Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2013

Χαιρετώντας τον Ιωάννη Μεταξά. Ιστορικές φωτογραφίες

Χαιρετώντας τον Ιωάννη Μεταξά...

   Όταν είδα για πρώτη φορά τη φωτογραφία, που ακολουθεί, είχα πραγματικά σοκαριστεί. Κάπου εκεί γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1980 μας την είχε δείξει ένας καθηγητής μας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Για όσους είχαν φοιτήσει σε σχολεία που τότε ακόμα μάθαιναν στους μαθητές ότι ο "εθνάρχης" Μεταξάς είχε πει το περίφημο ΟΧΙ στους Ιταλούς, μία φωτογραφία, που απεικόνιζε τον Μεταξά να περιβάλλεται από ακόλουθους που χαιρετούσαν με το δεξί χέρι υψωμένο ψηλά όπως ακριβώς οι Ιταλοί φασίστες και οι Γερμανοί ναζί που βλέπαμε στις ταινίες, ήταν αληθινή αποκάλυψη. Παρά το ότι γνωρίζαμε ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936, του οποίου ηγέτης ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, ήταν πέρα ως πέρα ολοκληρωτικό και δικτατορικό, η εικόνα-μαρτυρία για τα φασιστικά χαρακτηριστικά της ιδεολογίας του ήταν αληθινά συγκλονιστική και με συγκλονίζει μέχρι σήμερα.



Ο Μεταξάς στέκει ακίνητος κρατώντας το καπέλο του στο ένα χέρι. Γύρω του πολίτες και ένστολοι φαλαγγίτες της Ε.Ο.Ν. χαιρετούν...Η φωτογραφία τραβήχτηκε στα σκαλιά του Ζάπειου σε μια εκδήλωση της Ε.Ο.Ν. Πιθανόν είναι η στιγμή της ανάκρουσης του Εθνικού Ύμνου. 1936-1938.

   Πολλές, βέβαια, φωτογραφίες-αδιάψευστες μαρτυρίες, που απεικονίζουν χαιρετισμούς προς τον Ιωάννη Μεταξά, έχουν διασωθεί. Είναι ιστορικά ντοκουμέντα μιας εποχής πολύ σημαντικής για την πορεία του ελληνικού κράτους. Βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες, διαπιστώνει κάποιος ότι τότε στην Ελλάδα ήταν πολλοί αυτοί που χαιρετούσαν με υψωμένο το δεξί χέρι και μάλιστα χαιρετούσαν τον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας. 

Μια ακόμη φωτογραφία που απεικονίζει την ίδια σκηνή. Στην κορυφή της σκάλας με το καπέλο στο αριστερό χέρι ο Υπουργός Κ. Κοτζιάς, ενώ στο ίδιο σκαλί με τον Μεταξά, αλλά δεξιότερα, χαιρετά φασιστικά ο Γενικός Διευθυντής Γραμμάτων και Τεχνών, ο λογοτέχνης Κ. Μπαστιάς. 1936-1938. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Ο Ιωάννης Μεταξάς αποχωρών από το Αρσάκειον Ψυχικού. 1938. Κάποιες μαθήτριες και καθηγήτριες χαιρετούν φασιστικά. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Ο "Εθνικός Κυβερνήτης" λαμβάνων αναφοράν από τους επί κεφαλής της Ε.Ο.Ν. Γράφει η λεζάντα της φωτογραφίας που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή στις 26 Απριλίου του 1939. Πρόκειται για στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Μεταξά στην Καλαμάτα. Τον Απρίλιο του 1939 ο Μεταξάς είχε επισκεφθεί διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου όπου δέχθηκε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις του πλήθους που εξέφραζε την ευγνωμοσύνην του δια το εθνικόν έργον της 4ης Αυγούστου, όπως αναφέρει ο τύπος της εποχής.

Ο Μεταξάς με σκαπανείς και φαλαγγίτες της Ε.Ο.Ν. Χαιρετούν με το γνωστό φασιστικό χαιρετισμό. Γύρω στα 1938. Η Ε.Ο.Ν., η Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, ήταν μία στρατιωτικού χαρακτήρα οργάνωση που συμπεριλάμβανε στα μέλη της μικρά παιδιά από 8 ετών και νέους έως 25 ετών. Το καθεστώς, προφανώς, ήθελε να ασκήσει με κάθε τρόπο και μέσο επιρροή στους νέους.

