Ο έρωτας στη ζωγραφική. Marc Chagall, Ερωτευμένοι σε πασχαλιές

Marc Chagall, Ερωτευμένοι σε πασχαλιές

      Ο Marc Chagall (1887-1985) δεν θεωρείται ότι ανήκει στο κίνημα του υπερεαλισμού στη ζωγραφική. Ωστόσο, στο έργο του, αναμφισβήτητα, απεικονίζεται το όνειρο, τα οράματα και το παράλογο. Μόνο που το παράλογο είναι κάτι που για αυτόν είναι πέρα έως πέρα πραγματικό, εκφράζει το συναισθηματικό του κόσμο και πηγάζει από την καρδιά του και όχι από το "ασυνείδητο". 

    Η ονειρική ατμόσφαιρα και η ποιητικότητα, που αποπνέουν τα έργα του Chagall, είναι εμφανείς στον παρακάτω πίνακα με τον τίτλο "Εραστές στις πασχαλιές". Ο χρόνος έχει σταματήσει για τους δύο ερωτευμένους, που απεικονίζονται να είναι ξαπλωμένοι μέσα σ' ένα τεράστιο μπουκέτο πασχαλιές. Οι πασχαλιές γίνονται η στέγη, η ασπίδα προστασίας του έρωτά τους...

Marc Chagall, Εραστές σε πασχαλιές. 1930. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections/494302

Γυναίκες με πασχαλιές. Πίνακες ζωγραφικής και το ποίημα Πασχαλιά του Ρώμου Φιλύρα

Πίνακες ζωγραφικής με πασχαλιές και η Πασχαλιά του Ρώμου Φιλύρα

   Συμπαθώ πολύ τις πασχαλιές, τη διακριτική ευωδιά τους, τα λεπτά ευγενικά μωβ και λευκά ανθάκια τους. Τα εύθραστα και γλυκύτατα αυτά λουλούδια της Άνοιξης, τα οποία στην Ορθοδοξία έχουν συνδεθεί με την περίοδο του Πάσχα, αποτέλεσαν θέμα για αρκετούς καλλιτέχνες (βλ. και παλιότερες αναρτήσεις όπου πίνακες με πασχαλιές http://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/Πασχαλιές).

   Ιδού, λοιπόν, κάποιοι πίνακες που απεικονίζουν γυναικείες μορφές ανάμεσα σε πασχαλιές ή με μπουκέτα πασχαλιάς. 

   Ξεκινώ μ' έναν αγαπημένο Προραφαηλίτη ζωγράφο, τον Arthur Hughes. Άνθη πασχαλιάς περιβάλλουν την αισθαντική γυναικεία μορφή που κοιτούν πλάγια πέρα μακριά, στο άπειρο. Σχεδόν απειλητικά οι μωβ πασχαλιές αγγίζουν τα μαλλιά της… Στους Προραφαηλίτες ζωγράφους τα άνθη, κοντά σε νεαρές γυναίκες, είναι συνήθως σύμβολα της ματαιότητας , του εφήμερου της ομορφιάς και του θανάτου.

Arthur Hughes, Η κυρία με τις πασχαλιές. 1863. Μουσείο Τέχνης του Οντάριο.

J. Tissot, Tο μπουκέτο με τις πασχαλιές. 1875. Ιδιωτική Συλλογή.

Και ένα ποίημα για την πασχαλιά από τον Ρώμο Φιλύρα

Ρώμος Φιλύρας, Πασχαλιά

Λιλά, και σαν το φραγκοστάφυλο, απαλόχρωμη,

ανθίζεις στην Ανάστασης, το δείλι,

δειλή, μημουαπτική, σεμνή κι ανέγγιχτη

μόλις ονειρευτή, από ένα χείλι.

Ανθίζεις με τα στρογγυλά λουλούδια σου,

σαν αυγουλάκια, κόκκινα και μπλάβα

τονίζοντας, μες στ' άνθη, τα τραγούδια σου,

των τόνων σου, την έβδομην, οχτάβα

12.4.1940{Δημοσ.: 29.4.1940}

Βλ. Ρώμος Φιλύρας Ποιήματα Άπαντα τα ευρεθέντα (Φιλολογική επιμέλεια Χ.Λ.Καράογλου-ΑμαλίαΞυνογαλά), Universtity Studio Press, Θεσσαλονίκη 2013, σ. 365.

