Άννα Αγγελοπούλου: Η Γέννηση του Χριστού στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: To αστέρι της Βηθλεέμ ή η προσκύνηση των μάγων

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2012

Η Γέννηση του Χριστού στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: To αστέρι της Βηθλεέμ ή η προσκύνηση των μάγων

Edward Burne Jones, Το αστέρι της Βηθλεέμ ή η προσκύνηση των μάγων

Eίναι ένα από τα εξαιρετικά και σπάνια έργα του Προραφαηλίτη ζωγράφου Edward Burne Jones με χριστουγεννιάτικο θέμα. Απεικονίζει με ποιητικό τρόπο μία σκηνή της Γέννησης: την προσκύνηση του νεογέννητου Χριστού από τους μάγους βασιλείς. Ο πίνακας αποπνέει τη μυστηριώδη, παραμυθένια, ονειρική ατμόσφαιρα των έργων των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Η φάτνη βρίσκεται μέσα στην καρδιά ενός δάσους. Τα ζώα είναι ανύπαρκτα, ενώ η Παναγία περιβάλλεται από αγριολούλουδα. Οι μάγοι έχουν σκύψει ελαφρά μπροστά στη μητέρα και το βρέφος και ετοιμάζονται να προσφέρουν τα δώρα τους...Η μαγεία, όμως, της σκηνής οφείλεται κατά πολύ στην ύπαρξη μίας αιθέριας αγγελικής μορφής που στέκεται στα δεξιά της Παναγίας. Ο άγγελος κρατά ανάμεσα στα χέρια του μία εστία φωτός, το αστέρι που οδήγησε τους μάγους στον προορισμό τους. Για αυτό, ο πίνακας ονομάζεται το αστέρι της Βηθλεέμ.

Η ποιητική αυτή σύνθεση είναι μία υδατογραφία-θεωρείται από τις μεγαλύτερες υδατογραφίες του 19ου αιώνα-που ο Burne Jones ζωγράφισε την περίοδο 1887-1890 κατά παραγγελία του Δημοτικού Συμβουλίου του Μπίρμινγχαμ για το τότε νεοϊδρυθέν Μουσείο Τέχνης και Πινακοθήκης της πόλης όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Edw. Burne Jones, To αστέρι της Βηθλεέμ. 1887-1890. Birmingham Museum Gallery of Art.

Ο πίνακας αποτελεί αντιγραφή ή μάλλον ζωγραφική παραλλαγή ενός σχεδίου για ταπισερί που είχε ήδη σχεδιάσει ο Burne Jones. Η ταπισερί υφάνθηκε στο εργαστήριο του επίσης Προραφαηλίτη καλλιτέχνη William Morris, ο οποίος ήταν φίλος και συνεργάτης του Burne Jones. Το 1886 ο κοσμήτορας του Κολεγίου του Exeter, όπου είχαν φοιτήσει ο Morris και Burne Jones, ζήτησε από τους δύο καλλιτέχνες να χαρίσουν στο εκπαιδευτικό ίδρυμα μία ταπισερί που θα ήταν δικό τους έργο και θα απεικόνιζε τη σκηνή της Γέννησης. Έτσι, ο Burne Jones σχεδίασε τη σκηνή της προσκύνησης των μάγων με τον άγγελο να κρατά το αστέρι της Βηθλεέμ και, σύμφωνα με το σχέδιο του, το εργαστήριο του Morris ύφανε την ταπισερί που χαρίστηκε στο Κολέγιο του Exeter.

H παραγγελία που δέχθηκε ο Jones την ίδια περίπου εποχή από το Μπίρμινγχαμ, του έδωσε την ευκαιρία να ξαναζωγραφίσει τη σκηνή της ταπισερί, κάνοντας και τις τροποποιήσεις που αυτός ήθελε.

Edw. Burne Jones, To αστέρι της Βηθλεέμ. To σχέδιο για την ταπισερί του Exeter College.

Η ταπισερί του Exeter College αποδείχθηκε πολύ δημοφιλής και υπήρξε μεγάλη οικονομική επιτυχία για την επιχείρηση του Morris, αφού δέχθηκε πολλές παραγγελίες με το ίδιο θέμα. Έχουν εντοπισθεί δέκα ταπισερί του εργαστηρίου Morris με αυτό το θέμα. Από τις πιο γνωστές είναι αυτές που βρίσκονται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγ. Πετρούπολης και στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Edw. Burne Jones, H προσκύνηση των μάγων. Ταπισερί της Morris Co. Tέλη 19ου αιώνα. The Hermitage Museum. Αγ. Πετρούπολη.

Edw. Burne Jones, H προσκύνηση των μάγων. Ταπισερί της Morris Co. 1888-1894. Manchester Metropolitan University.

Edw. Burne Jones, To αστέρι της Βηθλεέμ. Από το Βιβλίο των λουλουδιών. 1882-1898. The British Museum.

Η εικόνα του αγγέλου που κρατά στα χέρια του το αστέρι της Βηθλεέμ και περπατά οδηγώντας τους μάγους, οι μορφές των οποίων διακρίνονται να τον ακολουθούν, βρίσκεται και στο Βιβλίο των λουλουδιών, ένα βιβλίο με υδατογραφίες του Burne Jones.
Έχουν επίσης σωθεί διάφορα σχέδια για το έργο το αστέρι της Βηθλεέμ. Υπέροχο είναι το σχέδιο για τη Παρθένο και το Χριστό που βρίσκεται στην Πινακοθήκη Tate Britain στο Λονδίνο.