Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Τραυματίες πολέμου και νοσοκόμες.

Φωτογραφίες από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Τραυματίες από το αλβανικό μέτωπο και νοσοκόμες.

   Σκέφτομαι όλους αυτούς τους Έλληνες πολίτες που επιστρατεύτηκαν και αναχώρησαν με ενθουσιασμό, χαμόγελο και συγκίνηση για το αλβανικό μέτωπο τότε, όταν κηρύχθηκε επίσημα ο ελληνοϊταλικός πόλεμος στις 28 Οκτωβρίου του 1940. Η πίστη και η πεποίθηση για το δίκαιο του αγώνα, η ελπίδα ή μάλλον η βεβαιότητα για τη νίκη στα πρόσωπά τους! Οι φωτογραφίες δείχνουν πλήθη νέων ανδρών να πλημμυρίζουν τους δρόμους της Αθήνας και να σπεύδουν να καταταγούν στο στρατό, για να αναχωρήσουν όσο γίνεται πιο γρήγορα για το μέτωπο, αποχαιρετώντας αγαπημένα πρόσωπα... Πανηγυρική ατμόσφαιρα αποτυπώνει ο φωτογραφικός φακός και αναρωτιέμαι αν όλοι αυτοί οι άγνωστοι "ανώνυμοι" μέλλοντες στρατιώτες μπορούσαν να φανταστούν τι τους περίμενε στα δύσβατα παγωμένα και χιονισμένα βουνά της Ηπείρου.

   Σκέφτομαι ότι κάποιοι από αυτούς τους νέους άνδρες, που έσπευσαν με προθυμία να ανταποκριθούν στο κάλεσμα της επιστράτευσης, δε θα επέστρεφαν ποτέ από τα απόκρημνα βουνά της Αλβανίας, ενώ κάποιοι άλλοι θα πάθαιναν βαριά κρυοπαγήματα στα πόδια, θα τραυματίζονταν σοβαρά και ίσως κατέληγαν "ανάπηροι πολέμου" με τιμητικά παράσημα στο στήθος.

Βούλα Παπαϊωάννου, Επιστράτευση. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

   Σας παρουσιάζω μια σειρά φωτογραφιών της Βούλας Παπαϊωάννου που με συγκινούν ιδιαίτερα, γιατί απεικονίζουν στιγμιότυπα με τραυματίες από τον πόλεμο του 1940. Είναι  εικόνες με στρατιώτες που γνώρισαν το σωματικό πόνο από τις κακουχίες του πολέμου, αλλά γλύτωσαν από το θάνατο, που στάθηκαν στην "ατυχία" της στιγμής "τυχεροί", αφού βρέθηκαν από τo παγωμένο αλβανικό μέτωπο στο ζεστό κρεβάτι ενός νοσοκομείου στην Αθήνα, έχοντας κοντά τους συγγενικά και φιλικά πρόσωπα και κυρίως λευκοντυμένες νοσοκόμες να τους περιποιούνται...

   Ενώ οι άνδρες φωτογράφοι κυνηγούν στιγμιότυπα από νικηφόρες μάχες και ηρωικές επιθέσεις σε χιονισμένα υψώματα στο αλβανικό μέτωπο, η Βούλα Παπαϊωάννου, έχοντας αναγκαστικά μείνει στην πρωτεύουσα, συλλαμβάνει με το φωτογραφικό της φακό στιγμές της καθημερινής ζωής του άμαχου πληθυσμού που ζει περιμένοντας τα νέα από το μέτωπο. Οι φωτογραφίες της είναι μαρτυρίες για το πώς βίωσαν τον πόλεμο οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι σε μια πόλη που ετοιμαζόταν να δεχθεί βομβαρδισμούς αλλά και τα πρώτα θύματα του πολέμου. Έτσι, ο φωτογραφικός φακός καταγράφει με ευαισθησία και ανθρωπιά στιγμές αποχαιρετισμού από την επιστράτευση, τις προετοιμασίες της πόλης για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών, την άφιξη και τη φροντίδα των πρώτων τραυματιών από το μέτωπο...

Άφιξη πλωτού νοσοκομείου με τραυματίες από το αλβανικό μέτωπο στον Πειραιά. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. 

