.uk/tateetc/issue3/microtate3.htm

http://www.cazbo.co.uk/MillaisOphelia900.shtml
http://www.tate.org.uk/ophelia/ (για τα λουλούδια του πίνακα)

H Οφηλία στο έργο των Προραφαηλιτών ζωγράφων: δύο πίνακες του Άγγλου ζωγράφου Arthur Hughes

Οι Οφηλίες του Arthur Hughes (Άρθουρ Χιούζ)

Η Οφηλία, η γνωστή ηρωίδα από το έργο του Σαίξπηρ Άμλετ, αποτελεί αγαπημένη γυναικεία μορφή στη ζωγραφική των Άγγλων Προραφαηλιτών ζωγράφων. Σας παρουσιάζω δύο ακόμα πίνακες που απεικονίζουν την Οφηλία.

Άρθουρ Χιουζ (Arthur Hughes), Οφηλία. 1852-1853. 

Δημοτική Πινακοθήκη Τέχνης Μάντσεστερ

Ο Χιουζ, όπως και οι άλλοι Προραφαηλίτες ζωγράφοι, απεικόνιζε συχνά στα έργα του το θέμα του ρομαντικού έρωτα. Στον πρώτο πίνακα η διαταραγμένη ψυχική κατάσταση της κοπέλας αντανακλάται στις σκοτεινές αποχρώσεις του τοπίου που μοιάζουν να προαναγγέλλουν τον τραγικό θάνατό της στο ποτάμι.

Άρθουρ Χιουζ (Arthur Hughes), Οφηλία. 1863-1864
Ο πίνακας είναι γνωστός και με το όνομα Ophelia and he will not come again

Στο δεύτερο πίνακα ο Χιουζ απεικονίζει την Οφηλία να πλησιάζει προς το νερό του ποταμού όπου θα πνιγεί. Καθώς, λοιπόν, πλησιάζει προς το θάνατο, στρέφεται προς εμάς, του θεατές, και τραγουδά το τελευταίο τραγούδι της:

H Oφηλία τραγουδά:

Ophelia (sings)

And will he not come again?
And will he not come again?
No, no he is dead
Go to thy death-bed
He never will come again.
His beard was as white as snow,
All flaxen was his poll:
He is gone, he is gone,
And we cast away moan;
Gramercy on his soul!
And of all Christian souls, I pray God - 
God be wi' you.
Exit'.

Αυτοπροσωπογραφία του Άρθρουρ Χιούζ (1832-1915). Γεννήθηκε και πέθανε στο Λονδίνο. Συνδέθηκε με την ομάδα των Προραφαηλιτών ζωγράφων το 1850. Τα πρώτα του έργα τα εμπνεύστηκε από τον Μιλέι.


Βλ. http://www.arthurhughes.org/
http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6082&name=ophelia
http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6076&name=ophelia-and-he-will-not-come-again

Γιώργος Λυκίδης: ένας φωτογράφος στη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου

Μια ασπρόμαυρη ματιά από τη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου

Την αγαπώ πολύ αυτή τη φωτογραφία από την παλιά Θεσσαλονίκη! Είναι μια "ασπρόμαυρη" ματιά στο Θερμαϊκό μέσα από το φωτογραφικό βλέμμα ενός πολύ σημαντικού φωτογράφου της Θεσσαλονίκης, του Γιώργου Λυκίδη.

Ένας κομψός νεαρός άνδρας ατενίζει τα καράβια του Θερμαϊκού από τον εξώστη του πολυτελούς ξενοδοχείου Mediterranean Palace. Μια εικόνα από την κοσμοπολίτικη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου, της δεκαετίας 1920-1930. Από την καμάρα στο βάθος διακρίνεται ο Λευκός Πύργος.

