Άννα Αγγελοπούλου: Μητέρα και παιδί στη ζωγραφική. Πίνακες από τη Βικτωριανή εποχή

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Σάββατο 10 Μαΐου 2014

Μητέρα και παιδί στη ζωγραφική. Πίνακες από τη Βικτωριανή εποχή

Εικόνες με μητέρα και παιδί από τη Βικτωριανή εποχή

Η απεικόνιση σκηνών με μητέρα και τα παιδιά της είναι αρκετά συνηθισμένο θέμα στη ζωγραφική. Ο παρακάτω πίνακας του Άγγλου Βικτωριανού ζωγράφου Charles West Cope θεωρείται ότι αποτελεί απόλυτα εξιδανικευμένη εικόνα της μητέρας της μεσαίας τάξης στη Βικτωριανή Αγγλία. Μια γλυκιά νεαρή μητέρα, χτενισμένη με χαρακτηριστική κόμμωση και ντυμένη με τη βικτωριανή καθημερινή ενδυμασία της εύπορης μεσαίας τάξης περιβάλλεται από τα παιδιά της στο σαλόνι του σπιτιού. Η ίδια πλέκει κάλτσες και ταυτόχρονα φαίνεται να ακούει προσεκτικά το γιο της, ενώ δίπλα στέκεται και η μικρή αδελφή του. Στην αγκαλιά της νεαρής μητέρας διακρίνουμε ανοιχτό ένα βιβλίο, πάνω του ένα ψαλίδι και κάλτσες. Παραδίπλα, καθισμένη στο πάτωμα η μάλλον μεγαλύτερη αδελφή, ντυμένη με ένα υπέροχο βικτωριανό φόρεμα για κοριτσάκια, διαβάζει με αφοσίωση το βιβλίο της. Στο πάτωμα βλέπουμε και άλλο βιβλίο. Πλέξιμο, βιβλία και ενασχόληση με τα παιδιά...

Charles West Cope, Μια ζωή που περνά ευχάριστα. 1862. Iδιωτική Συλλογή.

Επηρεασμένος εμφανώς από την εκκλησιαστική ζωγραφική, ο Cope ζωγραφίζει μια γλυκύτατη νεαρή μητέρα να κρατά τρυφερά το μωρό της. Ντύσιμο και επίπλωση δείχνουν ότι βρισκόμαστε στο σπίτι μίας εύπορης μεσαίας τάξης.

Charles West Cope, Μητέρα και παιδί. 1852. Victoria and Albert Μουσείο. Λονδίνο.

Ένας επίσης Βικτωριανός ζωγράφος ζωγραφίζει την παρακάτω υπέροχη αισθησιακή σκηνή. Ξαπλωμένη νωχελικά μία πανέμορφη νεαρή μητέρα ασχολείται με το κοριτσάκι της που την ταΐζει κεράσια...

Sir Frederic Leighton, Μητέρα και παιδί (με κεράσια). 1865. Μουσείο Blackburn και Πινακοθήκη Τέχνης. Λάνκσαϊρ.

Ήταν όμως πράγματι όλα έτσι υπέροχα και όμορφα για τις νεαρές μητέρες και τα παιδιά τους στη Βικτωριανή εποχή; O Βρεττανός ζωγράφος Th. Benjamin Kennington δίνει μία κριτική κοινωνική διάσταση στην παρακάτω εικόνα. Απεικονίζει την ιδιωτική δυστυχία της φτώχειας να εκτίθεται σε δημόσια θέα. Βλέπουμε μία θλιμμένη νεαρή μητέρα με τα επίσης λυπημένα παιδιά της στη γωνιά του δρόμου της μεγαλούπολης. Όλοι τους είναι ντυμένοι φτωχικά, με φθαρμένα ρούχα. Η γυναίκα, που ίσως είναι χήρα γιατί φορά μαύρα, κρατά στην αγκαλιά ένα μωρό, πάνω της ακουμπά ένα αγοράκι, ενώ μπροστά τους και σε πρώτο πλάνο ένα κοριτσάκι πουλά ματσάκια με κίτρινα λουλούδια στους περαστικούς. Η μέρα είναι βροχερή!

Th. Benjamin Kennington, Το ματσάκι της φτώχειας. 1889. Πινακοθήκη Τέχνης Ν. Αυστραλίας. Αδελαΐδα.

Αντίθετα, η μέρα είναι όμορφη για να χαρούμε ευχάριστες στιγμές στην εξοχή. Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζεται μία ιδιωτική στιγμή από περίπατο σε κήπο. Στον πάγκο του κήπου, που είναι σκεπασμένος με πολυτελή γούνινα καλύμματα, βλέπουμε να ξεκουράζεται την καλοντυμένη κομψή νεαρή μητέρα με τα τρία επίσης καλοντυμένα παιδιά της. Η μητέρα κοιτάζει με λατρεία το ένα αγόρι που έχει σκαρφαλώσει στον πάγκο και στρέφει με ναρκισισμό το βλέμμα του στους θεατές, ενώ τα άλλα παιδιά βρίσκονται πίσω της ξαπλωμένα νωχελικά... Προφανώς, όλοι τους αγνοούν ότι τα λουλούδια του κήπου για κάποιους άλλους γίνονται "ματσάκια της φτώχειας". Παράλληλοι κόσμοι της ίδιας εποχής...