Άννα Αγγελοπούλου: Η ψυχή του καλλιτέχνη. Νικόλαος Γύζης και Παύλος Μαθιόπουλος

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Η ψυχή του καλλιτέχνη. Νικόλαος Γύζης και Παύλος Μαθιόπουλος

Η ψυχή του καλλιτέχνη. Πίνακες του Νικόλαου Γύζη και Παύλου Μαθιόπουλου

…Είναι ένα αγαπημένο έργο! Το έγχρωμο ιμπρεσιονιστικό σκίτσο του Νικολάου Γύζη απεικονίζει μία αιθέρια γυναικεία μορφή με φτερά να κάθεται μπροστά από την είσοδο μίας σπηλιάς και να κοιτάζει με περίσκεψη ένα κόκκινο κουτί που κρατά στην αγκαλιά της. Θα μπορούσε να είναι μια νεράιδα, ένα ξωτικό, η προσωποποίηση μίας πεταλούδας…

Ο Γύζης φιλοτέχνησε την εικόνα για να κοσμήσει το εξώφυλλο του βιογραφικού και εργογραφικού λευκώματος που έστειλε στο εξωτερικό για να παρουσιάσει το έργο του. Πρόκειται για αλληγορία που κινείται στην ατμόσφαιρα του συμβολισμού. Η γυναικεία μορφή είναι η Ψυχή, μορφή της ελληνικής μυθολογίας. Ήταν, λένε, ομορφότερη από τη θεά Αφροδίτη με αποτέλεσμα να προκαλέσει το φθόνο της θεάς (βλ. για το μύθο l.wikipedia.org/wiki/Ψυχή_(μυθολογία)). Κάθεται μπροστά στην είσοδο της σπηλιάς που οδηγεί στον κάτω κόσμο και κρατά το κουτάκι που της έδωσε η θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με το μύθο, έπρεπε να κατεβεί στον Άδη και να γεμίσει το κουτάκι με κρέμα που θα της έδινε η Περσεφόνη. Η εικόνα του Γύζη συμβολίζει την Ψυχή του καλλιτέχνη που υπάρχει και δίνει ζωή στα έργα του.

Νικόλαος Γύζης, Η Ψυχή του καλλιτέχνη. 1893. Ιδιωτική Συλλογή.

Βαθύτατα επηρεασμένος από το δάσκαλό του Νικόλαο Γύζη, ο Παύλος Μαθιόπουλος απεικονίζει τη δική του Ψυχή. Ένα επίσης υπέροχο, για την ονειρική και ποιητική του ατμόσφαιρα, έργο!

Π. Μαθιόπουλος, Η Ψυχή. 1910. Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ. Κατσίγρα.

O μύθος της Ψυχής είχε εμπνεύσει και πολλούς Ευρωπαίους καλλιτέχνες. Οι δύο παρακάτω πίνακες του Βρετανού J. W. Waterehouse απεικονίζουν σκηνές του μύθου.