Γιώργου Λυκίδη, Άποψη από τον εξώστη του ξενοδοχείου Mediterranean Palace. 1926-1930 

(από τη συλλογή του Γιάννη Μέγα)

O Γιώργος Λυκίδης γεννήθηκε το 1887 στην Κρώμνη της επαρχίας Τραπεζούντας του Πόντου και πέθανε το 1967 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έφθασε στη Θεσσαλονίκη από την Κωνσταντινούπολη όπου είχε διδαχθεί την τέχνη του φωτογράφου. Στη Θεσσαλονίκη άνοιξε φωτογραφείο στο κέντρο της πόλης, αφού πρώτα δούλεψε ως υπαίθριος φωτογράφος στο Λευκό Πύργο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να καταγράφει με το φωτογραφικό του φακό γνωστά κτίρια και δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ατενίζει την πόλη με απόμακρο βλέμμα, φαινομενικά ψυχρό, καταγράφοντας αστικά στιγμιότυπα με κάδρα που χαρακτηρίζονται από απόλυτη γεωμετρία και αρμονία των γραμμών. Όψεις από το νεοαναγερθέν κτίριο της Τράπεζας Ελλάδος (1925-1928), από την πλατεία Αγ. Σοφίας, την οδό Εγνατίας, την 1η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και το ξενοδοχείο Mediterranean Palace είναι από τις πιο γνωστές φωτογραφικές του εικόνες που ακινητοποιούν στο χρόνο στιγμές από μια πόλη που έβγαινε από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και πορευόταν ανυποψίαστη σε μία περίοδο που τελικά θα οδηγούσε σ' έναν ακόμα καταστροφικό πόλεμο. Οι περισσότερες από αυτές τις φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης του Μεσοπολέμου εκδίδονταν σε σειρά καρτ-ποστάλ που θα διασώσουν ιδανικές εικόνες της πόλης του Μεσοπολέμου.

Βλ. Στ. Καράβατος (επιμέλεια-εισαγωγή), Ματιές στην πόλη. Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης στον 20ο αιώνα, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2005, σ. 41-53.

Γ. Μέγας,  Ν. Χόρμπος, Η Θεσσαλονίκη μέσα από το φακό του Γιώργου Λυκίδη, εκδ. Ιανός, Θεσσαλονίκη 2006.
http://www.perizitito.gr/persons.php?personid=26728 (βιογραφικά στοιχεία του Γ. Λυκίδη)
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=165262

Οδυσσέας Ελύτης, Το κοχύλι

Οδυσσέας Ελύτης, Το κοχύλι

Έπεσα για να κολυμπήσω

κι άφησα την καρδιά μου πίσω

Άφησα την καρδιά μου χάμω

σαν το κοχύλι μες την άμμο

Πέρασαν όλες οι κοπέλες

με τα μαγιό και τις ομπρέλες

Ύστερα πέρασαν οι φίλοι

κανείς δε βρήκε το κοχύλι

Χρόνους και χρόνους κολυμπάω

πού νά'ν' η αγάπη για να πάω

Έφαγε η θάλασσα το βράχο

κι έμεινε το νησί μονάχο.

Από τη συλλογή Τα Ρω του Έρωτα

Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso), Οι λουόμενες (Les beigneuses). 1918. Βρίσκεται στο Μουσείο Πικάσσο στο Παρίσι.

Βλ. http://picasso-paris.videomuseum.fr/Navigart/index.php?db=picasso&qs=1

Ποίηση Οδυσσέας Ελύτης, Σύνθεση, ενορχήστρωση & ερμηνεία Μαρία Βουμβάκη. Από το CD "Το τερραίν του παραδείσου" (2006)

Ποίηση Οδυσσέας Ελύτης, Σύνθεση Μ. Τρανουδάκης, ερμηνεία Αφροδίτη Μάνου. Από το  cd H ποδηλάτισα

H μουσική στη ζωγραφική: Κωνσταντίνος Παρθένης: πίνακες με μουσικά όργανα

                     Η μουσική στο έργο του ζωγράφου Κ. Παρθένη

Ο Κωνσταντίνος Παρθένης (Αλεξάνδρεια Αιγύπτου 1878-Αθήνα 1967) έφερε ανανεωτική πνοή στη νεοελληνική ζωγραφική στις αρχές του 20ού αιώνα και θεωρείται πρόδρομος της Γενιάς του 30 για τις εικαστικές τέχνες. Σπούδασε ζωγραφική και μουσική στη Βιέννη και αρχικά επηρεάστηκε από το γερμανικό συμβολισμό και εξπρεσιονισμό. Στη συνέχεια στράφηκε προς τη βυζαντινή αγιογραφία, αλλά ήλθε σε επαφή  και με το μεταϊμπρεσιονισμό στο Παρίσι. Με εξαϋλωμένα και λαμπερά χρώματα παρουσιάζει την εικόνα μιας εξιδανικευμένης Ελλάδας, ενώ σε πολλά έργα του είναι εμφανής η "ελληνικότητα" που χαρακτήριζε και τη Γενιά του 30. 
Η μουσική παιδεία τον ώθησε συχνά να απεικονίζει μουσικά όργανα.

