Άννα Αγγελοπούλου: Εργαζόμενες γυναίκες. Πίνακες του Jan Vermeer

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013

Εργαζόμενες γυναίκες. Πίνακες του Jan Vermeer

Γυναίκες που εργάζονται. Πίνακες του Jan Vermeer

Μια νεαρή γυναίκα, που σύμφωνα με την ενδυμασία της πρέπει να ανήκει στην αστική τάξη της ολλανδικής πόλης Delft όπου έζησε ο γνωστός ζωγράφος Jan Vermeer (1632-1675), επεξεργάζεται με απόλυτη προσήλωση και συγκέντρωση το εργόχειρό της, έχοντας πίσω της έναν τελείως άδειο τοίχο με χρώμα "γκρι μαργαριταριού". Είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου που φέρει τον τίτλο Η δαντελού, γιατί ασχολείται με το κέντημα δαντέλας. Η ματιά του ζωγράφου εστιάζει στην έκφραση της κεντρικής και μοναδικής γυναικείας μορφής κατά την προσπάθειά της τη στιγμή της λεπτής εργασίας. Η πνευματικότητα της γυναίκας και η υπέροχα αρμονική σύνθεση των χρωμάτων δίνουν ποιητική διάσταση στον πίνακα. Το έργο, το οποίο αποτελεί τον πιο μικρό σε διαστάσεις πίνακα (από αυτούς που έχουν διασωθεί και είναι γνωστοί) πίνακα του Vermeer, αποτυπώνει κατά τη σύνηθη πρακτική της εποχής του μια ιδιωτική στιγμή οικιακής εργασίας των γυναικών της ολλανδικής αστικής τάξης. Ο Vermeer αποδίδει αριστοτεχνικά τις λεπτομέρειες του γυναικείου ενδύματος, των χαρακτηριστικών του προσώπου, της κόμμωσης της γυναίκας, του έπιπλου πάνω στο οποίο εργάζεται, των αντικειμένων ραπτικής και των υφασμάτων. Στο διπλανό τραπέζι αριστερά παρατηρούμε ένα βιβλίο πάνω στο οποίο υπάρχουν κλωστές και δαντέλες. Tο βιβλίο αυτό θεωρείται ότι είναι η Βίβλος και η παρουσία του ερμηνεύεται ως στοιχείο της θρησκευτικότητας και της αγνότητας.

Ο γνωστός Γάλλος ζωγράφος Renoir θεωρούσε αυτόν τον πίνακα, που εκτίθεται στο Λούβρο από το 1870, ως ένα από τα αριστουργήματα της ζωγραφικής, ενώ η αρμονική σύνθεση των χρωμάτων ("κίτρινο του λεμονιού", "το απαλό μπλε" και το "γκρι του μαργαριταριού" είχε γοητεύσει και τον Van Gogh.

Jan Vermeer, H δαντελού. 1669-1671. Musée du Louvre. Παρίσι.

Ο παρακάτω πίνακας είναι από τα πιο διάσημα έργα του Vermeer και απεικονίζει επίσης μία εργαζόμενη γυναίκα εν ώρα εργασίας. Αυτή τη φορά είναι η αποτύπωση της ιδιωτικής στιγμής εργασίας μίας γυναίκας που ανήκει στην κατώτερη κοινωνική τάξη. Μια υπηρέτρια ρίχνει με απόλυτη προσήλωση και αυτοσυγκέντρωση το γάλα από την κανάτα σ᾽ ένα σκεύος. Υπέροχη σύνθεση χρωμάτων και δεξιοτεχνική απόδοση των λεπτομερειών μιας σκηνής από την κουζίνα ολλανδικού σπιτιού του 17ου αιώνα.

O Jan Vermeer, όπως και άλλοι Ολλανδοί ζωγράφοι του 17ου αιώνα, συνήθιζαν να απεικονίζουν στιγμές της καθημερινότητας και οικιακής εργασίας των γυναικών.