Pierre Auguste Renoir, Γυναίκα με πασχαλιές. 1877. Ιδιωτική Συλλογή.

Hans Fr. Gude, Νεαρή γυναίκα με πασχαλιά. 1897. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.corbisimages.com/stock-photo/rights-managed/MA05760A/woman-with-lilacs-by-pierreauguste-renoir

http://www.museumsyndicate.com/item.php?item=42677

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Hans_Gude--Ung_Dame_Med_Syriner-Detail--1897.jpg

http://www.bridgemanart.com/fr/asset/95925/hughes-arthur-1832-1915/the-lady-with-the-lilacs-1863-oil-on-panel?

O Άγιος Γεώργιος και οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι. Πίνακες του Dante Gabriel Rossetti

O Άγιος Γεώργιος του Dante Gabriel Rossetti

    Με καθυστέρηση (ήθελα να κάνω την ανάρτηση την ημέρα του Αγ. Γεωργίου, αλλά…) σας παρουσιάζω έργα του ηγετικού μέλους της Προραφαηλικής Αδελφότητας, Dante Gabriel Rossetti, με θέμα το μύθο του Αγ. Γεωργίου.  Ο Άγιος Γεώργιος παρουσιάζεται ως μεσαιωνικός ιππότης που μάχεται με απαράμιλλη γενναιότητα με τον "κακό" Δράκο, για να σώσει την πριγκίπισσα Σάμπρα από τα νύχια του…και φυσικά τη διασώζει και μαζί της απαλλάσσει το βασίλειο του πατέρα της από την υποχρέωση να "πληρώνει" με ωραίες και αγνές κοπέλλες το φόρο του στον Δράκο... Εκείνη ερωτεύεται τον "σωτήρα" της, εκείνος ερωτεύεται το παρολίγον "θύμα" του τέρατος, παντρεύονται με τιμές και …τέλος καλό όλα καλά!

   O μύθος του Αγ. Γεωργίου και της μάχης του με τον Δράκο (σύμβολο του "κακού") είναι πολύ δημοφιλής τόσο στην Ανατολική αγιογραφία όσο και τη Δυτική. Παρά το ότι ο Αγ. Γεώργιος είναι ένας άγιος ανατολικής προέλευσης και από τους αγαπημένους αγίους της Ορθοδοξίας, η λατρεία του είναι διαδεδομένη και στη Δυτ. Ευρώπη. Θεωρείται, μάλιστα, ως ο προστάτης άγιος του βασιλείου της Αγγλίας. Ο μύθος της ηρωικής πάλης του αγίου με τον Δράκο διαδόθηκε κατά τη διάρκεια του αγγλικού μεσαίωνα και διατηρήθηκε ζωντανός στη λαϊκή συλλογική συνείδηση. Κατά τον 19ο αιώνα, αιώνα του ρομαντισμού, όταν αναβίωσε το ενδιαφέρον για τον αγγλικό μεσαίωνα, ήταν αναμενόμενο οι Προραφαηλίτες ζωγράφοι, οι οποίοι αναζητούσαν τα θέματά τους στο "αρχαίο" παρελθόν της Αγγλίας, να εμπνευστούν και από το μύθο του Αγ. Γεωργίου. 

  Ο Dante Gabriel Rossetti απεικονίζει σκηνές από το μύθο του Αγ. Γεωργίου που θυμίζουν εικόνες μεσαιωνικού παραμυθιού. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε μία σκηνή από το γάμο του Αγ. Γεωργίου με την πριγκίπισσα που έσωσε. Τα μεσαιωνικά αγγλικά στοιχεία είναι εμφανή. Ο Άγιος Γεώργιος απεικονίζεται με την ενδυμασία και την εξάρτυση μεσαιωνικού ιππότη. Οικόσημα και θυρεοί διακοσμούν τα ρούχα και τα έπιπλα. Δίπλα του το κεφάλι του σκοτωμένου δράκου ως τρόπαιο.

Dante Gabriel Rossetti, Ο γάμος του Αγ. Γεωργίου με την Πριγκίπισσα Σάμπρα. 1857. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.

Dante Gabriel Rossetti, Ο γάμος του Αγ. Γεωργίου με την Πριγκίπισσα Σάμπρα.  Μελέτη για δύο μορφές. 1857. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

   Στη σκηνή του παρακάτω πίνακα η πριγκίπισσα φυλά με ευγνωμοσύνη τα ματωμένα χέρια του Αγ. Γεωργίου.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και η Πριγκίπισσα Σάμπρα. 1862. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.

   Στα 1861-62 ο Rossetti δημιούργησε, κατά παραγγελία, έξι χαρακτικά με θέματα από το μύθο του Αγ. Γεωργίου. Τα σχέδια-χαρακτικά προορίζονταν για παράθυρο-βιτρό που ανέλαβε η εταιρεία διακοσμητικής που είχε ιδρύσει ο Morris, επίσης Προραφαηλίτης καλλιτέχνης, φίλος και συνεργάτης του Rossetti. Οι σκηνές που απεικονίζονται είναι εμφανώς μεσαιωνικές. Tα χαρακτικά ανήκουν στην πλούσια συλλογή, με έργα Προραφαηλιτών, του Μουσείου και Πινακοθήκης του Birmingham.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Ο γάμος του Αγ. Γεωργίου με την Πριγκίπισσα Σάμπρα. 1861-62. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης. 

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Ο  Αγ. Γεώργιος μάχεται με τον Δράκο. 1861-62. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Ο γάμος του Αγ. Γεωργίου με την Πριγκίπισσα Σάμπρα. 1864. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Η πριγκίπισσα Σάμπρα τραβά τον κλήρο. 1868. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Η επιστροφή της πριγκίπισσας Σάμπρα. 1861-62. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος. Η  πριγκίπισσα οδηγείται στον Δράκο. 1861-62. Birmingham Μουσεία και Πινακοθήκη Τέχνης.

http://en.wikipedia.org/wiki/Saint_George_and_the_Dragon

http://www.tate.org.uk/art/artworks/rossetti-st-george-and-princess-sabra-n05231

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P378/the-wedding-of-st-george-and-princess-sabra-study-for-two-figures/

http://www.tate.org.uk/art/artworks/rossetti-the-wedding-of-st-george-and-princess-sabra-n03058

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904p245/st-george-and-the-dragon-the-wedding-of-st-george/

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P243/st-george-and-the-dragon-st-george-fighting-the-dragon/

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P243/st-george-and-the-dragon-st-george-fighting-the-dragon/

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P494/st-george-and-the-dragon-princess-sabra-drawing-the-lot/

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P244/st-george-and-the-dragon-the-return-of-the-princess/

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904P242/st-george-and-the-dragon-the-princess-taken-to-the-dragon/

Ποιήματα του Μ. Αναγνωστάκη με πίνακες του Edv. Munch

Ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη

   Σήμερα είναι ημέρα ιστορικής μνήμης για την 21η Απριλίου 1967. Ίσως δεν πρέπει να αφήσω να περάσει ασχολίαστη η ημερομηνία 21η Απριλίου.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε τι συνέβη τότε...Η αρχή της επτάχρονης δικτατορίας...