Κ. Παρθένη, Άγγελος με άρπα

Ο Άγγελος και η άρπα απεικονίζονται ελλειπτικά.

Κ. Παρθένης, Ορφέας Νυχτερινός

Νυχερινό θαλασσινό τοπίο με φεγγάρι. Ο Ορφέας παίζει τη λύρα του.

Κ. Παρθένης, Ο Ευαγγελισμός

Ο Άγγελος κρατά λύρα και μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα στη Θεοτόκο μέσω της μουσικής.

Κ. Παρθένης, Νεκρή φύση με φρούτα και βιολί

Κ. Παρθένης, Νεκρή Φύση με Κιθάρα

Για τους πίνακες, βλ. http://www.eikastikon.gr/zografiki/parthenis.html

και http://xartografos.wordpress.com/2011/07/11/190-παρθένης-κωνσταντίνος-μέγας-οραματ/

Για τη σχέση του Παρθένη με τη μουσική, βλ. http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_27/02/2005_1283804

Γ. Σαραντάρης, Γιατί τον είχαμε λησμονήσει

Γ. Σαραντάρης, Γιατί τον είχαμε λησμονήσει

Μπορεί ένας από εμάς ν' αγαπήσει μια γυναίκα;

 Ας βγει έξω

Ας περπατήσει προς τη θάλασσα

Ας τραγουδήσει

Από τα κύματα θ' ανθίσουν γυναίκες

Όχι μονάχα για κείνον που τραγουδά

Αλλά για όλους μας

Όλοι θα μάθουν ξανά τον έρωτα

Σαν να μην τον ξέραμε ποτέ

Σαν να τον είχαμε λησμονήσει

Γιατί τον είχαμε λησμονήσει

19-06-1938

βλ. Γιώργος Σαραντάρης. Γιατί τον είχαμε λησμονήσει...Μια ανθολόγηση από το σύνολο του έργου του, επιμέλεια Μ.Γ.Μερακλής, τυπωθήτω, Αθήνα 2002, σ. 156.

Sir Edw. Burne Jones (1833-1898),  three female figures, dancing and playing. Σε ιδιωτική συλλογή.

Τα τραμ της Θεσσαλονίκης: Ταξίδι στο παρελθόν

Ταξιδεύοντας στο παρελθόν με τα τραμ (τους τροχιοδρόμους) της Θεσσαλονίκης

   Οι τροχιόδρομοι (δηλαδή τα τραμ) εμφανίστηκαν ως λαϊκά μέσα μεταφοράς στη Θεσσαλονίκη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, όταν η πόλη ήταν κοσμοπολίτικο κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Πιο πριν το συγκοινωνιακό μέσο που εξυπηρετούσε τους Θεσσαλονικείς ήταν οι ιππήλατες άμαξες. Το 1893 ξεκίνησε τη διαδρομή του το πρώτο τραμ της Θεσσαλονίκης, το οποίο ήταν  ιππήλατο, δηλαδή η κινητήριος δύναμή του ήταν τα άλογα. Η κατασκευή και η λειτουργία των τροχιοδρόμων της Θεσσαλονίκης ανατέθηκαν από τις Οθωμανικές αρχές σε μια Βελγική Εταιρεία, η οποία ανέλαβε και τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

Η παραλιακή λεωφόρος Νίκης στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης γύρω στα 1900. Διακρίνεται το ιππήλατο τραμ.

Μια άλλη όψη της Λεωφόρου Νίκης με το ιππήλατο τραμ. Στο βάθος ο Λευκός Πύργος.

Όψη της παραλιακής Λεωφόρου Νίκης λίγα χρόνια αργότερα. Το τραμ έχει γίνει ηλεκτροκίνητο. Διακρίνονται και λίγα αυτοκίνητα.

