Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2016

Πρωτοχρονιά. Πίνακες ζωγραφικής με θέμα την Πρωτοχρονιά.

Παραμονή Πρωτοχρονιάς

   Σκέφτηκα να αναρτήσω κάποιους πίνακες με θέμα σκηνές από την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς...Έτσι για να αποχαιρετήσουμε τον Παλαιό Χρόνο και να υποδεχθούμε τον Νέο.

George Bernard O' Neill, Πρωτοχρονιά. 1889. Στιγμιότυπο οικογενειακής θαλπωρής την Πρωτοχρονιά.

Friedrich Ortlieb, Πρωτοχρονιά στο σπίτι του παππού. 1873. Ιδιωτική Συλλογή. Μία ηθογραφική οικογενειακή σκηνή στη Γερμανία του 19ου αιώνα. Τα εγγόνια επισκέπτονται τον παππού και προφανώς του λένε τα κάλαντα. Στο βάθος αριστερά διακρίνεται το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Childe Hassam, Πρωτοχρονιά. Νυχτερινή σκηνή. Ν. Υόρκη. 1892. Ένα κομψό καλοντυμένο ζευγάρι μπροστά στη βιτρίνα ανθοπωλείου.

Phylis Elinor Legh, Ο πρωτοχρονιάτικος χορός τωv υπηρετών στο Lyme Park.  1907. National Trust. Lyme Park. ...Και οι υπηρέτες μπορούν για μία ημέρα του χρόνου να διασκεδάσουν σαν τους "κυρίους" τους.






Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2016

Το φως του Ανέστη Ευαγγέλου και η Ελπίδα του Edward Burne Jones

Το φως και η Ελπίδα


Edward Burne Jones, Spes ή Ελπίδα. 1871. Dunedin Public Art Gallery.


..Θέλω να γράψω κάτι αισιόδοξο σήμερα. Για αυτό, θυμήθηκα τους στίχους του Γιάννη Ευαγγέλου.

Ανέστης Ευαγγέλου, Το φως


Και στα πιο σκοτεινά λαγούμια
τα πιο βαθιά

τα πιο λησμονημένα

έρχεται κάποτε

ωσάν σε διάλειμμα
κι όταν κανείς πια τίποτε δεν περιμένει
θαυματουργό
παρήγορο
το φως.

Από τη συλλογή Το διάλειμμα (1976)


Edward Burne Jones, Η ελπίδα. 1896. Museum of Fine Arts. Boston.

Βλ. Ανέστης Ευαγγέλου, Τα ποιήματα (1956-1993), εκδ. Καπάνι, Αθήνα 2007.
http://www.mfa.org/collections/object/hope-32751
http://74.50.55.146/search.do?view=detail&page=1&id=26586&db=object

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2016

"Λάμπουν σα δάκρυα τα Χριστούγεννα". Ένα ποίημα του Τόλη Νικηφόρου και πίνακες με χριστουγεννιάτικα δέντρα

Χριστούγεννα

      Καθώς απομακρυνόμαστε κάθε μέρα από τα Χριστούγεννα του 2016 και πλησιάζουμε την Πρωτοχρονιά του 2017, θυμάμαι ένα υπέροχο χριστουγεννιάτικο ποίημα του Τόλη Νικηφόρου με τίτλο «λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα», που μου θυμίζει τα παιδικά μου χρόνια. Τότε που η αναπνοή μου θάμπωνε το κρύο τζάμι, όταν το βράδυ κοιτούσα τα Χριστουγεννιάτικα φώτα  των μπαλκονιών να αναβοσβήνουν και ονειρευόμουν... Το ποίημα προέρχεται από την ποιητική συλλογή «Γαλάζιο βαθύ σαν αντίο» (1999). 
    ...Και καθώς "λάμπουν σα δάκρυα τα Χριστούγεννα", λαμπερά χριστουγεννιάτικα δέντρα στολισμένα με γυαλιστερά στολίδια και αστραφτερά φωτάκια ζωντανεύουν μέσα από διάφορους πίνακες ζωγραφικής μίας άλλης εποχής...
      