Μικροί σκαπανείς της Ε.Ο.Ν. χαιρετούν...Τα μέλη της οργάνωσης χωρίζονταν σε σκαπανείς (από 8 έως 14 ετών) και σε φαλαγγίτες (από 15 έως 25 ετών). Το καθεστώς ήθελε να παρουσιάζει ότι η συμμετοχή των νέων στην οργάνωση ήταν εθελοντική. Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν υποχρεωτική, αφού οι δάσκαλοι και οι καθηγητές διατάχθηκαν  να οδηγήσουν τους μαθητές τους στην Ε.Ο.Ν. Επίσης, επιβλήθηκε και στα μέλη των διαφόρων σωματείων να εγγράψουν τα παιδιά τους στην Ε.Ο.Ν. Ποιος εργαζόμενος θα τολμούσε να μην εγγράψει το παιδί του στην οργάνωση; Αν το έκανε, θα τον θεωρούσαν εχθρό του καθεστώτος και τότε διώξεις περίμεναν αυτόν και την οικογένειά του.

   Ακόμα μία φωτογραφία πραγματικά ανατριχιαστική!...γιατί, είναι πολλοί αυτοί που έχουν υψώσει το χέρι και γιατί είναι νέοι και μάλιστα φοιτητές. Λίγο αργότερα αυτοί που χαιρετούσαν φασιστικά, θα βρίσκονταν στο αλβανικό μέτωπο να πολεμούν εναντίον του φασιστικού στρατού του Μουσολίνι και στη συνέχεια θα έβλεπαν την πατρίδα τους  υπό την κατοχή των Ιταλών και Γερμανών στρατιωτών που χαιρετούσαν φασιστικά. Η ιστορία, τελικά, παίζει περίεργα παιχνίδια στα παιδιά της.

Φοιτητές με τη σημαία τους χαιρετούν τον Ιωάννη Μεταξά με υψωμένο το δεξί χέρι.

Ο Μεταξάς στην άκρη δεξιά με τον Υπουργό προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας Γκαίμπελς και τη σύζυγό του στο Ναυτικό Όμιλο της Αθήνας χαμογελούν... Πλατύ χαμόγελο και από τον Υπουργό Κ. Κοτζιά που βρίσκεται ακριβώς πίσω και ανάμεσα από το ζεύγος Γκαίμπελς. 1936. Η μέρα είναι υπέροχη και οι σχέσεις των δύο κρατών καλές. Λίγα χρόνια αργότερα τα χαμόγελα θα έχουν παγώσει. O Mεταξάς θα αναγκαζόταν να αρνηθεί στον ιταλικό στρατό την είσοδο στην Ελλάδα και θα βρισκόταν στην αντίπαλη πλευρά με  την Ιταλία και τη Γερμανία, με το καθεστώς των οποίων συγγένευε ιδεολογικά.  Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Για τις φωτογραφίες, βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/Ιωάννης_Μεταξάς
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=14&present=438833
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=0&present=505783
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=28&present=438859
http://ioannismetaxas.gr/efimerides/Η%20ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ%2026η%20ΑΠΡΙΛΙΟΥ%201939.pdf
http://el.wikipedia.org/wiki/Αρχείο:Metaxas-regime-greek-fascism.png
http://argolikivivliothiki.gr/2011/10/01/metaxas/μεταξασ/

Το ΟΧΙ και ο Μεταξάς, Το δίλημμα μεταξύ Ιδεολογίας και Γεωπολιτικής, Ελλήνων Ιστορικά, τ. 17,  έκδ. Ελεύθερος Τύπος (επιμέλεια: Αρτέμης Ψαρομήλιγκος, Βασιλική Λάζου), 27-28/10/2013.

