Άννα Αγγελοπούλου: Φτωχοί μαθητές στο σχολείο. Ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ και πίνακες ζωγραφικής του Nikolaj Bogdanov Belsky για μαθήτριες και μαθητές

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018

Φτωχοί μαθητές στο σχολείο. Ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ και πίνακες ζωγραφικής του Nikolaj Bogdanov Belsky για μαθήτριες και μαθητές

Οι πιο φτωχοί συμμαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων. Ένα ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ και πίνακες ζωγραφικής του Nikolaj Bogdanov Belsky για φτωχούς μαθητές.

...Επειδή ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας που κάθε χρόνο ανοίγουν τα σχολεία...

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Χωριατόπουλα. 1910.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Στην πόρτα του σχολείου. 1897. Κρατικό Μουσείο Τέχνης. Αγ. Πετρούπολη.

Μπ. Μπρεχτ, Οι πιο φτωχοί συμμαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων

«Οι πιο φτωχοί συμμαθητές με τα λεπτά παλτά τους

Ερχόταν καθυστερημένοι στο πρωινό μάθημα πάντα

Γιατί μοιράζαν γάλα ή εφημερίδες για τις μάνες τους.

Οι δάσκαλοι

Τους γράφανε στο μαύρο τους τεφτέρι και τους βρίζαν.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στην τάξη. 1918.

Για κολατσιό δε φέρναν τίποτα μαζί τους. Στα διαλείμματα

Γράφαν μέσα στους καμπινέδες τα μαθήματά τους.

Αυτό απαγορευότανε. Τα διαλείμματα

Ήτανε για αναψυχή και για φαΐ.

Σαν το δεκαδικό αριθμό του π δεν ξέρανε

Ρωτούσανε οι δάσκαλοι: Γιατί

Δεν έμενες καλύτερα στη λάσπη, απ’ όπου έρχεσαι;

Μα αυτό το ξεραν.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Το βιβλίο. 1915.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Μαθήτριες. 1901.

Στους πιο φτωχούς μαθητές απ’ τους συνοικισμούς των προαστίων

Υπόσχονταν κατώτερες θέσεις στις δημόσιες υπηρεσίες.

Γι’ αυτό το περιεχόμενο των

Βρώμικων σχολικών βιβλίων τους από δεύτερο χέρι αγορασμένων

Με τον ιδρώτα του προσώπου τους μαθαίνανε απ’ έξω

Μαθαίνανε να γλείφουνε τις μπότες του δασκάλου και

Τις μανάδες τους τις ίδιες να καταφρονούνε.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Η γνώση είναι δύναμη. 1920.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Γράφοντας έκθεση. 1901.

Τα κατώτερα πόστα των πιο φτωχών μαθητών απ’ τους συνοικισμούς των

προαστίων

Βρισκότανε κάτω απ’ το χώμα. Η καρέκλα του γραφείου τους

Δεν είχε κάθισμα. Θέα τους

Είχανε τις ρίζες των μικρών φυτών. Γιατί

τους βάλανε

Να μάθουνε ελληνική γραμματική και για τις εκστρατείες του Καίσαρα

Του θείου τον τύπο και τον αριθμό του π;

Στους ομαδικούς τάφους της Φλάντρας, που γι’ αυτούς

ήτανε προορισμένοι

Τι άλλο τους χρειαζότανε πέρα από

Λίγο ασβέστη;»

(Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα, μτφ. Νάντια Βαλαβάνη, Σ.Ε.)