Η Μαγδαληνή στην ποίηση και τη ζωγραφική. Ένα ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ και πίνακες των Προραφαηλιτών ζωγράφων

Μαρία Μαγδαληνή. Ένα ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ και εικόνες της Μαρίας Μαγδαληνής από τους Προραφαηλίτες ζωγράφους

Διανύουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα για ακόμη μια χρονιά, την Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου...Για αυτό, μία ανάρτηση για τη Μαρία Μαγδαληνή, μία γυναικεία μορφή αμφιλεγόμενη, που συνδέεται στενά με τον Χριστό. Ας διαβάσουμε το ποίημα της Αικατερίνης Αγγελάκη-Ρουκ και ας δούμε απεικονίσεις της Μαρίας Μαγδαληνής από τους αγαπημένους μου Προραφαηλίτες ζωγράφους.

  Στο ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ το ποιητικό υποκείμενο ταυτίζεται με τη Μαρία Μαγδαληνή και ακούμε ένα δραματικό μονόλογο, μία εκ βαθέων εξομολόγηση για τη ζωή της...

Dante Gabriel Rossetti, Μαρία Μαγδαληνή, 1877. Delaware Art Museum, βλ. https://emuseum.delart.org/objects/6458/mary-magdalene?ctx=d0b595523d73484dfdbcca94e4040ef6602e5608&idx=17

Herbert Gustave Schmalz, Μαρία η Μαγδαληνή, ξαφνιασμένη στο δάσος, 1893. Βλ. https://michaelescolme.wordpress.com/2015/01/12/mary-of-magdela-startled-in-a-wood-1856-1935/

Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, Μαγδαληνή, το μεγάλο θηλαστικό 

Περνώ τη ζωή μου

από την κεφαλή της ίδιας πάντα

σκουριασμένης βελόνας

και ράβω, ράβω τα πάθη μου.

Οι ζάρες της κοιλιάς μου

όπως οι δρόμοι της πόλης

η πλατεία με το ηρώον στη μέση

όλα γνωστά

κι εγώ γνωστή μ’ άμαθη

ξέρω μόνο ό,τι είμαι στον έρωτα

ό,τι με νικάει στον έρωτα,

μια κοινοτοπία που τραγουδάει.

Φτιασιδωμένη τις εποχές

αλλάζω υφάσματα

και το σώμα αλλάζει στάση

μπρος στον καιρό

το φουσκώνω κάθε πρωί

κι απομακρύνεται ο πλανόδιος

με το φυσητήρι.

Άρχισα μ’ ένα γαργαλητό

στο κέντρο της παλάμης

καρφί η ατίθαση μύγα

άγγιζε η τριγωνική μουσούδα της

τη σκοτεινή αντιστοιχία

το θυμωμένο σμάρι

το φόβο––σαν της ρίζας.

John Rogers Herbert, Μαρία Μαγδαληνή, 1859. Ο πόνος για το μαρτύριο του Χριστού αποτυπώνεται στο πρόσωπο της μυροφόρου Μαρίας. Βλ. https://victorianweb.org/painting/herbert/paintings/6.html

Και να, σκοινάκι πηδώ στον ουρανό

δειπνώ με τους δαιμόνους

τις μασκαρεμένες αγελάδες

με τα χορταρίσια όνειρα.

Τίποτα δε θ΄αποδείξω

με τη ζωή μου

γι’ αυτό και σ’ ερωτεύτηκα

θηλαστικό μιας προϊστορίας

που θά ‘ρθει

φαρμακωμένη απ΄ τον τόσο σπόρο

μηρυκάζω τα μάταια λόγια

του ρόλου μου

–­–πάντα πως θα πεθάνω σε λίγα χρόνια

παίζω-–

γι’ αυτό και σ’ ερωτεύτηκα.

Dante Gabriel Rossetti, H Μαρία Μαγδαληνή φεύγοντας από το σπίτι της γιορτής. 1857. Tate Britain. Βλ. https://www.tate.org.uk/art/artworks/rossetti-mary-magdalene-leaving-the-house-of-feasting-n02859

Dante Gabriel Rossetti, Η Μαρία Μαγδαληνή στην πόρτα του Σίμωνα του Φαρισαίου, 1858. 

The Fitzwilliam Museum. Cambridge. Στο παράθυρο δεξιά διακρίνεται η μορφή του Χριστού. (βλ. https://fitzmuseum.cam.ac.uk/objects-and-artworks/highlights/2151 και http://www.rossettiarchive.org/docs/s109.rap.html)

Ο χρόνος μας είναι μετρημένος

θα επιζήσουμε κι οι δυο

μετά την αποκαθήλωση

εγώ σέρνοντας

χρονοφαγωμένο το σώμα

κι εσύ με λάμψη πάντα

μέσ’ απ’ τα βαθιά, μωρουδίστικα

τραγούδια του Μεσσία:

“Χριστέ μου

τι όμορφος που είσαι

κι έχεις ένα όνομα

σκληρό σαν το ρετσίνι

μ’ άλλο σκληρό απάνω σου

δεν έχεις.

Πάει η καρδιά σου όμοια

με τη θάλασσα

γύρω απ’ όλα τα νησιά”.

Arthur Hacker, Μαρία Μαγδαληνή και ο Χριστός. Walker Art Gallery. Βλ. https://artuk.org/discover/artworks/christ-and-the-magdalene-98854

Οι γερανοί του λιμανιού

τραβούν τη νύχτα πάνω,

μικρά φτερένια σύννεφα

της θείας γαλάζιας κότας

ανοίγουν τη μέρα στα νησιά.

Σ’ έρημη αποβάθρα

κομμάτι σκοτάδι

πελεκημένη από βράχο σκοτάδι

περιμένω να με πάνε σε κλειστό αμάξι

ή να σπάσω από φως.

George Frederic Watts (British, 1817-1904), Η Μαρία Μαγδαληνή στη βάση του Σταυρού. Walker Art Gallery. Βλ. https://artuk.org/discover/artworks/the-magdalen-at-the-foot-of-the-cross-97322

Πάντα κάτι παλιό είναι γύρω

για να μοιάζεις βγαλμένος

απ΄ τα χαλάσματα

πάντα κάτι μαλακές λουρίδες

έχει το χώμα

για μας τους άστεγους

της τελευταίας ώρας.

Καμιά ανάσταση δεν κάναμε

καμιά αντίσταση

καμιά πράξη

μόνο κουρνιάσαμε

Απελπισμένοι μες στα ρούχα μας

που μας στένευαν στον έρωτα

σιγομουγκρίζαμε με μύτες υγρές

που πάγωναν στην ψύχρα.

Θα φύγεις για τους ουρανούς

θα φύγεις με φως

σαν να μην είχες σώμα

κι ας ονειρευόσουνα το σκοτεινό καμαράκι

του φωτογράφου.

Πας στο χειμώνα των αηδονιών

και με τα δάχτυλα σε στρώνω

σκιά στο δρόμο με τους ευκάλυπτους.

Σε ακουμπώ ολόκληρη

ολόκληρο

και παλεύω να πειστώ για το θάνατό σου

––για τον δικό μου

είναι ακόμα πολύ δύσκολο––

έτσι όπως το απόβραδο

σκουραίνει το κίτρινο

βαραίνει η κρυφή μυρωδιά

κι είναι το άνθος στίγμα μόνο.

Το τσάγαλο θα γίνει αμύγδαλο

το πάθος πίστη

με τον καιρό…

Πίστη καθίζει μέσα μου

με μικρά τινάγματα λατρεύω

ό,τι υπάρχει

κι ό,τι ποτέ δε δύναται.

Τι θεία διαδικασία

η φλεγόμενη βάτος!

καίγεται πάντα

σε τοπίο παρόμοιο με το δέρμα μου

κάτι ανάμεσα στο έρημο κίτρινο

και το βουβό καφέ της ευφορίας.

Πάσχω τότε και συμπάσχω

τον κόσμο

αποκαλύπτεται ξαφνικά η αλήθεια

στα λόγια των πεθαμένων

πιέζω τον αφαλό

και προχωρώ το άδειο.

Με τον έρωτα μαθαίνω

Τι βάρος θα σηκώνεις εσύ πάντα

––θεός ή επισκέπτης;––

μεταλαβαίνω το σώμα σου

το νερωμένο αίμα

γρατσουνισμένη απ’ τα τόσα αντίθετα

θρησκεύομαι τη γοητεία

Το σχήμα των δοντιών σου

στο παλιό μας μήλο.

Είναι ένα βαθούλωμα

που μύρισε λιβάνι,

ό,τι είσαι διαιωνίζεται

ό,τι εγώ σταματάει εδώ

κι έμεινα χνάρι μοναδικό

στις θεϊκές επαναλήψεις.

Frederick Sandys, Μαρία Μαγδαληνή. Γύρω στα 1858. Delaware Art Museum. Βλ., https://emuseum.delart.org/objects/10820/mary-magdalene?ctx=1f46fe9f488679ff983889b0be1ff7937bc34361&idx=27

Για το ποίημα Μαγδαληνή, Το Μεγάλο Θηλαστικό (1974), 

βλ. https://www.kalliopex.com/feature-poet-katerina-anghelaki-rooke/