Emil Czech (1862-1929), Νύχτα Χριστουγέννων. 1909.
.
Gabriele Münter (1877-1962), Εσωτερικό δωματίου με χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Τόλης Νικηφόρου, λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα

ένας μικρός χριστός γεννιέται πάλι αύριο,
μόνος στον κόσμο.
ένας μικρός χριστός που
ζωγραφίζει θαμπά στο τζάμι δέντρα για τα παιδιά,
καράβια για τα όνειρα,
ένα παραμύθι της αγάπης για τους απελπισμένους.
παραμονή και τα χιλιάδες φώτα της πλατείας
στα μάτια του λάμπουν σαν δάκρυα.



 Emil Czech (1862-1929), Χριστουγεννιάτικο δέντρο. 1912.

Marcel Rieder, Στολίζοντας το χριστουγεννιάτικο δέντρο. 1898.

Viggo Johansen (1851 – 1935), Χαρούμενα Χριστούγεννα. 1891.

Viggo Johansen (1851 – 1935), Χριστουγεννιάτικη ιστορία.

Zinaida Serebriakova (1884-1967). Η Κάτια στα μπλε δίπλα στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο. 1922

https://www.wikiart.org/en/gabriele-munter/interieur-mit-weihnachtsbaum
http://www.artnet.com/artists/emil-czech/past-auction-results/2
http://www.abcgallery.com/S/serebriakova/serebriakova117.html
https://holidappy.com/holidays/Some-Old-Fashioned-Christmas-images-for-Art-Lovers-this-holiday

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2016

Η Γέννηση του Χριστού στη ρωσική ζωγραφική και στην ποίηση του Γιόζεφ Μπρόντσκι

H Γέννηση του Χριστού

   Οι ημέρες των Χριστουγέννων έχουν σημαντική θέση στη ζωή μας, ακόμα και αν κάποιοι από εμάς δεν συμπαθούν τις Χριστουγεννιάτικες Γιορτές, -ξέρω ότι κάποιοι τα απεχθάνονται-, και τη χαρούμενη εορταστική ατμόσφαιρα που υποτίθεται ότι πρέπει να βιώσουμε αυτές τις ημέρες. Τι νόημα μπορεί να έχουν σήμερα τα Χριστούγεννα; Χαρά,  συντροφικότητα, οικογενειακή ζωή, ελπίδα, αγάπη, φως... Άραγε, όλα αυτά τα "χριστουγεννιάτικα" μηνύματα έχουν κάποιο νόημα;  

Ilya Repin, Χριστούγεννα. 1890. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.


  "Μετράμε μέσα από τα Χριστούγεννα τη ζωή μας, μετράμε την ύπαρξή μας μέσα από τη συνείδηση ενός ατόμου, ενός ιδιαίτερου ατόμου", ισχυρίζεται ο Ρώσος νομπελίστας ποιητής Joseph Brodsky (1940-1996), ο οποίος έχει γράψει μία σειρά ποιημάτων με θέμα τη "Θεία Γέννηση", τη Γέννηση του Χριστού. Τα ποιήματα αυτά, που γράφτηκαν  στη ρωσική γλώσσα καθ' όλη τη διάρκεια του ποιητικού του βίου, για περίπου τριάντα πέντε χρόνια, μεταφράστηκαν στα ελληνικά από την εξαιρετική ποιήτρια Κατερίνα  Αγγελάκη Ρουκ.    
   Μου τα θύμισε μία φίλη και σκέφτηκα να μοιρασθώ κάποια μαζί σας. Η νοηματοδότηση της Θείας Γέννησης από έναν αντικαθεστωτικό Ρώσο ποιητή είναι συγκινητική. Τρυφερός συγκρατημένος λυρισμός χαρακτηρίζει το ποιητικό του έργο. 
Ας αναζητήσουμε το νόημα των Χριστουγέννων με τα ποιήματά του και με εικόνες Χριστουγέννων από τη Ρωσική ζωγραφική.

Aleksander Ivanov,  Tο όνειρο του Ιωσήφ. 1855. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

Joseph Brodsky, Το άστρο της Θείας Γέννησης
Σε εποχή παγωνιάς, σε τόπο συνηθισμένο στο ζεστό καιρό,
όχι στο κρύο, σ’ επιφάνεια επίπεδη, όχι σε βουνό,
ένα παιδάκι γεννήθηκε σε φάτνη, τον κόσμο για να σώσει·
φυσούσε όπως μόνο στη χειμωνιάτικ’ έρημο μπορεί αέρας
να σαρώσει.

Ολα του φαίνονταν τεράστια: το στήθος της μάνας, η κίτρινη πάχνη
που ’βγαινε απ’ τα ρουθούνια των βοδιών, οι μάγοι:
Μπαλταζάρ, Κασπάρ, Μελχιόρ, τα δώρα στοιβαγμένα στη γωνία.
Αυτός ήταν μόνο μια τελεία. Κι ήταν αστέρι αυτή η τελεία.

Προσεχτικά, χωρίς να τρεμοπαίζει, μεσ’ από σύννεφ’ αραιά
πάνω απ’ το μωρό στο παχνί από μακριά,
από τα βάθη της οικουμένης, απ’ την άλλη της την άκρη,
τ’ αστέρι κοίταζε τη φάτνη. Κι αυτό ήταν του πατέρα του το μάτι.


Aleksander Ivanov, Ο άγγελος αναγγέλλει τη γέννηση στους ποιμένες. 1850. 


Joseph Brodsky, Η Θεία Γέννηση
Δεν έχει σημασία τι ήταν γύρω τους και δεν έχει σημασία
περί τίνος ουρλιαζ’ η χιονοθύελλα με μανία,
ή ότι ένιωθαν στριμωγμένοι στο κονάκι του βοσκού
κι ότι γωνιά στον κόσμο γι’ αυτούς δεν υπήρχε αλλού.

Πρώτα – πρώτα ήσαν όλοι μαζί. Δεύτερο
ήσαν τρεις, το σπουδαιότερο,
και ό,τι κι αν γινόταν, μαγειρευόταν, χαριζόταν
στο εξής, τουλάχιστον στα τρία θα μοιραζόταν.

Ο παγωμένος ουρανός πάνω απ’ το δικό τους καταυλισμό
με τη συνήθεια που ’χει το μεγάλο να γέρνει πάνω στο μικρό
έλαμπ’ έν’ αστέρι και που να πάει τώρα πια
παρά στου βρέφους τη ματιά.

Η φωτιά σιγόκαιγε. Το κούτσουρο τελείωνε κι αυτό·
όλοι κοιμόντουσαν. Το άστρο ξεχώριζε, ήταν διαφορετικό,
πιο δυνατό απ’ την πυρά, είχε μια ικανότητα μοναδική
να μπερδεύει την παρουσία τη μακρινή με την κοντινή.


Vladimir Borovikovsky, Η Γέννηση του Χριστού. 1790.

Joseph BrodskyΝανούρισμα.

Σε γέννησα στην έρημο εκεί
κι όχι άδικα ίσως.
Αφού σ’ αυτήν κανένας δεν θα βρει
από βασιλιά κανένα ίχνος.

Σ’ αυτή μάτια θα σ’ έψαχνε κανείς.
Σ’ αυτή το χειμώνα
πιο πολύ είναι η παγωνιά απ’ την έκτασή της
στο αιώνα.

Άλλοι έχουν παιχνιδάκια, μπάλα,
σπίτι αψηλό.
Για σένα τα παιχνίδια είν’ άλλα,
απέραντο τοπίο ερημικό.

Την έρημο, γιόκα μου, πρέπει να συνηθίσεις,
όπως στη μοίρα τη βαριά.
Γιατί όπου και να ‘σαι εδώ θα ζήσεις,
σ’ αυτήνε πια.

Εγώ σ’ έθρεψα με το στήθος μου αυτό
κι εκείνη
σ’ έμαθε ν’ αντικρίζεις το κενό
που τηνε ντύνει.



Mikhail Nestorov, Η Γέννηση του Χριστού. 1890-91. 

Εκείνο το αστέρι σε τόση απόσταση
φοβίζει, όμως στην έρημο αυτή

του μετώπου σου η λάμψη
γίνεται πιο καθαρή.


Να συνηθίσεις, γιόκα μου, το χάος τα’ αμμουδερό/
Στην πατούσα σου από κάτω
εκτός απ’ αυτή, τίποτα πιο σκληρό
δεν θα βρεις ούτε στον πάτο.

Σ’ αυτήν η μοίρα είναι κάτι ανοιχτό.
Από μακριά ορατή.
Σ’ αυτήν εύκολ’ αναγνωρίζεις το βουνό
απ’ το σταυρό στην κορφή.