Το 1905 οι ιππήλατες άμαξες του τραμ τοποθετήθηκαν σε σιδηροτροχιές και το 1907-1908 οι τροχιόδρομοι έγιναν ηλεκτροκίνητοι και η πόλη ηλεκτροφωτίστηκε από την "Εταιρεία Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού". Στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα η πόλη της Θεσσαλονίκης εκσυγχρονιζόταν και ο ηλεκτρισμός ερχόταν για να "φωτίσει" και να διευκολύνει τη ζωή των κατοίκων της, τουλάχιστον αυτών που ζούσαν σε αστικές γειτονιές. Η ζωή αποκτούσε και πιο γρήγορους ρυθμούς, αφού το 1908 κυκλοφόρησε το πρώτο ηλεκτροκίνητο τραμ. Παραγγέλθηκαν από Βέλγικο εργοστάσιο 30 οχήματα, τα οποία ανέπτυσσαν ταχύτητα 15 με 20 χλμ την ώρα. Σε λίγο θα έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα αυτοκίνητα στην πόλη.   

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην παραλιακή λεωφόρο Νίκης, έτσι όπως φαινόταν από την πλευρά του Λευκού Πύργου.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην πλατεία του Λευκού Πύργου.

Οι διαδρομές του τραμ της Θεσσαλονίκης αρχικά ήταν δύο: 

-Η πρώτη ακολουθούσε τη διαδρομή Ντεπώ-Βασ. Όλγας-Παραλία-Πλατεία Ελευθερίας-Τελωνείο. Το 1926 οι γραμμές από την παραλία ξηλώθηκαν και τοποθετήθηκαν στην οδό Τσιμισκή και Παύλου Μελά. Το τραμ κατέληγε στη συμβολή Τσιμισκή, Βενιζέλου, Αγ. Μηνά και Ιων. Δραγούμη. Έτσι, σταμάτησε η κυκλοφορία των τραμ από την παραλιακή λεωφόρο.

-Η δεύτερη διαδρομή ήταν Λευκός Πύργος-Εθνικής Αμύνης-Συντριβάνι-Εγνατία-Βαρδάρι-Παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός-Μπεχτσινάρ. 

Οι γραμμές ήταν διπλής κατεύθυνσης. Μια μονή γραμμή στρώθηκε και στην οδό 25ης Μαρτίου έως την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Το 1926 στρώθηκε και η γραμμή Λεωφόρος Στρατού-Νοσοκομείο Χιρς (Ιπποκράτειο) που αργότερα επεκτάθηκε έως την οδό 25ης Μαρτίου.

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οι γραμμές που λειτούργησαν ήταν τρεις: Aποθήκη-Τσιμισκή/Ίων. Δραγούμη, Χαριλάου-Πλατεία Μεταξά (Βαρδάρι) και Αποθήκη-Χαριλάου.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Εγνατίας.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.

Το ιππήλατο τραμ περνούσε κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα).

Λίγα χρόνια αργότερα το ηλεκτροκίνητο τραμ περνούσε κάτω από την Καμάρα.

Εικόνα που ακόμα θυμούνται με νοσταλγία οι παλιοί Θεσσαλονικείς.

Θυμούνται επίσης το χαρακτηριστικό ήχο που έκανε το όχημα πάνω στις σιδηροτροχιές.

Το 1954 ξηλώθηκε η γραμμή της 25ης Μαρτίου και καταργήθηκαν οι σιδηροτροχιές στις οδούς Βασ. Γεωργίου και Βασ. Όλγας, ενώ το 1957, πενήντα χρόνια περίπου από τη λειτουργία του ηλεκτροκίνητου τραμ στην πόλη, διακόπηκε οριστικά η κυκλοφορία του στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Το Καλοκαίρι του 1957 ήταν το τελευταίο καλοκαίρι για τους τροχιοδρόμους της Θεσσαλονίκης. Στις 27 Ιουλίου 1957 πέρασε για τελευταία φορά το τραμ κάτω από την Καμάρα και την οδό Εγνατίας. Τα παιδιά και οι τολμηροί νεαροί σταμάτησαν οριστικά να κάνουν "σκαλωμαρία", δηλαδή να κρέμονται κρυφά από τον εισπράκτορα και τον τραμβαγιέρη στις σκάλες του οχήματος.

Για τις παλιές φωτογραφίες, βλ. http://culture.thessaloniki.gr/gr/areas.asp και http://culture.thessaloniki.gr/gr/streets.asp

Για πληροφορίες για τα τραμ της Θεσσαλονίκης, βλ. http://www.gregoriou.itgo.com/photo6.html

http://www.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_06/03/2005_1283819

και Στρ. Σιμιτζής, Κάποτε στη Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2007, σσ.127-134.