Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013

Το σχολείο στη ζωγραφική. Δάσκαλοι και μαθητές

Πίνακες με θέμα το σχολείο

   Από το 1994 η UNESCO έχει καθιερώσει ως παγκόσμια ημέρα του εκπαιδευτικού την 5η Οκτωβρίου κάθε χρόνου.  Σε εποχές "σκοτεινές" και δύσκολες ο ρόλος του δασκάλου ήταν και παραμένει  σημαντικός. Για τις μικρές ηλικίες των μαθητών η επίδραση του δασκάλου μπορεί να είναι καθοριστική, να διαμορφώσει στάσεις ζωής και συμπεριφορές, να μεταδώσει γνώσεις, να εμπνεύσει και να εμφυσήσει αξίες και ιδανικά, αλλά και να προκαλέσει δυνατά συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά, ακόμα και αδιαφορία... Για τη σημερινή, λοιπόν, ημέρα θυμήθηκα κάποιους πίνακες ζωγραφικής παλιότερων εποχών που απεικονίζουν σκηνές με εκπαιδευτικούς και τους μαθητές τους. Άλλωστε, το θέμα αυτό είναι από τα αγαπημένα μου (βλ. αναρτήσεις http://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/Το%20σχολείο%20στη%20ζωγραφική).
   Aς αρχίζουμε με δύο πίνακες του Ολλανδού ζωγράφου του 17ου αιώνα, του Jan Steen (1629-1669). O ένας δάσκαλος είναι αυστηρός, έχει μαλώσει το μικρό μαθητή που συνοφρυωμένος προσπαθεί μάλλον με δυσκολία να διαβάσει. Ο άλλος πίνακας διακωμωδεί  με καυστικότητα μια σκηνή σχολικής ζωής...όταν ο δάσκαλος κοιμάται στην τάξη, τότε μπορεί να συμβούν διάφορα ευτράπελα... Για πίνακες του Jan Steen με θέμα τη σχολική ζωή, βλ. και http://annagelopoulou.blogspot.gr/2012/01/blog-post_20.html

J. Steen, Ο αυστηρός δάσκαλος. 1668. Ιδιωτική Συλλογή.

J. Steen, Τάξη σχολείου με δάσκαλο που κοιμάται. 1672. Iδιωτική Συλλογή.

Jean Baptiste Simeon Chardin (1699-1779), Η νεαρή δασκάλα. Ιδιωτική Συλλογή.

   Σε αντίθεση με τον σκληρό δάσκαλο του Jan Steen,  η νεαρή γλυκιά δασκάλα του Γάλλου εκπροσώπου της τέχνης ροκοκό J. B. S. Chardin διορθώνει με τρυφερότητα τα λάθη στο τετράδιο της μικρής μαθήτριας.

Richard Redgrave, Η φτωχή δασκάλα ή γκουβερντάντα. 1844. Victoria and Albert Museum. 
Λονδίνο.

   Ο πίνακας του Βρετανού Richard Redgrave μας μεταφέρει στη Βικτωριανή Αγγλία του 19ου αιώνα. Απεικονίζει μια θλιμμένη δασκάλα, μάλλον γκουβερντάντα που προσλάμβαναν οι πλούσιες αριστοκρατικές οικογένειες για κατ᾽οίκον διδασκαλία των παιδιών τους. Οι δασκάλες αυτές, ήταν συνήθως ορφανές φτωχές κοπέλες που ανήκαν στα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα και αναγκάζονταν να εργαστούν για να ενισχύσουν το χαμηλό εισόδημα των οικογενειών τους. Ζούσαν σε μικρά δωμάτια στους πύργους των εργοδοτών τους και προφανώς αισθάνονταν νοσταλγία για τα αγαπημένα τους πρόσωπα και το σπίτι τους. Η Τζέιν Έιρ, η ηρωίδα του ομώνυμου γνωστού μυθιστορήματος της Σαρλότ Μπροντέ θα μπορούσε να είναι η φτωχή δασκάλα που απεικονίζει ο πίνακας του Redgrave.

Winslow Homer, Το κόκκινο σχολείο. 1873. Ιδιωτική Συλλογή.

   Δύο πίνακες του Αμερικανού Winslow Homer που απεικονίζουν νεαρές δασκάλες σε επαρχιακά σχολεία της αμερικανικής υπαίθρου. Στον πρώτο πίνακα βλέπουμε τη νεαρή δασκάλα με τα βιβλία στο χέρι μπροστά από το "κόκκινο σχολείο" όπου προφανώς διδάσκει. Στο δεύτερο πίνακα μια νεαρή δασκάλα στέκεται μπροστά στο μαυροπίνακα της τάξης και δείχνει τα γεωμετρικά σχήματα που έχει σχεδιάσει.

Winslow Homer, Ο μαυροπίνακας. 1877. Ιδιωτική Συλλογή.

   Στον παρακάτω πίνακα ο Ολλανδός Jacob Taamann απεικονίζει με χιούμορ τι κάνουν οι μικρές μαθητές στην τάξη, όταν ο δάσκαλος γυρίζει την πλάτη του για να γράψει στον πίνακα.

Jacob Taamann (1836-1923), Όταν ο δάσκαλος γυρίζει την πλάτη του. Ιδιωτική Συλλογή.

   Οι παρακάτω πίνακες είναι έργα του γνωστού Ελβετού ζωγράφου Albert Anker (1831-1910) που απεικονίζουν διάφορες σκηνές από τη σχολική ζωή της Ελβετικής επαρχίας. Η σκηνή από το βρεφονηπιακό σταθμό είναι από τις πιο σπάνιες σκηνές αυτής της θεματολογίας. Μια νεαρή κοπέλα ταΐζει ένα νήπιο, ενώ τα άλλα νήπια καθισμένα γύρω από το τραπέζι περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους. ...Και για άλλους πίνακες του Albert Anker με θέμα το σχολείο, βλ. http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/09/albert-anker.html

Alb. Anker, Ο βρεφονηπιακός σταθμός. 1890. Reinhart Museum.

Alb. Anker, Εξετάσεις σχολείου. 1862. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βέρνη.

Alb. Anker (1831-1910), Το σχολείο του χωριού. Ιδιωτική Συλλογή.

Alb. Anker, To σχολείο βγήκε βόλτα την Κυριακή. 1872. Ιδιωτική Συλλογή.


4 σχόλια:

  1. Καλημέρα Άννα και καλή Κυριακή! Θα χαιρόμουν να έβλεπες αυτό:
    http://pistos-petra.blogspot.gr/2013/10/blog-post_4391.html
    Σε φιλώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλησπερα!
    Εκτος απο τα πανεμορφα χρωματα σε αυτους τους υπεροχους πινακες διακρινω μια θλιψη. Ισως φταιει η ταση στη ζωγραφικη της εποχης η ισως η καταπιεστικη φυση του σχολειου της εποχης.
    Ο τελευταιος πινακας ωστοσο ειναι πιο αισιοδοξος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχεις δίκιο, συμφωνώ. Το σχολείο πάντα καταπίεζε και συνεχίζει να καταπιέζει. Στην εποχή μας καταπιέζονται όχι μόνο οι μαθητές, αλλά και οι εκπαιδευτικοί.
      Καλό απόγευμα!

      Διαγραφή