   Θα μπορούσαν να επιστρέφουν από μια εκδρομή σ᾽ένα νησί του Αιγαίου. Επέστρεφαν, όμως, από το πολεμικό μέτωπο και ήταν τραυματίες πολέμου.

 Βούλα Παπαϊωάννου, Αποβίβασις τραυματιών από το αλβανικό μέτωπο στον Πειραιά. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

...Οι πρώτοι τραυματίες αποβιβάζονται από το πλωτό νοσοκομείο στον Πειραιά και τυγχάνουν τιμητικής υποδοχής.

Βούλα Παπαϊωάννου, Υποδοχή τραυματιών στον Πειραιά. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίας του αλβανικού μετώπου σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

   Τυχεροί που γλύτωσαν από τη φρίκη του πολέμου στην πρώτη γραμμή δέχονται φροντίδες και τιμές από κομψές, καλοντυμένες και καλοχτενισμένες Αθηναίες, οι οποίες πρέπει να αισθάνονταν πολύ ικανοποιημένες που έκαναν το καθήκον τους προς την πατρίδα με μία επίσκεψη σε νοσοκομείο... Οι επισκέψεις στα νοσοκομεία γίνονται κοσμικά γεγονότα προς φωτογράφιση. 

Βούλα Παπαϊωάννου, παρασημοφόρηση τραυματία. 1940. Φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες παίζουν μουσική στο προαύλιο του νοσοκομείου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

   Οι εικόνες με τραυματίες της Βούλας Παπαϊωάννου είναι απόλυτα εξιδανικευμένες. Είναι σχεδόν όμορφες, σαν σκηνές από εκδρομές χαρούμενης παρέας. Δεν υπάρχει πόνος και δυστυχία.

 Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες και συγγενείς τους στο προαύλιο του νοσοκομείου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

  Οι τραυματίες ξαπλωμένοι σε ολόλευκα σεντόνια, περιποιημένοι και καθαροί, δεν υποφέρουν, αντίθετα δίνουν την εντύπωση ότι ξεκουράζονται σαν να βρίσκονται σε διακοπές σε πολυτελή ξενοδοχεία. Ήταν, όμως, πράγματι, ειδυλλιακή η κατάσταση στα νοσοκομεία που νοσηλεύονταν οι τραυματίες πολέμου; Υποθέτω πως όχι.

Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες του αλβανικού μετώπου σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. 1940-1941. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

    Εικόνες με τραυματίες που διαβάζουν ξαπλωμένοι αναπαυτικά στο κρεβάτι τους, που διασκεδάζουν, που γράφουν, που συζητούν, που παίζουν τάβλι, που ακούν με προσοχή μια όμορφη νοσοκόμα να διαβάζει την εφημερίδα...

 Βούλα Παπαϊωάννου, Νοσοκόμα διαβάζει την εφημερίδα Η Νίκη σε τραυματίες του αλβανικού μετώπου. 1941. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

 Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες του αλβανικού μετώπου σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. 1941.  Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

 Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες του αλβανικού μετώπου σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. 1940-1941. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

...Και όλες αυτές οι "ειδυλλιακές" σκηνές υπό το βλέμμα του πορτρέτου του "πατέρα του έθνους", του Ιωάννη Μεταξά.

Βούλα Παπαϊωάννου, Τραυματίες του αλβανικού μετώπου σε νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. 1940-1941. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

...και για το τέλος, μια πραγματικά ενδιαφέρουσα φωτογραφία που αποτελεί μαρτυρία για  άγνωστες όψεις της ζωής των απλών ανθρώπων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο φωτογραφικός φακός αποθανατίζει το γάμο μιας λευκοφορεμένης νοσοκόμας με έναν τραυματία πολέμου...Γιατί, τελικά, ο έρωτας πάντα θα βρίσκει τρόπους να δώσει νόημα στη ζωή, να νικήσει τη ρουτίνα του πόλεμου και να επικρατήσει του θανάτου...

Βούλα Παπαϊωάννου, Γάμος τραυματία του αλβανικού μετώπου με νοσοκόμα στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. 1940-1941. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

http://www.benaki.gr/index.asp?id=1020103&lang=gr
http://www.photodiodos.gr/v/library/greeks/papaioannou/
http://pheidias.antibaro.gr/1940/photos.htm