Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τετάρτη 13 Ιουλίου 2011

Τα τραμ της Θεσσαλονίκης: Ταξίδι στο παρελθόν

Ταξιδεύοντας στο παρελθόν με τα τραμ (τους τροχιοδρόμους) της Θεσσαλονίκης

   Οι τροχιόδρομοι (δηλαδή τα τραμ) εμφανίστηκαν ως λαϊκά μέσα μεταφοράς στη Θεσσαλονίκη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, όταν η πόλη ήταν κοσμοπολίτικο κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Πιο πριν το συγκοινωνιακό μέσο που εξυπηρετούσε τους Θεσσαλονικείς ήταν οι ιππήλατες άμαξες. Το 1893 ξεκίνησε τη διαδρομή του το πρώτο τραμ της Θεσσαλονίκης, το οποίο ήταν  ιππήλατο, δηλαδή η κινητήριος δύναμή του ήταν τα άλογα. Η κατασκευή και η λειτουργία των τροχιοδρόμων της Θεσσαλονίκης ανατέθηκαν από τις Οθωμανικές αρχές σε μια Βελγική Εταιρεία, η οποία ανέλαβε και τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης.

Η παραλιακή λεωφόρος Νίκης στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης γύρω στα 1900. Διακρίνεται το ιππήλατο τραμ.

Μια άλλη όψη της Λεωφόρου Νίκης με το ιππήλατο τραμ. Στο βάθος ο Λευκός Πύργος.

Όψη της παραλιακής Λεωφόρου Νίκης λίγα χρόνια αργότερα. Το τραμ έχει γίνει ηλεκτροκίνητο. Διακρίνονται και λίγα αυτοκίνητα.

Το 1905 οι ιππήλατες άμαξες του τραμ τοποθετήθηκαν σε σιδηροτροχιές και το 1907-1908 οι τροχιόδρομοι έγιναν ηλεκτροκίνητοι και η πόλη ηλεκτροφωτίστηκε από την "Εταιρεία Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού". Στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα η πόλη της Θεσσαλονίκης εκσυγχρονιζόταν και ο ηλεκτρισμός ερχόταν για να "φωτίσει" και να διευκολύνει τη ζωή των κατοίκων της, τουλάχιστον αυτών που ζούσαν σε αστικές γειτονιές. Η ζωή αποκτούσε και πιο γρήγορους ρυθμούς, αφού το 1908 κυκλοφόρησε το πρώτο ηλεκτροκίνητο τραμ. Παραγγέλθηκαν από Βέλγικο εργοστάσιο 30 οχήματα, τα οποία ανέπτυσσαν ταχύτητα 15 με 20 χλμ την ώρα. Σε λίγο θα έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα αυτοκίνητα στην πόλη.   

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην παραλιακή λεωφόρο Νίκης, έτσι όπως φαινόταν από την πλευρά του Λευκού Πύργου.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην πλατεία του Λευκού Πύργου.

Οι διαδρομές του τραμ της Θεσσαλονίκης αρχικά ήταν δύο: 
-Η πρώτη ακολουθούσε τη διαδρομή Ντεπώ-Βασ. Όλγας-Παραλία-Πλατεία Ελευθερίας-Τελωνείο. Το 1926 οι γραμμές από την παραλία ξηλώθηκαν και τοποθετήθηκαν στην οδό Τσιμισκή και Παύλου Μελά. Το τραμ κατέληγε στη συμβολή Τσιμισκή, Βενιζέλου, Αγ. Μηνά και Ιων. Δραγούμη. Έτσι, σταμάτησε η κυκλοφορία των τραμ από την παραλιακή λεωφόρο.
-Η δεύτερη διαδρομή ήταν Λευκός Πύργος-Εθνικής Αμύνης-Συντριβάνι-Εγνατία-Βαρδάρι-Παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός-Μπεχτσινάρ. 
Οι γραμμές ήταν διπλής κατεύθυνσης. Μια μονή γραμμή στρώθηκε και στην οδό 25ης Μαρτίου έως την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Το 1926 στρώθηκε και η γραμμή Λεωφόρος Στρατού-Νοσοκομείο Χιρς (Ιπποκράτειο) που αργότερα επεκτάθηκε έως την οδό 25ης Μαρτίου.
Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οι γραμμές που λειτούργησαν ήταν τρεις: Aποθήκη-Τσιμισκή/Ίων. Δραγούμη, Χαριλάου-Πλατεία Μεταξά (Βαρδάρι) και Αποθήκη-Χαριλάου.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Εγνατίας.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.

Το ηλεκτροκίνητο τραμ στην οδό Χαμιντιέ, σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης.

Το ιππήλατο τραμ περνούσε κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα).

Λίγα χρόνια αργότερα το ηλεκτροκίνητο τραμ περνούσε κάτω από την Καμάρα.
Εικόνα που ακόμα θυμούνται με νοσταλγία οι παλιοί Θεσσαλονικείς.
Θυμούνται επίσης το χαρακτηριστικό ήχο που έκανε το όχημα πάνω στις σιδηροτροχιές.

Το 1954 ξηλώθηκε η γραμμή της 25ης Μαρτίου και καταργήθηκαν οι σιδηροτροχιές στις οδούς Βασ. Γεωργίου και Βασ. Όλγας, ενώ το 1957, πενήντα χρόνια περίπου από τη λειτουργία του ηλεκτροκίνητου τραμ στην πόλη, διακόπηκε οριστικά η κυκλοφορία του στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Το Καλοκαίρι του 1957 ήταν το τελευταίο καλοκαίρι για τους τροχιοδρόμους της Θεσσαλονίκης. Στις 27 Ιουλίου 1957 πέρασε για τελευταία φορά το τραμ κάτω από την Καμάρα και την οδό Εγνατίας. Τα παιδιά και οι τολμηροί νεαροί σταμάτησαν οριστικά να κάνουν "σκαλωμαρία", δηλαδή να κρέμονται κρυφά από τον εισπράκτορα και τον τραμβαγιέρη στις σκάλες του οχήματος.



Για τις παλιές φωτογραφίες, βλ. http://culture.thessaloniki.gr/gr/areas.asp και http://culture.thessaloniki.gr/gr/streets.asp
Για πληροφορίες για τα τραμ της Θεσσαλονίκης, βλ. http://www.gregoriou.itgo.com/photo6.html
και Στρ. Σιμιτζής, Κάποτε στη Θεσσαλονίκη, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2007, σσ.127-134.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου