Άννα Αγγελοπούλου: Το σχολείο στη ζωγραφική. Μια παλιά φωτογραφία του Δ. Χαρισιάδη και πίνακες του Albert Anker με μαθητές

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Το σχολείο στη ζωγραφική. Μια παλιά φωτογραφία του Δ. Χαρισιάδη και πίνακες του Albert Anker με μαθητές

Παιδιά που μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν

Αυτή η φωτογραφία του μεγάλου φωτογράφου Δημήτρη Χαρισιάδη (1911-1993) μου αρέσει πολύ. Απεικονίζει ένα φτωχικά ντυμένο παιδάκι να κρατά σφιχτά στα χέρια του το κουρελιασμένο, πολυχρησιμοποιημένο αλφαβητάρι. Τώρα αρχίζει να μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει. Αρχές δεκαετίας του 1950. Μετεμφυλιακή περίοδος στην ελληνική ύπαιθρο. Το σχολείο πρόσφερε τη μόνη διέξοδο για καλύτερη ζωή στο μέλλον, άνοιγε προοπτικές για τα παιδιά που θα είχαν τη δυνατότητα και την τύχη να φοιτήσουν στο Δημοτικό και να συνεχίσουν στο Γυμνάσιο. Λίγοι ήταν οι μαθητές από τα χωριά που τότε συνέχιζαν τις σπουδές τους στο Γυμνάσιο και πολύ λιγότεροι όσοι πήγαιναν στο Πανεπιστήμιο. Το σχολείο τότε έδινε ελπίδα για φυγή από την απομόνωση της κλειστής επαρχίας και για βελτίωση των συνθηκών ζωής.

Δ. Χαρισιάδης, παιδί με αλφαβητάρι. 1951. Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

...Και από αυτή τη φωτογραφία με το εκφραστικό πρόσωπο του μικρού στους πίνακες του Ελβετού ζωγράφου Albert Anker (1831-1910) που απεικονίζουν μαθητές και μαθήτριες με τα βιβλία τους, να γράφουν και να διαβάζουν. Ο Anker, αγαπημένος ζωγράφος των Ελβετών (θεωρείται ο "πατέρας της ζωγραφικής" στην Ελβετία), ζωγράφισε πολλούς πίνακες με εικόνες από την καθημερινή ζωή της ελβετικής υπαίθρου τον 19ο αιώνα, ενώ ιδιαίτερη προτίμηση στη θεματολογία του αποτελούσαν οι εικόνες με σκηνές από τη σχολική ζωή και με παιδιά-μαθητές που πηγαίνουν σχολείο, που γράφουν και διαβάζουν...

Albert Anker, διδασκαλία γραφής. 1865. Ιδιωτική Συλλογή.

Albert Anker, μαθητής με την πλάκα του σε χιονισμένο τοπίο. 1875.

Albert Anker, Αγόρι που γράφει με την αδελφή του. 1875.

Albert Anker, μαθήτρια που γράφει την εργασία. 1879. Ιδιωτική Συλλογή.

Albert Anker, μαθητής. 1881. Reinhart Museum. Ελβετία. Η φωτογραφία του Χαρισιάδη μου θύμισε αυτόν τον πίνακα του Anker. Αλφαβητάρι και πλάκα για να γράφει κρατά ο μικρός μαθητής.