Άννα Αγγελοπούλου: Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Παραμονή Χριστουγέννων

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2013

Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Παραμονή Χριστουγέννων

Παραμονή Χριστουγέννων

Παραμονή Χριστουγέννων σήμερα...και σκέφτομαι ότι στερεοτυπικές "εικόνες" για τις ημέρες των Χριστουγέννων έχουν "καρφωθεί" στο μυαλό μας και δεν μπορούμε να απελευθερωθούμε από αυτές. Εννοώ ότι τα Χριστούγεννα θεωρούνται η γιορτή της χαράς και της ελπίδας, τα παιδάκια αλλά και οι μεγάλοι ονειρεύονται δώρα, ανταλλάσσουν ευχετήριες κάρτες, το σπίτι πρέπει να στολισθεί με χριστουγεννιάτικα στολίδια και δένδρο, όλοι πρέπει να χαμογελούν και να δείχνουν χαρούμενοι και ευτυχισμένοι... Την Παραμονή των Χριστουγέννων, αφού φορέσουν τα "καλά" τους, θα καθήσουν στο πλούσιο χριστουγεννιάτικο τραπέζι...και βέβαια δεν πρέπει να ξεχάσουμε τους δυστυχείς και τους φτωχούς αυτές τις ημέρες...πρέπει να προσφέρουμε ελεημοσύνη για να έχουμε "καθαρή" και "ήσυχη" τη συνείδησή μας...

Ας δούμε πώς αυτές οι "εικόνες" αποτυπώνονται σε κάποια έργα κυρίως Αγγλοαμερικανών ζωγράφων της Βικτωριανής περιόδου.

George Henry Yewell, Παραμονή Χριστουγέννων. 1863. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο Αμερικανός ζωγράφος αποτυπώνει μία σκηνή μπροστά από τη βιτρίνα ενός καταστήματος με παιδικά παιχνίδια. Το κοριτσάκι έχει γυρίσει την πλάτη της στο κοινό και βλέπει τη βιτρίνα με τα παιχνίδια, ενώ δίπλα της ένα μεγαλύτερο αγόρι την παρατηρεί. Τα παιδιά φαίνονται καλοντυμένα, σκέφτομαι όμως πόσα παιδιά τότε και τώρα δεν είχαν και δεν έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν τα παιχνίδια της βιτρίνας.

Childe Hassam, Χριστουγεννιάτικη σκηνή στο δρόμο. 1892.

Μία κομψή καλοντυμένη κυρία περπατά στο χιονισμένο δρόμο της Αμερικανικής μεγαλούπολης, κρατώντας πακέτα με χριστουγεννιάτικα δώρα.

Alice Barber Stephens, Χριστουγεννιάτικα ψώνια στην 5η Λεωφόρο. 1896.

Edmund Restein (1837-1891), Παραμονή Χριστουγέννων.

Καλοντυμένοι κύριοι και κομψές κυρίες με τα παιδάκια τους πηγαίνουν στη φωταγωγημένη εκκλησία της αμερικανικής κωμόπολης. Έχει χιονίσει...Τα Χριστούγεννα πρέπει να είναι πάντα χιονισμένα...

Alden Finney Brooks (1840-1932), Παιδί με χριστουγεννιάτικη κάρτα. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Ένα καλοντυμένο κοριτσάκι στέκεται δίπλα στο τζάκι του πλούσιου σπιτιού και βλέπει μια χριστουγεννιάτικη κάρτα. Ένας εξαιρετικός πίνακας που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης.

William Hippon Gatsby (1844-1924), Παραμονή Χριστουγέννων. Τα τρία κοριτσάκια ψάλλουν χριστουγεννιάτικα τραγούδια.

George Goodwin Kilburne (1839-1924), Το άγιο καλάθι. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο δρόμος είναι χιονισμένος. Αγοράζουν χριστουγεννιάτικα γκυ για να στολίσουν τα σπίτια.

George Goodwin Kilburne (1839-1924), Παραμονή Χριστουγέννων.

Ο Βρετανός ζωγράφος αποτυπώνει μια σκηνή από την παραμονή των Χριστουγέννων σ' ένα μεγαλοαστικό σπίτι. Η μητέρα στολίζει με χριστουγεννιάτικα στολίδια το σαλόνι του σπιτιού. Το κοριτσάκι την βοηθάει. Από το δωμάτιο και το ντύσιμό τους καταλαβαίνουμε ότι ανήκουν στην ανώτερη κοινωνική τάξη.

Ferninand Georg Waldmuller (1793-1865), Παραμονή Χριστουγέννων. 1834.

O Αυστριακός ζωγράφος της μπιντερμάγιερ περιόδου απεικονίζει μία σκηνή την Παραμονή Χριστουγέννων σ' ένα αγροτικό σπίτι. Οι πλούσιοι αγρότες δέχονται μια φτωχή οικογένεια αγροτών και τους προσφέρουν ελεημοσύνη.

Ferninand Georg Waldmuller (1793-1865), Το πρωί των Χριστουγέννων. 1844.

Η οικογένεια των πλούσιων αγροτών έχει ξυπνήσει χαρούμενη και δίπλα στο δέντρο ανοίγει τα δώρα.

George Goodwin Kilburne (1839-1924), Παραμονή Χριστουγέννων. Οι επισκέπτες πρέπει να πάρουν τη θέση τους στο πλούσιο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

George Goodwin Kilburne (1839-1924), Χριστούγεννα. Έχουν καθήσει στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι και η υπηρέτρια ετοιμάζεται να τους σερβίρει.

C. Larsson, Παραμονή Χριστουγέννων. 1904. Εθνική Πινακοθήκη Σουηδίας. Και ένας πίνακας art nouveau που απεικονίζει ένα πλούσιο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.