Νταχάου-Άουσβιτς-Γκέτο της Βαρσοβίας

Τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για το ναζισμό και τους λόγους της ανόδου του στη Γερμανία. Προσπαθώ να εξηγήσω το ανεξήγητο της φρίκης...
Έχω ταξιδέψει αρκετές φορές στο Μόναχο που είναι μία από τις αγαπημένες μου ευρωπαϊκές πόλεις. Για το Μόναχο, όμως, θα μιλήσω μια άλλη ή πολλές άλλες φορές. Τώρα θα πω μόνο ότι σ' ένα από τα ταξίδια μου στο Μόναχο επισκέφτηκα το Νταχάου και τη Νυρεμβέργη, την πόλη-σύμβολο των Ναζί όπου γίνονταν οι ανατριχιαστικές συγκεντρώσεις και τελετές τους. ...Και για τη Νυρεμβέργη πρέπει να σας μιλήσω μια άλλη φορά...ήταν και η πόλη του Ντύρερ...
Τώρα ο κύκλος αυτός της ταξιδιωτικής περιήγησης στη φρίκη θα κλείσει με την επίσκεψη στο Άουσβιτς και τη Βαρσοβία.

Επειδή, λοιπόν, σε λίγες μέρες θα πάω ένα σύντομο ταξίδι στην Πολωνία, στην Κρακοβία και Βαρσοβία, αναρτώ τα παρακάτω στοιχεία, τα οποία έδινα σε μία φωτοτυπία διπλής όψης στους μαθητές μου στο μάθημα της Ιστορίας Γενικής Παιδείας της Γ' Λυκείου στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

...Και να μην ξεχνάμε ότι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης έζησαν τη φρίκη στο Άουσβιτς...

“Η εργασία απελευθερώνει”: To σύνθημα αυτό διάβαζαν στις πύλες των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, όταν έφθαναν οι κρατούμενοι. Το σύνθημα παραμένει ακόμα στις πύλες των στρατόπεδων Νταχάου και Άουσβιτς που σήμερα είναι μουσεία μνήμης. Κάτω: παλιά φωτογραφία από το Άουσβιτς, όταν αυτό λειτουργούσε.

        

Νταχάου: Στις 22 Μαρτίου 1933, λίγες εβδομάδες αφότου ο Αδόλφος Χίτλερ είχε διορισθεί καγκελάριος, ιδρύθηκε στο Νταχάου, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Μόναχο, το πρώτο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης για πολιτικούς κρατούμενους. Χρησιμοποιήθηκε ως μοντέλο και πρότυπο οργάνωσης για όλα τα μεταγενέστερα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης κι αποτέλεσε τη “Σχολή Βίας” για τους άνδρες των Ες-Ες, οι οποίοι το είχαν υπό την εξουσία τους. Στο Νταχάου μεταφέρθηκαν αρχικά οι Γερμανοί αντιφρονούντες και αντίπαλοι του ναζιστικού καθεστώτος: Κομμουνιστές, Σοσιαλδημοκράτες και γενικά δημοκρατικοί πολίτες που τόλμησαν να εκφράσουν ανοιχτά την αντίθεσή τους προς τον Χίτλερ, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, καλλιτέχνες, διανοούμενοι. Λίγο αργότερα μεταφέρθηκαν Τσιγγάνοι Ρομά και ομοφυλόφιλοι. Επίσης μεταφέρθηκαν προσωρινά και λίγες χιλιάδες Γερμανοί και Αυστριακοί Εβραίοι. Στο Νταχάου “φιλοξενήθηκαν” και περίπου 3000 Γερμανοί ιερείς και θεολόγοι που αντιτάχθηκαν στο καθεστώς. Εκεί μεταφέρθηκαν και Έλληνες αγωνιστές, ανάμεσά τους ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Το Νταχάου δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης, όμως καταγράφηκαν επίσημα 31000 θάνατοι, λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης, των βασανιστηρίων και των εκτελέσεων από τους δεσμοφύλακες. Δεν καταγράφηκαν επίσημα ποτέ οι εκτελέσεις των Σοβιετικών αιχμαλώτων και τα θύματα των ιατρικών πειραμάτων. Το στρατόπεδο απελευθερώθηκε επίσημα από τους Αμερικανούς στις 28 Απριλίου του 1945. Το θέαμα που αντίκρυσαν οι Αμερικανοί στρατιώτες, όταν μπήκαν στο στρατόπεδο, ήταν φρικτό. Οι επιζήσαντες κρατούμενοι δεν απελευθερώθηκαν αμέσως λόγω του φόβου μετάδοσης επιδημίας τύφου.

Αριστερά: η κύρια είσοδος του Άουσβιτς ΙΙ Μπιρκενάου. Οι γραμμές του τρένου έφθαναν μέσα στο στρατόπεδο. Με βαγόνια μεταφέρθηκαν χιλιάδες Εβραίοι για την τελική εξόντωσή τους. Κέντρο: σκελετωμένοι επιζήσαντες που βρήκαν οι Αμερικανοί στο Νταχάου. Δεξιά: κοιτώνες κρατουμένων στο Άουσβιτς.