6 σχόλια:

  1. Είχα μια ανάρτηση σχετική με τον Μεταξά, αν θες πέρνα να την διαβάσεις
    και γιατί όχι, να εκφράσεις την άποψή σου, που πιστεύω ότι θα είναι ενδιαφέρουσα.
    http://tomaganopigado.blogspot.gr/2013/10/blog-post_27.html

    Ένα απλό σχόλιο θα έκανα στην ανάρτηση..
    Ο χαιρετισμός όπως τον βλέπουμε σήμερα μπορεί να μας σοκάρει, όμως τότε,
    το 80% της Ευρώπης έτσι χαιρετούσε!

    Επίσης, ούτε ένας χαιρετισμός, ούτε ακόμα και τα λόγια κάποιου μπορεί
    να τον χαρακτηρίσουν φασίστα, παρά μόνο τα έργα και οι πράξεις του!
    Αυτό που ζούμε σήμερα, είναι πολύ πιο άσχημο και σκληρό,
    ακόμα και από ένα φασιστικό ή ναζιστικό καθεστώς, αλλά όλοι κόπτονται
    για την δημοκρατία!!
    Και κάτι άλλο, ο Μεταξάς δεν υπήρξε ποτέ στην ζωή του ρατσιστής
    ούτε υπέρμαχος της αρίας φυλής, αλλά ούτε και της Μεγάλης Ιδέας,
    με την έννοια του να ετοιμάζεται για πόλεμο ενάντια στα γειτονικά κράτη ...

    Καλημέρα Άννα, συγνώμη αν σε στεναχωρώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπητέ Ανταίο, η ανάρτησή μου για τον Μεταξά είναι κατά κάποιον τρόπο η απάντησή μου στην ανάρτησή σου. Οφείλω να πω ότι η δική σου ανάρτηση μου έδωσε αφορμή για να γράψω κάτι για τον Μεταξά.

      Διαγραφή
  2. Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση, εφόσον αναδεικνύει και με ντοκουμέντα μιαν από τις πτυχές του φασιστικού παρελθόντος του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.
    Είμαστε ανιστόρητοι και γι' αυτό έχει μεγάλη ευθύνη το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που αναλώνεται -με τις ευλογίες κυβερνήσεων βεβαίως- στις εθνικές επετείους σε ανούσια σχολικά τραγουδάκια και δεκάρικους του τίποτα, αντί να γαλουχεί και να εμπνέει στις νέες γενιές τις αρετές της δημοκρατίας, της ισονομίας και της αλληλεγγύης.
    'Έτσι φτάσαμε στο σήμερα να ισοπεδώνουμε τα πάντα και να εξισώνουμε το δημοκρατικό πολίτευμα με τη χούντα. Είναι κρίμα, μια τέτοια επέτειο, που κάποιοι έδωσαν τις ζωές τους πολεμώντας ενάντια στο φασισμό, εμείς οι ελεύθεροι πολίτες να χορηγούμε μ' ελαφριά την καρδιά πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης σε δικτάτορες και τυράννους του λαού μας.
    Είναι τόση η σύγχυση κι ο αποπροσανατολισμός που καλλιεργούνται, που τουλάχιστον εκείνοι που έχουν ακόμα τη διάθεση και το κουράγιο ν' ασχολούνται δημόσια, θα πρέπει να έχουν ανεξάντλητα αποθέματα υπομονής και επιμονής.

    Χάρηκα που σε συνάντησα. Καλή συνέχεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δεν υπάρχει κάτι, που να αποδημεί περισσότερο την έννοια της δημοκρατίας στους νέους, από αυτό το καλυμμένο Μαουτχάουζεν, στο οποίο ζούμε.
    Αν θεωρούμε δημοκρατικό πολίτευμα αυτό που έχουμε, τότε λυπάμαι αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει τίποτα, κι ήμαστε άξιοι της μοίρας μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Από τη στιγμή που μπορούμε να εκφράζουμε ελεύθερα την άποψή μας, έχουμε σίγουρα δημοκρατικό πολίτευμα. Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε ότι στα ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν υπήρχε με κανένα τρόπο και σε κανένα μέσο ελευθερία έκφρασης.

      Διαγραφή
    2. Αρκεί βέβαια αυτή η υπέρμετρη "δημοκρατία" να μην έχει περάσει πια τα σύνορα προς την γείτονα χώρα, την Ασυδοσία...

      Διαγραφή