   Σκέφτομαι πως πρέπει να θυμηθούμε εκείνη την ημέρα, εκείνη την εποχή, μέσα από τους στίχους ενός βαθύτατα πολιτικού ποιητή, ενός από τους κυριότερους εκπροσώπους της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς στην ποίηση, του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005). Ας διαβάσουμε, λοιπόν, τους μαγικούς στίχους του ποιητή για να ανακαλύψουμε ότι οι υπαρξιακές αναζητήσεις, η αγωνία του μοναχικού ανθρώπου που περιπλανιέται μέσα στη σιωπή της νύχτας στους μη αναγνωρίσιμους δρόμους της πόλης, η απόγνωση και η απελπισία του ενός μέσα στο πλήθος των πολλών άγνωστων, η αδυναμία του ατόμου να εναντιωθεί στις ιστορικές συνθήκες δεν έχουν αλλάξει σήμερα, παραμένουν όλα σχεδόν ίδια και απαράλλαχτα, σήμερα 21η Απριλίου του 2014. Γιατί τελικά η υπαρξιακή αγωνία ήταν, είναι και θα παραμένει βαθύτατη πολιτική, ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε, αφού η ύπαρξή μας συνδέεται με την ύπαρξη των άλλων μέσα σε μια  πολιτεία.
   ...Και οι στίχοι του ποιητή μου θύμισαν γνωστούς πίνακες του μεγάλου Νορβηγού ζωγράφου Edvard Μunch (1863-1944) που επηρέασε σημαντικά το Γερμανικό εξπρεσιονισμό.

   

Ἀπροσδιόριστη χρονολογία

Αὐτὴ ἡ μέρα πέρασε χωρὶς καμιὰν ἀπόχρωση
Τόσο διαφορετικὴ ἀπὸ τὶς ἄλλες μέρες
(Ἴσως ἡ ἀπαρχὴ ὁμοίων ἡμερῶν)
ἔσβησεν ἔτσι ἀνάλαφρα ὅπως ᾖρθε
χωρὶς νὰ παιχνιδίσει ὁ ἥλιος στὰ κλαδιὰ
Τράβηξε τὶς κουρτίνες της μὲ διάκρισην ἡ νύχτα.
Μιὰ μέρα τόσο διάφορη ἀπ᾿ τὶς ἄλλες
Χωρὶς τὰ σύμβολα τοῦ «πλήν» καὶ τοῦ «σὺν»
π᾿ αὐλακώνουν τὴ σκέψη
Χωρὶς νὰ βαραίνει κἂν τὴ ζυγαριὰ τῆς μνήμης
Πὲς σὰ μιὰ σαπουνόφουσκα ποὺ τρυπήσαμε μὲ τὴν καρφίτσα
Σὰν τὸν καπνὸ τσιγάρου χωρὶς ἄρωμα.
Ἔτσι ἔπεσε ἕνα φύλλο ἀπὸ τὸ καλαντάρι
Δίχως τὸν παραμικρότερο ἦχο
(Χάθηκε καὶ δὲν ψάξαμε νὰ τὸ βροῦμε)
Ἔμεινε τὸ συρτάρι μας ὅπως τὸ ἀφήσαμε.
Ἴσως -λές- πὼς δὲν ἤτανε κἂν μία μέρα
Μόνο που σήμερα φωνάζουν ἀρνητικὰ οἱ ἀριθμοὶ
Τὸ ρολόι γυρισμένο ἕνα ἀκόμη εἰκοσιτετράωρο
-Λές- πῶς περάσαμε ἀσυνείδητα τὰ μεσάνυχτα
Ἕναν ὁλόισιο ἀσφαλτοστρωμένο δρόμο.

Edv. Munch, Μελαγχολία. 1892. Εθνική Πινακοθήκη. Όσλο.

Αὐτοὶ δὲν εἶναι οἱ δρόμοι ποὺ γνωρίσαμε...

Αὐτοὶ δὲν εἶναι οἱ δρόμοι ποὺ γνωρίσαμε
Ἀλλότριο πλῆθος ἕρπει τώρα στὶς λεωφόρους
Ἀλλάξαν καὶ τῶν προαστίων οἱ ὀνομασίες
Ὑψώνονται ἄσυλα στὰ γήπεδα καὶ στὶς πλατεῖες.
Ποιὸς περιμένει τὴν ἐπιστροφή σου; Ἐδῶ οἱ ἐπίγονοι
Λιθοβολοῦν τοὺς ξένους, θύουν σ᾿ ὁμοιώματα,
Εἶσαι ἕνας ἄγνωστος μὲς στὸ ἄγνωστο ἐκκλησίασμα
Κι ἀπὸ τὸν ἄμβωνα ἀφορίζουνε τοὺς ξένους
Ρίχνουνε στοὺς ἀλλόγλωσσους κατάρες
Ἐσὺ στοὺς σκοτεινοὺς διαδρόμους χώσου
Στὶς δαιδαλώδεις κρύπτες ποὺ δὲν προσεγγίζει
Οὔτε φωνὴ ἀγριμιοῦ ἢ ἦχος τυμπάνου·
Ἐκεῖ δὲ θὰ σὲ βροῦν. Γιατί ἂν σ᾿ ἀφορίσουν
Κάποιοι –ἀναπόφευκτα– στὰ χείλη τους θὰ σὲ προφέρουν
Οἱ σκέψεις σου θ᾿ ἀλλοιωθοῦν, θὰ σοῦ ἀποδώσουν
Ψιθυριστὰ προθέσεις, θὰ σὲ ὑμνήσουν.
Μὲ τέτοιες προσιτὲς ἐπιτυχίες θὰ ἡττηθεῖς.
Τεντώσου ἀπορρίπτοντας τῶν λόγων σου τὴν πανοπλία
Κάθε ἐξωτερικὸ περίβλημά σου περιττὸ
Καὶ τῆς Σιωπῆς τὸ μέγα διάστημα, ἔτσι,
Τεντώσου νὰ πληρώσεις συμπαγής.

Edv. Munch, Βράδυ στην οδό Karl Johan. 1893. Mουσείο Munch. Bergen.

Τώρα εἶναι ἁπλὸς θεατής...

Τώρα εἶναι ἁπλὸς θεατὴς
Ἀσήμαντος ἀνθρωπάκος μέσα στὸ πλῆθος
Τώρα πιὰ δὲ χειροκροτεῖ δὲ χειροκροτεῖται
Ξένος περιφέρεται στῶν ὁδῶν τὸ κάλεσμα-
Ἔρχονται ἀπὸ μακριὰ οἱ νέοι σαλπιγκτὲς
Τῶν ἐπίλεκτων κλάσεων τοῦ μέλλοντος
Οἱ κραυγὲς τοὺς γκρεμίζουν τὰ σαθρὰ τείχη
Τήκουν τὴ λάσπη σὲ φωτεινοὺς ρύακες
Ἔρχονται οἱ ἁγνοί, οἱ ἀνυπόκριτοι.
Οἱ βιαστές, οἱ ἀμέτοχοι, οἱ παρθένοι.
Οἱ πονηροὶ συνδαιτυμόνες, οἱ ἀθῶοι
Οἱ ληξίαρχοι τῶν ἡμερῶν μας
Ἔρχεται τὸ μεγάλο παρανάλωμα
Μέσα στοὺς πίδακες τῶν πρόσχαρων νερῶν.
Ἔρχονται οἱ τελευταῖες προδιαγραφές
Μὰ τώρα αὐτὸς εἶναι ἁπλὸς θεατὴς
Ἀνώνυμος ἀνθρωπάκος μέσα στὸ πλῆθος
Μὲ τὰ χέρια στὸ στῆθος σὰν ἕτοιμος νεκρὸς
Τώρα πιὰ δὲ χειροκροτεῖ δὲ χειροκροτεῖται.
(Νὰ ξέρεις πάντα τὸ πότε καὶ τὸ πῶς)

Edv. Munch, Η κραυγή. 1893. Εθνική Πινακοθήκη. Όσλο.

Δρόμοι παλιοί

Δρόμοι παλιοὶ ποὺ ἀγάπησα καὶ μίσησα ἀτέλειωτα
κάτω ἀπ᾿ τοὺς ἴσκιους τῶν σπιτιῶν νὰ περπατῶ
νύχτες τῶν γυρισμῶν ἀναπότρεπτες κι ἡ πόλη νεκρὴ
Τὴν ἀσήμαντη παρουσία μου βρίσκω σὲ κάθε γωνιὰ
κᾶμε νὰ σ᾿ ἀνταμώσω κάποτε φάσμα χαμένο τοῦ τόπου μου κι ἐγὼ
Ξεχασμένος κι ἀτίθασος νὰ περπατῶ
κρατώντας μία σπίθα τρεμόσβηστη στὶς ὑγρές μου παλάμες
Καὶ προχωροῦσα μέσα στὴ νύχτα χωρὶς νὰ γνωρίζω κανένα
κι οὔτε κανένας κι οὔτε κανένας μὲ γνώριζε μὲ γνώριζε

