Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2017

Τα χλωμά τα κοριτσάκια και οι κούκλες τους. Ένα ποίημα του Ν. Λαπαθιώτη και εικόνες με κούκλες

Τα χλωμά τα κοριτσάκια και οι κούκλες.


Timoléon Marie Lobrichon (1831 – 1914). Βιτρίνα καταστήματος παιχνιδιών.  Παιδάκια κοιτάζουν με λαχτάρα τα παιχνίδια.

   Θέλω από καιρό να κάνω αυτή την ανάρτηση...για το αγαπημένο παιχνίδι των κοριτσιών, τις κούκλες, εννοώ. Υπάρχει ένα τρυφερό ποίημα του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, με συγκινητικές εικόνες που παρουσιάζουν φτωχά χλωμά κοριτσάκια να στέκονται μπροστά σε βιτρίνα παιχνιδιών και να κοιτάζουν "μαγεμένα" τις κούκλες, τις οποίες φυσικά ονειρεύονται, αλλά δεν μπορούν να αποκτήσουν... Σκέφτομαι όλα αυτά τα κοριτσάκια του παρελθόντος, των προηγούμενων χρόνων και αιώνων,  που θα ήθελαν τόσο πολύ για χριστουγεννιάτικο-πρωτοχρονιάτικο δώρο μία κούκλα, αλλά δεν την απέκτησαν....Σκέφτομαι όλα τα παιδιά, και σήμερα υπάρχουν γύρω μας, κοντά και μακριά μας, σε κόσμους παράλληλους από τον δικό μας, που θα ήθελαν για δώρο ένα παιχνίδι, αλλά δεν τους χαρίστηκε...
Παιδιά μικρά και μεγάλα μπροστά στη βιτρίνα παιχνιδιών του γνωστού αμερικανικού πολυκαταστήματος Macy τις παραμονές των Χριστουγέννων. Δεκαετία 1920.

Ναπολέων Λαπαθιώτης Τὰ χλωμὰ τὰ κοριτσάκια

Τὰ χλωμὰ τὰ κοριτσάκια
μαραμένα σὰν τὰ κρίνα, 
στέκουνται, σὰ μαγεμένα, 
καὶ κοιτᾶνε τὴ βιτρίνα,


Κοριτσάκι κοιτάζει βιτρίνα με κούκλες. Δεκαετία 1920.


Η Cossete κοιτάζει τη βιτρίνα παιχνιδιών κουβαλώντας ένα βαρύ κάδο. Εικόνα από την έκδοση των Αθλίων του Β. Ουγκώ. 1862.


δὲν τὰ νοιάζει γιὰ τὸ κρύο, 
δὲν τὰ νοιάζει γιὰ τὴν πείνα, 
κάθουνται μαρμαρωμένα, 
καὶ κοιτᾶνε τὴ βιτρίνα...


Thomas Benjamin Kennington, Μαγαζί παιχνιδιών. 1901.


Κι οἱ κουκλίτσες, ἀπὸ μέσα, 
μὲ τὰ κόκκινα λακκάκια, 
ποὺ δὲν ξέρουν τὶ συμβαίνει, 
καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν ἔχουν κάκια,

οἱ κουκλίτσες οἱ καημένες, 
ἄλλο τόσο μ᾿ ἀπορία, 
τὰ κοιτᾶν, κι ἐκεῖνες τώρα, 
σὰν ἀλλόκοτα θηρία!

Τὶς κουκλίτσες τὶ τὶς νοιάζει! 
καλὰ κάθουνται στὴ ζέστα, 
τὰ φτωχὰ τὰ κοριτσάκια, 
ὅμως γύρισε καὶ δές τα,

μ᾿ ἕνα μαῦρο ρουχαλάκι, 
ξεφτισμένο καὶ τριμμένο, 
μ᾿ ἕνα σκίσιμο ἀπὸ πίσω, 
ντροπαλὰ μισοκρυμμένο,

μὲ πρησμένο, ἀπ᾿ τὶς χιονίστρες, 
τὸ μικρούλι τους χεράκι, 
μᾶλλον τὰ καημένα ἐκεῖνα, 
μοιάζουν νἆναι ἀπὸ κεράκι...

Χριστουγεννιάτικη βιτρίνα με κούκλες. Το κοριτσάκι φαίνεται να έχει κάνει την επιλογή του. Δεκαετία 1930.

Κι ὅμως νὰ πού, μὲς τὸ δρόμο, 
μὲ τὰ ξένα ἐκεῖνα χάδια, 
μιὰ στιγμή, ξαναγιομίζουν
τὴν καρδούλα τους τὴν ἄδεια..

Μὰ σὰν πᾶνε παρακάτου, 
ποὺ κανένας δὲν τὰ βλέπει, 
ἔρημα καὶ μοναχούλια, 
μὲ τὸν οὐρανὸ στὴ σκέπη,


κρύβουν ἔτσι ἀπελπισμένα, 
τὰ ματάκια στὸν ἀγκώνα, 
ποὺ κι ἐκείνος κλαίει, κλαίει, 
στὴν πικρὴν αὐτὴν εἰκόνα...


Thomas Benjamin Kennington, Η κούκλα και εγώ. 1860.



Η κούκλα έπεσε. Άραγε έσπασε; Δεκαετία 1930.

Πωλητές του δρόμου πωλούν κινέζικα κουκλάκια. Και τα φτωχά παιδάκια δικαιούνται δώρα μία κούκλα.


Παιδιά με τα διασωθέντα παιχνίδια τους κάθονται στους μπόγους έξω από το βομαρδισμένο σπίτι τους. Λονδίνο 1941 (Φωτογραφία από τον Reg Speller στο Getty Images).


Μία ομάδα παιδιών, κρατώντας τα παιχνιδια τους, συνοδεύονται από το σιδηροδρομικό υπάλληλο για να φύγουν με τρένο από το Λονδίνο. Λονδίνο 1940-1941. (Φωτογραφία από τον Keystone/Hulton Archive/Getty Images).


To μαγαζί των παιχνιδιών. Παρίσι. Φωτογραφία του Robert Doisneau. 1947.


https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Timoléon_Marie_Lobrichon#/media/File:Lobrichon_La_vitrine_du_magasin_de_Jouets_img01.jpg
https://gr.pinterest.com/carolekolo/dolls-in-old-photos/ http://artrenewal.org/pages/artwork.php?artworkid=42973&size=large http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/napolewn_lapa8iwths_poems.htm#ΤΑ_ΧΛΩΜΑ_ΤΑ_ΚΟΡΙΤΣΑΚΙΑ https://gr.pinterest.com/pin/407153622540777910/
http://curiator.com/art/robert-doisneau/shop-window

6 σχόλια:

  1. Όμορφη ανάρτηση, νοσταλγική, με μια μικρή δόση μελαγχολίας (που είναι, συνήθως, συστατικό της νοσταλγίας). Εξ ου και στο ύφος της ταίριαζε τόσο ο Λαπαθιώτης - διάβαζα τα "χλωμά τα κοριτσάκια" και θυμήθηκα τα "καημένα τα πουλάκια" του, που είναι παρόμοιας διάθεσης. Από μια ψυχή έτσι κουρασμένη, όπως η δική του, δεν είναι να απορεί κανείς για την ικανότητά του να συναισθάνεται τη δυστυχία και να την παρουσιάζει με τέτοια τρυφεράδα και οικειότητα.
    (Με τον στίχο "μοιάζουν νάναι από κεράκι" μού ήρθε στο μυαλό η "κερένια κούκλα" του Χρηστομάνου - επηρεασμένη καθώς ήμουν από το θέμα της ανάρτησης.)
    Καλή χρονιά! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο. Η Κερένια Κούκλα του Χρηστομάνου είναι ένα από τα πολύ αγαπημένα μου κείμενα. Χάρηκα για την επικοινωνία.

      Διαγραφή
  2. Ο δικός μου συνειρμός με πήγε εδώ:


    Παιδικά δάκρυα

    Ματάκια των παιδιών, ματάκια αγνά,
    Που όσα θωρείτε γύρω σας είναι παιχνίδια
    Εσείς που δακρυσμένα και στεγνά
    Την ίδια όψη δείχνετε, πάντα την ίδια.

    Αμίλητοι καθρέφτες, φωτεροί,
    Που η σκέψη δε σας θάμπωσε, μηδέ κι η έννοια
    Παραθυράκια που η ψυχή θωρεί
    Κι όλα καλά της φαίνονται, τριανταφυλλένια.

    Ματάκια, σεις, που δίχως αφορμή
    Κάθε στιγμή δακρύζετε, καθώς γελάτε,
    Ματάκια των μικρών παιδιών, αχ! μη
    Τα δροσερά σας δάκρυα τα σπαταλάτε.

    Έχετε μπρος σας στράτα μακρινή…
    Θα σας μαράνει η κούραση κι η θλίψη η μαύρη
    Απέλπιδα η καρδιά σας θα πονεί,
    Και θα ζητήσει δάκρυα και δε θε να ‘βρει.

    Ιωάννης Πολέμης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ ωραίο...Τρυφερό!!! Το ποιητικό έργο αυτών των παλιών ποιητών που τους μαθαίναμε κάποτε στο Δημοτικό κρύβει πολλούς θησαυρούς! Καλή εβδομάδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ ωραία ανάρτηση, γεμάτη νοσταλγία και μελαγχολία !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή