Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2016

Αγγλικός ρομαντισμός: Περιπλανήθηκα μονάχος σαν ένα σύννεφο ανάμεσα στους ασφόδελους. Ένα ποίημα του William Wordsworth

                 Ένα ποίημα του αγγλικού ρομαντισμού

   Θέλω από καιρό να κάνω αυτή την ανάρτηση για το ποίημα του Άγγλου ρομαντικού ποιητή William Wordsworth (1770-1850) που αρχίζει με τον περίφημο στίχο "Ι wandered lonely as a cloud" ("περιπλανήθηκα μονάχος σαν ένα σύννεφο")...Πολύ καιρό πριν από τότε που η Ευαγγελία μου το θύμισε μέσα στο καλοκαίρι, όταν μου έστειλε τη μετάφρασή της.
Φαίνεται ότι τελικά τώρα ήρθε η ώρα... 

C. David Freidrich, Περιπλανώμενος πάνω από τη θάλασσα ομίχλης. 1817-1818. Πινακοθήκη Τέχνης. Αμβούργο.  Νομίζω πως το γνωστό έργο του Φρίντριχ, κορυφαίου εκπροσώπου του γερμανικού ρομαντισμού στη ζωγραφική, ταιριάζει απόλυτα με τον πρώτο στίχο του ποιήματος.

   Το ποίημα περιέχεται στη συλλογή ποιημάτων του Wordsworth που εκδόθηκαν σε δύο τόμους το 1807.  Πρόκειται για ποιήματα-λυρικές μπαλάντες, χαρακτηριστικά δείγματα του αγγλικού ρομαντισμού.  Το ποιητικό υποκείμενο μας εκφράζει τη χαρούμενη αίσθηση ενός περιπάτου, μίας περιπλάνησης σ' ένα λιβάδι με ασφόδελους, για αυτό και το ποίημα είναι γνωστό με τον τίτλο "Ασφόδελοι". Το φυσικό τοπίο, δηλαδή το λιβάδι με ασφόδελους, ταυτάζεται ή μάλλον μεταφέρεται και γίνεται ψυχικό τοπίο  του ποιητικού υποκειμένου...
  Σύμφωνα με τη μαρτυρία της αδελφής του ποιητή, το ποίημα αναφέρεται σ' ένα πραγματικό συμβάν, σε μία πραγματική εμπειρία που έζησε ο Worldsworth κατά τη διάρκεια  περιπάτου του στην εξοχή.
C. David Freidrich, Γυναίκα μπροστά στην ανατολή του ήλιου (δύση του ήλιου). 1818-1820. Μουσείο Folkwang. Έσεν. 

William Wordsworth, I Wandered Lonely As A Cloud

I wandered lonely as a cloud
That floats on high o'er vales and hills,
When all at once I saw a crowd,
A host, of golden daffodils;
Beside the lake, beneath the trees,
Fluttering and dancing in the breeze.

Continuous as the stars that shine
And twinkle on the milky way,
They stretched in never-ending line
Along the margin of a bay:
Ten thousand saw I at a glance,
Tossing their heads in sprightly dance.

The waves beside them danced; but they
Out-did the sparkling waves in glee:
A poet could not but be gay,
In such a jocund company:
I gazed—and gazed—but little thought
What wealth the show to me had brought:

For oft, when on my couch I lie
In vacant or in pensive mood,
They flash upon that inward eye
Which is the bliss of solitude;
And then my heart with pleasure fills,
And dances with the daffodils.

Το χειρόγραφο του ποιητή. Διακρίνεται καθαρά ο πρώτος στίχος "I wandered lonely as a cloud". Το ποίημα θεωρείται από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα ποιήματα σε αγγλική γλώσσα. ...

Αφού, λοιπόν, στο ποίημα πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι ασφόδελοι, ας δούμε πίνακες ζωγραφικής μ' αυτό το θέμα.

ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΘΗΚΑ ΜΟΝΑΧΟΣ ΣΑΝ ΣΥΝΝΕΦΟ

Περιπλανήθηκα μονάχος σαν σύννεφο
που αιωρείται ψηλά πάνω από κοιλάδες και λόφους,
 όταν ξαφνικά είδα έναν σωρό ,
ένα πλήθος από χρυσούς ασφόδελους,
παράπλευρα της λίμνης, ανάμεσα στα δέντρα,
να λικνίζονται και να χορεύουν στο αεράκι.

George Hitchcock (1850-1913),  Ολλανδέζα σε χωράφι με ασφόδελους.

Συνεχείς σαν τ΄αστέρια που λάμπουν
και σπινθηροβολούν στον Γαλαξία μας,
απλώθηκαν σε ατέρμονη  γραμμή
περιδιαβαίνοντας  την γωνιά ενός κόλπου.
Δέκα χιλιάδες θα είδα με μια ματιά
να στριφογυρίζουν τα κεφάλια τους σε εύθυμο χορό.

Τα κύματα δίπλα τους χόρευαν.
Μα αυτοί  υπερέβησαν τα λαμπερά κύματα σε χαρά.
Ένας ποιητής δεν θα μπορούσε παρά να είναι χαρούμενος
σε μια τόσο εύθυμη συντροφιά!
Κοίταζα…και κοίταζα… μα λίγο σκέφτηκα
τί πλούτο το θέαμα μου είχε προσφέρει:

William Henry Margetson, Ασφόδελοι. Ιδιωτική Συλλογή.

συχνά, όταν στον καναπέ μου ξαπλώνω
αφηρημένoς  ή σκεφτικός
 αυτοί περνούν σαν αστραπή μέσα απ΄ την μύχια εκείνη ματιά
που είναι της μοναξιάς η ευδαιμονία.
Και τότε τα σωθικά  μου με ευτυχία γεμίζουν,
και χορεύουν με τους ασφόδελους.

(μετάφραση-απόδοση Ευαγγελία Γιάνγκαλη-Καραουλάνη)

Για άλλες μεταφράσεις  του ποιήματος, 
βλ. και
http://apokardiasmou.pblogs.gr/2011/11/periplanhthhka-monahos-moy-san-synnefo.html

https://thepoetoftheuniverse.wordpress.com/category/%CE%BF%CF%85%CF%8A%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BC-%CE%BF%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CF%83%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%B8/


Michael Peter Ancher, Η Helga Ancher ζωγραφίζει ασφόδελους. 1896. Μουσείο του Skagen.

Sydney Percy Kendrick (1874 - 1955), Γυναίκα που μαζεύει ασφόδελους. Ιδιωτική Συλλογή.


Charles W Hawthorne (1872-1930), Ασφόδελοι. Ιδιωτική Συλλογή.

Max Metzoldt (1859-1921), Οι πρώτοι ασφόδελοι. Το κορίτσι από το Λάρεν (Ολλανδία), Ιδιωτική Συλλογή.

https://www.bonhams.com/auctions/15150/lot/1011/

3 σχόλια:


  1. Από τότε που η φιλόλογος μάς μίλησε στον Όμηρο για τον ασφοδελό λειμώνα του Κάτω Κόσμου, προσπαθούσα να καταλάβω ποιο φυτό είναι ο ασφόδελος. Μέχρι που βεβαιώθηκα ότι ήταν το σπερδούκλι, που συναντούσα παιδί στα χωράφια, τότε ακόμα που ήξερα σε ποια περιοχή του χωριού φύτρωναν και πότε ακριβώς ανθίζαν διάφορα αγριολούλουδα (ανεμώνες, κρόκοι, άγριες ορχιδέες-που τις έλεγα μελισσούλες από το σχήμα τους, μη ξέροντας το όνομά τους).
    Άσπρα λοιπόν τα άνθη των ασφοδίλων, που είναι πρώτα ξαδέρφια με τα κρίνα.