Τα μονοπάτια της δεν είν’ ανθρωπινά.
Είναι πανίσχυρη, αιώνια
η έρημος, χωρίς ανθρώπους, για να
κυλούν πάνω της εύκολα τα χρόνια.


Γιόκα μου, στην έρημο συνήθισε,
νιώσε σαν τον κόκκο
στον άνεμο, νιώσε πως δεν είσαι
σάρκα μόνο.

Grigori Grigoriev, Η Γέννηση του Χριστού. Δεκαετία του 1890.


Συνήθισε να ζεις μ’ αυτό το μυστικό.
Συναισθήματα που
θα σου χρησιμέψουνε θαρρώ
στην έρημο του απέραντου κενού.

Από τούτη δεν είναι χειρότερη:
Μόνο που πιο πολύ κρατάει
κι η αγάπη σ’ εσένα είν’ απόδειξη
ότι χώρο έχει και χωράει.

Συνήθισε την έρημο, καλέ μου, κι αυτό
τα’ αστέρι
που λάμπει με δύναμη ολόφωτο
και παντού φως φέρει

σαν τη λάμπα καίει για το γιο
που άργησε να ‘ρθεί,
θυμήθηκε εκείνον που στην έρημο
από μνας καιρό έχει κάνει πιο πολύ.


Kyzman Petrov Vodkin, "1918 στην Πετρούπολη" ή η "Μαντόνα της Πετρούπολης". 1920. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα. 


Bλ. Γιόζεφ Μπρόντσκι, Τα ποιήματα της Θείας Γέννησης, μτφ. Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Αθήνα, Καστανιώτης 2003.

Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2016

Τάσος Λειβαδίτης και Rosa Schweninger, Η Γέννηση του Χριστού

Η Γέννηση του Χριστού

Γιορτάσαμε για ακόμη μία χρονιά τη Γέννηση του Χριστού... Γιορτάσαμε με φώτα,  δώρα και ευχές... Μας κούρασαν τα τόσα στολίδια...  Για αυτό, αναζήτησα μία απλή, σεμνή εικόνα για τη Γέννηση του Χριστού. Μία γλυκύτατη σκηνή με τον φωτεινό Νεογέννητο Χριστό και τη μητέρα του. Στο ημίφως διακρίνεται η ταπεινή φιγούρα του Ιωσήφ. Η Rosa Schweninger (1849-1918) είναι Αυστριακή ζωγράφος.

Rosa Schweninger (1849-1918), H Γέννηση του Χριστού. 

Τάσος Λειβαδίτης, Η Γέννηση

«Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα. Μου ‘δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό. “Είδες – μου λέει – γεννήθηκε η ευσπλαχνία”. Έσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ. Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα ‘χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ’ αυτό.» 
Τάσος Λειβαδίτης,   Ο αδελφός Ιησούς  (απόσπασμα)
Τάσος Λειβαδίτης, Ποιήματα, τόμος 3, Κέδρος, Αθήνα 2003 (6η έκδοση).


Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2016

Χριστουγεννιάτικες κάρτες του Rockwell Kent

Χριστουγεννιάτικες ευχές με τις κάρτες του Rockwell Kent

  Ένας Άγγελος ανάβει το αστέρι του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Είναι τεράστιος και τα δέντρα μικρά...Έχουμε, άραγε, πάντα δίπλα μας έναν αόρατο άγγελο να μας συντροφεύει;  
   Η πτερωτή μορφή, που θυμίζει άγγελο, κυριαρχεί σε πολλές από τις χριστουγεννιάτικες κάρτες που σχεδίασε για τους φίλους του την περίοδο του Μεσοπολέμου ο Αμερικανός καλλιτέχνης Rockwell Kent. Ένας άγγελος ίπταται πάνω από χιονισμένα παγωμένα τοπία και ανάβει τη φλόγα της ελπίδας, "βρέχει" με αστέρια τον κόσμο μας σε μία σκοτεινή εποχή, σε μία εποχή που είχαν αρχίσει να διαφαίνονται σημεία απειλητικά, σημεία της ανόδου  του  Φασισμού, του Ναζισμού και του επικείμενου δεύτερου Μεγάλου Πολέμου.

Rockwell Kent, Άγγελος. 1926. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο. (Via http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/30380?search_no=4&index=0)

Καθώς οδεύομε προς τα Χριστούγεννα του 2016, σκέφτομαι τις art deco χριστουγεννιάτικες εικόνες του Αμερικανού Rockwell Kent (1882-1971). Μία γυναικεία πτερωτή μορφή, ένας άγγελος,  ίπταται και σκορπίζει αστέρια...
   Ο Kent ήταν ένας πολύ ιδιαίτερος καλλιτέχνης. Ζωγράφος, εικονογράφος, σχεδιαστής, αρχιτέκτων, ταξιδευτής στο βορρά (έζησε για ένα διάστημα στην Αλάσκα). Βαθύτατα ανθρωπιστής, κατά τις δεκαετίες 1920 και 1930, έγινε γνωστός και ως πολιτικός ακτιβιστής. Υποστήριξε τα εργατικά δικαιώματα και αγωνίστηκε μέσα από την τέχνη του για κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. "Ειρήνη στη γη" και "καλή διάθεση για τους ανθρώπους" μοιράζει ο άγγελος της παρακάτω κάρτας.
Rockwell Kent, Χριστουγεννιάτικη κάρτα για τον Οgden W. Heath. 1935. (Via http://www.captainahabsrarebooks.com/shop/ahab/1837.html)

Rockwell Kent, Χριστουγεννιάτικη κάρτα για τον Οgden W. Heath.  Μετά το 1935. (Via http://www.captainahabsrarebooks.com/shop/ahab/1837.html)


Rockwell Kent, Χριστουγεννιάτικη κάρτα. 1928.  Είναι η αγαπημένη μου κάρτα. Μία αιθέρια φτερωτή μορφή ίπταται πάνω από το χιονισμένο τοπίο και σκορπίζει βροχή με αστέρια πάνω από το παραμυθένιο χωριό που μόλις διακρίνεται σκεπασμένο από το χιόνι.

Rockwell Kent, Χριστουγεννιάτικη κάρτα. Φέρνοντας σπίτι το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Μουσείο Τέχνης του Κλήβελαντ (Via http://www.clevelandart.org/art/1929.381)

Rockwell Kent, Χριστούγεννα. 1957. Mόνιμη Συλλογή του Κεντ στο Πανεπιστήμιο Plattsburgh της Ν. Υόρκης (Via http://organizations.plattsburgh.edu/museum/rkpnt32.htm)


Rockwell Kent, Φτερωτή φιγούρα πάνω από βουνό. Δεκαετία 1930. Θα μπορούσα να την στείλω ως χριστουγεννιάτικη κάρτα).

Για τη βιογραφία του Rockwell Kent, βλ. http://organizations.plattsburgh.edu/museum/rk_bio.htm

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2016

Άγγελοι στην ποίηση και τη ζωγραφική. Άγγελοι του Abbott Handerson Thayer

Άγγελοι

Αbbott Handerson Thayer, Φιγούρα με φτερά. 1889. Iνστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.


Μίλτος Σαχτούρης,  Ουράνια απάντηση 
Όταν ταξίδεψα στον Ουρανό

ποτέ μου δεν συνάντησα τον αστροναύτη

συνάντησα όμως το Θεό

με τους χρωματιστούς αγγέλους 

Τον αστροναύτη πάντα τον πληρώνουν

ποτέ τους δεν πληρώνουν το Θεό

ούτε τους χρωματιστούς αγγέλους 

κι όταν κι εγώ στέλνω τον πανούργο εισπράκτορά μου

πάντα γυρίζει άπρακτος

Aπό την ποιητική συλλογή "Το σκεύος"

Abbott Handerson Thayer, Άγγελος. 1887. Smithonsian Πινακοθήκη Τέχνης


Ρ. Μ. Ρίλκε, Τραγούδια των αγγέλων
«Πολύν καιρό εκράτησα τον Άγγελό μου,

τόσο πολύ, που φτώχανε στα χέρια μου, έτσι

που γίναμε μικρός αυτός κ’ εγώ μεγάλος:

και, ξαφνικά, να που έγινα το Έλεος το Μέγα,

κ’ έγινε ικεσία τρεμουλιαστή αυτός μόνο.

Τότε, τον ουρανό του το έδωσα και πάλι, –

και μου άφησε το Κοντινό, απ’ όπου αφανίστη,

μάθαμε, εγώ τη ζωή, το ταλάντεμα εκείνος,

κι ο ένας σιγά – σιγά αναγνώρισε τον άλλο.



Abbott Handerson Thayer, Άγγελος. 1893. Πινακοθήκη της Τέχνης του Milwaukie.


Nικηφόρος Βρεττάκος, Η Ελληνική γλώσσα
Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως
θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα
ρυακάκι πού μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
στους γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω αγγέλους, θα τους
μιλήσω ελληνικά, επειδή
δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε
μεταξύ τους μέ μουσική.

Abbott Handerson Thayer, Άγγελος που κάθεται σε βράχο. 1889. Πινακοθήκη Τέχνης στο Freer.

http://americanart.si.edu/collections/search/artist/?id=4766
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=477






Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016

Ο Χειμώνας στην ποίηση και τη ζωγραφική. Χειμωνιάτικος έρωτας

Ηilda Doolittle,  Χειμωνιάτικος Έρωτας 
   Είναι ένα απόσπασμα της Αμερικανίδας ποιήτριας και πεζογράφου H.D. (υπέγραφε με τα αρχικά του ονόματός της) Hilda Doolittle (1886-1961) από το υπέροχο ποιητικό της έργο "Χειμωνιάτικος Έρωτας" (“Winter Love (Espérance) January 3 – April 15, 1959)” . ...και διαβάζοντάς το σκέφτηκα αμέσως τα χειμωνιάτικα γυναικεία πορτρέτα του Ιταλού ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Giuseppe de Nittis. Μία γυναίκα μόνη σε χειμωνιάτικα τοπία να σκέφτεται την απουσία του ερωτικού εσύ...
Giuseppe de Nittis (1846-1884), Χειμωνιάτικη σκηνή. 1880. Gallery De Nittis. Barletta.


Υπήρξαμε, λοιπόν, μαζί
κι ας μη σε σκέφτηκα 
για δέκα χρόνια·


Giuseppe de Nittis (1846-1884), Γυναίκα στη χειμωνιάτικη λίμνη. 1879.

Όχι, όχι – εγώ γι’ αυτήν ποτέ δεν άκουσα,
αλλά θυμάμαι την καμπύλη απ’ το αγιόκλημα
επάνω σ’ έναν παλιό τοίχο, θυμάμαι

το αγιόκλημα σαν το ’δα
ή έμοιαζε να το ’βλεπα
για πρώτη μου φορά,

ήτανε το χωνάκι του μακρύτερο, πιο άσπρο—
τι εννοώ;
“δάγκωσε μόνο τον βλαστό

και ρούφηξε το μέλι,”
μια παιδική μου συντροφιά ή μια γριά μεγάλη
μου ’μαθαν να ρουφώ το μέλι

από τ’ αγιόκλημα·
τι είναι η σπηλιά της Καλυψώς;
αυτή είν’ η σπηλιά σου, η περιπέτειά σου·

πώς θα μπορούσα εγώ, ποτέ, ξανά να ερωτευτώ;
επανάληψη, επανάληψη, Αχιλλεύς, Πάρις, Μενέλαος;
έχεις ωστόσο δίκιο, έχεις δίκιο,

υπάρχει κάτι ξεχασμένο πίσω,
ο πρώτος πόθος ο ανικανοποίητος—
η πρώτη η φορά, εκείνο το φιλί το πρώτο,

οι άγριες πέτρες ενός τοίχου,
το άρωμα απ’ τ’ αγιόκλημα, οι μέλισσες,
και το πώς δε θα ερωτευόμουν παρά τη φωνή,

Giuseppe de Nittis (1846-1884), Χειμερινός περίπατος. 1879.


που με καλούσε ανάμεσ’ απ’ τα βάτα
και την τζίβα απ’ τ’ αρμυρίκια
κι απ΄ το σκληρό αμμόχορτο,

Ελένη, Ελένη, γύρνα σπίτι·
υπήρξε μια Ελένη πριν να υπάρξει ο Πόλεμος,
ποιος όμως την θυμάται;

Giuseppe de Nittis (1846-1884), Χειμερινή σκηνή. 1875.

 Giuseppe de Nittis (1846-1884). Χειμωνιάτικη ημέρα. 1882. Gallery De Nittis. Barletta.

http://www.intellectum.org/2016/12/15/flora-translata-hilda-doolittle/ (βλ.  για το απόσπασμα του ποιήματος, Σοφία Γιοβάνογλου μετάφραση)

https://en.wikipedia.org/wiki/H.D. (για τη Hilda Doolittle)

Σάββατο 17 Δεκεμβρίου 2016

Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Πίνακες του Δανού ζωγράφου H. A. Brendekilde

 Xριστούγεννα στη Δανία. Πίνακες του Hans Andersen Brendekilde

   Έρχονται για ακόμη μια χρονιά τα Χριστούγεννα... Και καθώς βλέπω αυτές τις χειμωνιάτικες εικόνες του Δανού ζωγράφου Hans Andersen Brendekilde (1858-1942), σκέφτομαι πως πάντα έτσι τα φανταζόμαστε τα Χριστούγεννα, όταν ήμαστε παιδιά... Να είναι Χριστούγεννα με χιόνι... Ονειρευόμαστε να ξυπνάμε το πρωί των Χριστουγέννων και να έχει χιονίσει... 
      Ο Brendekilde απεικονίζει σκηνές από την καθημερινότητα των ανθρώπων της υπαίθρου τον Χειμώνα. Κρύο και χιόνι...όλα καλυμμένα με χιόνι.

Hans Andersen Brendekilde (1858-1942), δύο παιδιά ταϊζουν τα πουλάκια στο χιόνι. Τι όμορφη εικόνα...


Hans Andersen Brendekilde (1858-1942), κόβοντας δέντρα για τα τα χριστούγεννα στο δάσος. 1885. 
Στο πασπαλισμένο με χιόνι δάσος τα παιδιά κόβουν μικρά δέντρα για τα Χριστούγεννα.

Hans Andersen Brendekilde (1858-1942), Η άφιξη του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Τι τρυφερή, σχεδόν συγκινητική σκηνή. Ο πατέρας έρχεται από το δάσος και κρατάει το δέντρο. Το παιδάκι, η μητέρα και η γάτα έχουν βγει από το σπιτάκι στο χιονισμένο δρόμο για να τον υποδεχτούν. 



Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Άννα μην κλαις

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Άννα μην κλαις


Edvard Munch, Στον καναπέ. 1928-29. Μουσείο Μunch.

    Είναι πολύ γνωστό και αγαπημένο το αντιπολεμικό "γερμανικό τραγούδι" του Μπρεχτ, γιατί το έχουμε γνωρίσει μελοποιημένο. Γραμμένο στα 1936, την εποχή της κυριαρχίας του ναζισμού στη Γερμανία, εκφράζει την ανησυχία και το φόβο του ποιητικού υποκειμένου για τις επερχόμενες συμφορές του πολέμου, τις οποίες οι Γερμανοί και γενικά η Ευρώπη είχε ζήσει και στο εγγύς παρελθόν.  Ο Πρώτος Μεγάλος Πόλεμος (1914-1918) είχε πλήξει ανεπανόρθωτα την Ευρώπη και είχε αφήσει "ανοιχτές" διαφορές. Ο Δεύτερος Μεγάλος Πόλεμος ήταν προ των πυλών (1939-1945).
   Δραματικός μονόλογος. Το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται σε μία γυναικεία μορφή που την ονομάζει Άννα και προσπαθεί να την παρηγορήσει...

Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γερμανικό τραγούδι

Μιλάνε για καιρούς δοξασμένους, και πάλι
(Άννα, μην κλαις)
Θα γυρέψουμε βερεσέ απ' το μπακάλη.

Μιλάνε για του έθνους, ξανά, την τιμή
(Άννα, μην κλαις)
Στο ντουλάπι δεν έχει ψίχα ψωμί.

Μιλάνε για νίκες που το μέλλον θα φέρει
(Άννα, μην κλαις)
Εμέναν όμως δε με βάζουν στο χέρι.

Ο στρατός ξεκινά
(Άννα, μην κλαις)
Σαν γυρίσω ξανά
θ' ακολουθώ άλλες σημαίες.

(1936)

Bertolt Brecht, Ποιήματα, μτφ. Μάριος Πλωρίτης, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 21983, σ. 54.

Edvard Munch, Γυναίκα στη βεράντα. 1924. Ιδιωτική Συλλογή.