Edv. Munch, Απόγνωση. 1892. Εθνικό Μουσείο. Στοκχόλμη.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/manolhs_anagnwstakhs_poems.htm
http://nasjonalmuseet.no/en/collections_and_research/edvard_munch_in_the_national_museum/melancholy/

http://nasjonalmuseet.no/en/collections_and_research/edvard_munch_in_the_national_museum/the_scream/
http://nationalmuseum.se/sv/English-startpage/About-us/Press-and-Media/Press-images/Passioner/Edvard-Munch-Fortvivlan/
http://kodebergen.no/en/article/munch-museum-bergen

Νικηφόρος Λύτρας, Το αυγό του Πάσχα

To ωόν του Πάσχα.

   Είναι μια πασχαλινή εικόνα από τον κορυφαίο Έλληνα ζωγράφο, τον Νικηφόρο Λύτρα (1832-1904). Στη γωνιά ενός φτωχικού δωματίου το κοριτσάκι ξεφλουδίζει με ευλαβική προσοχή το κόκκινο πασχαλινό αυγό. Ο Λύτρας απεικονίζει με ρεαλισμό μια ηθογραφική σκηνή που έχει ως θέμα της μία πραγματικά μοναδική λεπτομέρεια: το ξεφλούδισμα του πασχαλινού αυγού. Αποδίδει αριστοτεχνικά διάφορες λεπτομέρειες που με γοητεύουν, όπως τη λαϊκή ενδυμασία της μικρής, το μαντήλι στα μαλλιά της, το γιλέκο και την ποδιά, το βάζο με τα λουλούδια μπροστά από το εικόνισμα και το καντήλι, τα διάφορα αντικείμενα στο πάτωμα...

Νικηφόρος Λύτρας, Το ωόν του Πάσχα. 1874-1875. Αποκτήθηκε από το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου σε δημοπρασία του Σόθμπυ στο Λονδίνο το 2005.

   Στην ίδια δημοπρασία πουλήθηκε και ένας ακόμα ηθογραφικός πίνακας του Λύτρα: "To μαγειρείο" που απεικονίζει μία σκηνή στην κουζίνα ενός λαϊκού σπιτιού.

Νικηφόρος Λύτρας, Στο Μαγειρείο. 1872. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.itip.gr/index1.asp?page=events&records=details&_p.id=154

http://www.tinos.biz/afisa672005.html

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=5832

http://www.invaluable.com/auction-lot/property-from-a-private-collection,-france-nikifo-9-c-dtpz28gz24

http://habilisii-habilis.blogspot.gr/2014/03/blog-post_15.html

Η Ανάσταση στους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Ένας πίνακας του W. Bell Scott

Η Ανάσταση. Ένας πίνακας του W. Bell Scott

   Μέρα χαράς και Ανάστασης η σημερινή. Για αυτό, ιδού ένας πίνακας του William Bell Scott με θέμα την Ανάσταση του Κυρίου. Δύο αιθέριοι λευκοφορεμένοι άγγελοι γίνονται με σεβασμό και ευλάβεια μάρτυρες της Ανάστασης του Κυρίου. Η σκηνή, η οποία χαρακτηρίζεται από ποιητικότητα και ονειρική ατμόσφαιρα, διαδραματίζεται στο εσωτερικό του τάφου του Χριστού. Βλέπουμε τον Χριστό ή μάλλον το σώμα του να ετοιμάζεται να εγερθεί. Η έκφραση των προσώπων των αγγέλων και του Χριστού σε συνδυασμό με τα απαλά χρώματα προσδίδουν στο έργο πνευματική διάσταση.

  Στο έργο είναι εμφανής η επίδραση από το κίνημα των Προραφαηλιτών ζωγράφων. Ο Σκότος William Bell Scott (1811-1890) ήταν ποιητής, ζωγράφος και αρχιτέκτων. Από τα 1870 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο όπου έγινε φίλος με τον Dante Gabriel Rossetti, ένα από τα ηγετικά μέλη και ιδρυτές της Προραφαηλιτικής Αδελφότητας.

   

W. Bell Scott, Η Ανάσταση. 1874. Ιδιωτική Συλλογή.

Χριστός Ανέστη, λοιπόν, σε όλους με λευκούς κρίνους του Bell Scott.

William Bell Scott, Λευκοί κρίνοι. 1861. Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας.

http://preraphaelitepaintings.blogspot.gr/2010/08/william-bell-scott-resurrection.html
http://en.wikipedia.org/wiki/William_Bell_Scott
http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/paintings/white-lilies-210696

Τα πάθη του Χριστού στη ζωγραφική. Ένας πίνακας του Édouard Manet

O νεκρός Χριστός και οι άγγελοι. Ένας πίνακας του Édouard Manet

   Δύο βαθύτατα θλιμμένοι άγγελοι στέκονται δίπλα στο σώμα του Σταυρωμένου Χριστού. Η σκηνή πρέπει να διαδραματίζεται στον τάφο Του. Ο ένας άγγελος στηρίζει με τρυφερότητα το κεφάλι του Χριστού, ενώ ο άλλος άγγελος κάθεται στην άκρη συντετριμμένος. 

   Ο μεγάλος Γάλλος ζωγράφος Édouard Manet, που βρέθηκε στη μετάβαση από το ρεαλισμό προς τον ιμπρεσιονισμό, ζωγράφισε ελάχιστα έργα με θρησκευτική θεματολογία. Ένα από αυτά είναι "Ο νεκρός Χριστός και οι άγγελοι" που εκφράζει εμφανώς τις επιρροές από τους μεγάλους Δασκάλους της Αναγέννησης, όπως ο Μαντένια, ο Βερονέζε και ο Τιντορέτο.

   Όταν όμως το έργο αυτό εκτέθηκε το 1864 προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και αποδοκιμάστηκε τόσο από τους κριτικούς όσο και από το κοινό. Αυτό που κυρίως ενόχλησε ήταν η ρεαλιστική απόδοση του σώματος του νεκρού Χριστού που θεωρήθηκε ως βλασφημία, γιατί στερούσε από τη σκηνή τη πνευματική διάσταση του θανάτου του Θεανθρώπου.

Édouard Manet, Ο νεκρός Χριστός και οι άγγελοι. 1864. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

   Εκείνη την εποχή μόνο ο Γάλλος συγγραφέας Εμίλ Ζολά εκτίμησε την αξία αυτού του αριστουργήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο Ζολά υπήρξε ένας από τους κύριους εισηγητές του νατουραλισμού στη λογοτεχνία, έτσι δεν ήταν δυνατό να ενοχληθεί από την "ανθρώπινη" απόδοση του σώματος του Χριστού. Βέβαια, ο Manet είχε διαπράξει και ένα άλλο λάθος: απεικονίζει τη σκηνή εσφαλμένα. Σύμφωνα με τις αναφορές των ευαγγελίων, η Μαρία η Μαγδαληνή, όταν άκουσε ότι χάθηκε το σώμα του Χριστού, επισκέφθηκε τον τάφο του και βρήκε δύο αγγέλους να κάθονται εκεί όπου έπρεπε να βρίσκεται το σώμα. Τότε καθώς στράφηκε να φύγει, είδε τον αναστημένο Χριστό πίσω της. 

http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/29.100.51
http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections/436950
http://www.moma.org/interactives/exhibitions/2006/Manet/detail_thedeadchrist.htm

Ο Θρήνος για τον Χριστό στη ζωγραφική

Ο Θρήνος για τον Χριστό. Ένας πίνακας του Albrecht Dürer

   Η σκηνή του θρήνου πάνω από το σώμα του Χριστού στο πεδίο της Σταύρωσης, κάτω από τον Σταυρό του μαρτυρίου, είναι από τα πιο δημοφιλή θέματα του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Ο μεγάλος Γερμανός χαράκτης και ζωγράφος Albrecht Dürer απεικονίζει τον θρήνο να διαδραματίζεται κάτω από τα σκοτεινά σύννεφα ενός ταραγμένου ουρανού, ο οποίος καταλαμβάνει μικρό χώρο σε σχέση με τη σκηνή του θρήνου. 