    Το γνωστό ωραίο ποίημα τώρα έχει δεχτεί πολλές μεταφράσεις/αποδόσεις στα ελληνικά. (Παρεμπιπτόντως, εξαιρετική η μετάφραση της Ευαγγελίας Γιάνγκαλη-Καραουλάνη). Ιδού μερικές:

    https://thepoetoftheuniverse.wordpress.com/category/%CE%BF%CF%85%CF%8A%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BC-%CE%BF%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CF%83%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%B8/

    Εγώ θα σας παραθέσω μια ακόμη:

    [Daffontils -W.Wordsworth]

    Σα σύννεφο μονάχος περιπλανιέμαι,
    επιπλέω πάν' από κάμπους, βουνά,
    όταν ξάφνου βλέπω ένα σμήνος,
    πληθώρ' ασφοδίλια χρυσά,
    σε λίμνη δίπλα, σε δέντρων σκιά,
    στην αύρα να φτερουγίζουν να χορεύουν τρελλά,
    αδιάκοπα σαν τ' αστέρια να λάμπουν,
    στου γαλαξία τα φτερά τις ματιές τους ν' αστράφτουν.
    Ατέλειωτ' η γραμμή που χαράζουν
    σ' απέραντη κόλπου ακρογιαλιά.
    Και δέκα χιλιάδες θα πήρε μεμιάς η ματιά
    σ' ευθυμίας χορό να τινάζουν τα κεφαλάκια,
    το κύμα δίπλα τους να χορεύει, μα κείνα
    το κύμα τ' αφρισμένο να ξεπερνούν στη χαρά.
    Ποιητής να μη χαρεί
    σ' αυτή την τρελή συντροφιά;
    Τ' ατένιζα, τά 'βλεπα και δεν ένοιωθα τόσο
    με τί πλούτο με προίκιζ' η θέα,
    μα τώρα, συχνά όταν πέφτω στην κλίνη
    σ' αδιάφορη, κενή περισυλλογή,
    εκείνα λαμποκοπούν στου ματιού μου την άκρη
    ευδαιμονία στη μοναξιά.
    Κι είν' τότε που γεμίζ' η καρδιά μου χαρά
    και χορεύει με τους ασφόδιλούς της συντροφιά.

    This is a translation of the poem I Wandered Lonely As A Cloud (Daffodils) by William Wordsworth - Poem by dimitrios galanis

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "Ασφοδελός λειμώνας" του Κάτω Κόσμου. Όμηρος...Ευχαριστώ που μου το θύμισες.
    Θα επανέλθω κάποιοι στιγμή στους ασφόδελους, όταν έχω χρόνο...και θα περιμένω ανυπόμονα τη συμβολή σου.

    Ούτε εγώ ήξερα ποιοι ήταν οι ασφόδελοι. Είναι σαν κρινάκια... Αλλά, νομίζω πως είναι κυρίως κίτρινα.

    Πράγματι, υπάρχουν διάφορες μεταφράσεις του ποιήματος. Τι υπέροχη η κύρια εικόνα του ποιήματος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο ΣΤΡΑΤΗΣ Ο ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΑΠΑΝΘΟΥΣ

    Δεν έχει ασφοδίλια, μενεξέδες, μήτε υάκινθους·
    πώς να μιλήσεις με τους πεθαμένους.
    Οι πεθαμένοι ξέρουν μονάχα τη γλώσσα των λουλουδιών·
    γι’ αυτό σωπαίνουν
    ταξιδεύουν και σωπαίνουν, υπομένουν και σωπαίνουν
    παρά δήμον ονείρων, παρά δήμον ονείρων.

    ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ [Απόσπασμα]


    ΥΓ. Οι ασφόδελοι έχουν άσπρα άνθη. Γουγλίστε στις εικόνες και θα το δείτε.
    http://purplepassionflower.blogspot.gr/2014/03/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή