Άννα Αγγελοπούλου: Εικόνες από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Παρασκευή 25 Ιουλίου 2014

Εικόνες από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Μύκονος και Σαντορίνη. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Τότε δεν ήταν ακόμα τουριστικά κοσμικά κέντρα, πόλοι έλξης χιλιάδων τουριστών…ήταν μόνο δύο από τα πολλά νησιά του Αιγαίου, δύο από τις Κυκλάδες νήσους. Μιλώ για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη παλιών δεκαετιών, της προπολεμικής και μεταπολεμικής Ελλάδας. Ιδού, λοιπόν, κάποιες εικόνες από αυτά τα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά, που έμελλε να γίνουν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, μέσα από το φωτογραφικό βλέμμα της Βούλας Παπαϊωάννου (1898-1990), η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής φωτογραφικής τέχνης.

Ο φακός της Παπαϊωάννου αποτυπώνει ασπρόμαυρες εικόνες από θαλασσινά τοπία με τη διάφανη και αστραφτερή θάλασσα των δύο νησιών, τους ανεμόμυλους και τις εκκλησιές, τα σοκάκια με τα κατάλευκα κυβόσχημα σπιτάκια, τους βιοπαλαιστές νησιώτες που μοχθούν κάτω από το εκτυφλωτικό φως του ήλιου, τα παιδάκια που παίζουν ανέμελα… Eίναι εικόνες με βαθύτατη ουμανιστική ματιά που ο Οργανισμός Ελληνικού Τουρισμού (ο Ε.Ο.Τ.) αξιοποίησε για την προβολή της χώρας στον εξωτερικό. Σε μια εποχή που ο παγκόσμιος τουρισμός αρχίζει να αναπτύσσεται και η Δυτική Ευρώπη να ανακάμπτει από τις καταστροφές και τις απώλειες του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι φωτογραφίες αυτές είναι ο καλύτερος τρόπος για προσέλκυση των εύπορων τουριστών, κυρίως Αμερικανών και Δυτικοευρωπαίων.

Πρόκειται ασφαλώς για εικόνες εξιδανίκευσης και γραφικότητας. Κάποιοι θα θεωρούσαν ότι μεταφέρουν τα στερεότυπα για το Αιγαίο του φωτός, του ήλιου, του ανέμου και της αλμύρας της καταγάλανης θάλασσας και κυρίως του Έρωτα-ας θυμηθούμε και την ποίηση του Οδ. Ελύτη, του κατεξοχήν ποιητή του Αιγαίου. Εικόνες που ίσως σήμερα θα μπορούσαν να προκαλέσουν νοσταλγία για τα περασμένα χρόνια της απωλεσθείσης αθωότητας. Ήταν, όμως, πράγματι, τόσο "αθώες" εκείνες οι εποχές, ήταν πράγματι τόσο "φωτεινό" το Αιγαίο και τόσο περιχαρής η καθημερινότητα των νησιωτών; Σίγουρα το φως ήταν σκληρά δυνατό και εκτυφλωτικό, σίγουρα τα νησιά ήταν "ηλιόλουστα" και ανεμόεντα, σίγουρα τα πρόσωπα των νησιωτών ήταν ηλιοκαμμένα, σίγουρα οι αχτίδες του ήλιου δημιουργούσαν μαγικές, ονειρικές φωτοσκιάσεις στο λευκό των οικημάτων και των δρόμων. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει τις υπέροχες σκιές και τα παιχνίδια του φωτός; Τι συνέβαινε, όμως, την ίδια εποχή στην ηπειρωτική μετεμφυλιακή Ελλάδα; Ήταν ξέγνοιαστοι και ανέμελοι οι κάτοικοι, όταν ακόμα οι απώλειες και τα τραύματα από τον πόλεμο-εννοώ τον εμφύλιο-δεν είχαν σταματήσει; …Και, κυρίως, ας μην ξεχνάμε ότι, εκτός από τα ηλιόλουστα νησιά του Αιγαίου με τα υπέροχα τοπία και τους υπέροχους κατοίκους που περίμεναν τις αφίξεις των τουριστών για να επιδείξουν την ελληνική φιλοξενία, υπήρχε και ένα άλλο Αιγαίο, ένας κόσμος παράλληλος, σκοτεινός και "αφιλόξενος" για τους ίδιους τους Έλληνες. Υπήρχαν τα νησιά της απομόνωσης και της εξορίας με τους πολιτικούς εξόριστους, τα νησιά-φυλακές και στρατόπεδα, τόποι εξορίας, εγκλεισμού και βασανιστηρίων…και εκεί ο ήλιος ήταν πραγματικά εκτυφλωτικός, ήταν σκληρός και προκαλούσε πόνο…