Άουσβιτς: Ήταν το μεγαλύτερο στρατόπεδο  συγκέντρωσης κρατουμένων για εξόντωση. Βρίσκεται περίπου 60 χλμ δυτικά της Κρακοβίας, στην Πολωνία. Στην πραγματικότητα το Άουσβιτς ήταν συγκρότημα στρατοπέδων. Αποτελούνταν από 3 κύρια στρατόπεδα και 39 δευτερεύοντα. Συνολικά εκτοπίστηκαν 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι στο Άουσβιτς από τους οποίους εξοντώθηκαν περίπου 1,1 εκατομμύρια. Οι κρατούμενοι φορούσαν διακριτικά σήματα ανάλογα με την κατηγορία που τους κατέτασσαν. Οι κατηγορίες κρατουμένων ήταν οι εξής: - Οι Εβραίοι: ήταν η πολυαριθμότερη ομάδα. Φορούσαν ως σήμα το εξάκτινο αστέρι. Εδώ μεταφέρθηκαν και 55000 Έλληνες Εβραίοι. –Οι πολιτικοί κρατούμενοι. Φορούσαν κόκκινο αστέρι. Στην πλειονότητά τους ήταν Πολωνοί, μέλη αντιστασιακών και πολιτικών οργανώσεων.-Οι Πολωνοί. Ήταν η πολυαριθμότερη ομάδα μετά τους Εβραίους. Φορούσαν σήμα με το γράμμα P πάνω σε κόκκινο τρίγωνο. –Οι Αθίγγανοι και οι κοινωνικά απροσάρμοστοι. Φορούσαν μαύρο αστέρι. –Ποινικοί κρατούμενοι. Φορούσαν πράσινο τρίγωνο. –Οι Ομοφυλόφιλοι (ροζ αστέρι)-Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά (μωβ τρίγωνο), κ. ά.  Ο Σοβιετικός στρατός κατέλαβε το Άουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945.

Το γκέτο της Βαρσοβίας: Από το 1940 οι Γερμανοί άρχισαν να συγκεντρώνουν τους Εβραίους της Πολωνίας σε γκέτο μεγάλων πόλεων. Το μεγαλύτερο από αυτά ήταν το γκέτο της Βαρσοβίας, ένας τόπος εγκλεισμού σε μία περιορισμένη κεντρική περιοχή της Βαρσοβίας. Στην περιοχή αυτή περιορίστηκαν περίπου  300.000-400.000 Εβραίοι. Στην πρώτη φωτογραφία κατασκευάζεται ο τοίχος που διαχώριζε το γκέτο από την υπόλοιπη Βαρσοβία. Στη δεύτερη φωτογραφία σκηνή από την εξέγερση του γκέτο.

Την περίοδο Ιούλιος-Σεπτέμβριος του 1942 οι Γερμανοί άρχισαν την επιχείρηση εκκένωσης του γκέτο, μεταφέροντας τους Εβραίους στο στρατόπεδο της Τρεμπλίνκα για εξόντωση. Αρχικά η εβραϊκή κοινότητα και τα μέλη του εβραϊκού κινήματος αντίστασης αποφάσισαν να μην εναντιωθούν στη “μετεγκατάσταση στα ανατολικά”, όπως ονόμαζαν οι Γερμανοί την αποστολή, γιατί πίστευαν ότι θα τους έστελναν σε στρατόπεδο εργασίας και όχι σε στρατόπεδο εξόντωσης. Στα τέλη όμως του 1942 οι εναπομείναντες στο γκέτο άρχισαν να συνειδητοποιούν την πραγματικότητα. Όταν τον Ιανουάριο του 1943 οι Γερμανοί άρχισαν τη νέα επιχείρηση μεταφοράς Εβραίων, η εβραϊκή αντιστασιακή οργάνωση κήρυξε την πρώτη ένοπλη εξέγερση στο γκέτο και σημείωσε σημαντικές επιτυχίες. Οι Εβραίοι οχυρωμένοι χρησιμοποιούσαν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και βόμβες μολότωφ, προκαλώντας απώλειες στους Γερμανούς. Η εβραϊκή αντιστασιακή οργάνωση τον Απρίλιο του 1943 κατόρθωσε να πάρει υπό τον έλεγχό της το γκέτο της Βαρσοβίας. Οι Εβραίοι διατηρούσαν επαφές με Πολωνούς αντιστασιακούς, οι οποίοι τους εφοδίαζαν με όπλα. Το Μάιο όμως του 1943 ο Γερμανός διοικητής Σρόοπ εξαπέλυσε μεγάλη επίθεση εναντίον των Εβραίων, έβαλε φωτιά στα σπίτια του γκέτο και κατέπνιξε την εξέγερση. Ελάχιστοι Εβραίοι μπόρεσαν να αποδράσουν και να ενωθούν με την Πολωνική Αντίσταση. Οι εναπομείναντες Εβραίοι κατέφυγαν σε αυτοσχέδια “αμπριά” που έσκαψαν κάτω από τα σπίτια του γκέτο. Οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν σκυλιά για να εντοπίσουν τα κρησφύγετα, έριχναν καπνογόνα και δηλητηριώδη αέρια για να αναγκάσουν τους Εβραίους να παραδοθούν. Περίπου 13.000 Εβραίοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Από τους εναπομείναντες 50.000 του γκέτο, περισσότεροι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, κυρίως στην Τρεμπλίνκα. 

 Βλ.: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=12128&subid=2&pubid=7542915

http://www.kathimerini.com.cy/index.php?pageaction=kat&modid=1&artid=43315
http://www.greeknewsonline.com/?p=11868