   Ωστόσο, η τραγική σκηνή δεν είναι σκοτεινή. Ένα απόκοσμο φως περιβάλλει και διαπερνά τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο θρήνο και τονίζει τα χρώματα των ενδυμάτων, τα κόκκινα, κίτρινα και γαλάζια. Οι μορφές κοιτάζουν με "γαλήνια" οδύνη και στωικότητα το σώμα του Χριστού. Μόνο μία γυναίκα (πάνω από το κεφάλι του Χριστού) εκφράζει την απελπισία της με δραματική χειρονομία. Αριστερά, υποβαστάζει το τυλιγμένο σε λευκό πανί σώμα, ο κρυφός μαθητής του Χριστού Ιωσήφ ο Αριμαθαίας, εύπορο και σεβαστό μέλος του Συμβουλίου των Εβραίων, ο οποίος πήρε έγκριση από τον Πιλάτο για την ταφή. Δεξιά, στέκεται ο Νικόδημος, επίσης μέλος του Συμβουλίου, ο οποίος κρατά το δοχείο με μύρο και αλόη για το σώμα του Χριστού. Κάτω αριστερά και δεξιά διακρίνονται γονατιστοί, ο παραγγελιοδότης του πίνακα, η γυναίκα και τα παιδιά του. Σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, ο ιδιοκτήτης του έργου, κατά παραγγελία του οποίου γινόταν ο πίνακας, αποθανατιζόταν μέσα στη θρησκευτική σκηνή που απεικόνιζε ο ζωγράφος.

   Ο Dürer, ακολουθώντας τις βασικές αρχές της τέχνης της Ιταλικής Αναγέννησης που τις είχε γνωρίσει από κοντά σε πρόσφατο ταξίδι του στην Ιταλία, έχει δομήσει τον πίνακα πάνω σε ένα τρίγωνο με κορυφή τη θλιμμένη μορφή του μαθητή του Χριστού,  Ιωάννη, ο οποίος στέκεται με σταυρωμένα χέρια πάνω από όλους και κοιτά το σώμα του δασκάλου του. Κάτω από τον Ιωάννη βρίσκονται οι γυναίκες. Οι δύο, που προφανώς η μία είναι η Παναγία και η άλλη η Μαρία η Μαγδαληνή, κρατούν με τρυφερότητα τα χέρια του Χριστού. 

   Ο Dürer συναθροίζει όλα τα πρόσωπα σαν ένα ενιαίο σώμα που δίνει στους θεατές την αίσθηση ότι πάλλεται από βουβή θλίψη. Λατρεύω την απόλυτα ανθρώπινη έκφραση του πόνου στο πρόσωπο του Χριστού...

 Alb. Dürer, Ο θρήνος για τον Χριστό. 1500. Παλιά Πινακοθήκη Μονάχου.

...Και ακόμα ένας θρήνος για τον Χριστό δια χειρός του Albrecht Dürer.

Alb. Dürer, Ο θρήνος για τον Χριστό. 1498. Eθνικό Γερμανικό Μουσείο Νυρεμβέργης.

Βλ. Μόναχο-Παλαιά Πινακοθήκη, Electa, Έθνος της Κυριακής, 2006, σ. 52-53.

http://en.wikipedia.org/wiki/Lamentation_of_Christ_(Dürer,_Munich)

http://en.wikipedia.org/wiki/Lamentation_of_Christ_(Dürer,_Nuremberg)

Η Λευκή Σταύρωση. Ένας πίνακας του Marc Chagall

Η Λευκή Σταύρωση

   Σήμερα είναι ημέρα πόνου και σπαραγμού, η ημέρα της απόλυτης οδύνης...Για αυτό, ιδού μία θρησκευτική εικόνα με τη Σταύρωση του Χριστού δια χειρός ενός μοντερνιστή ονειροπόλου ζωγράφου, του Λευκορώσου Marc Chagall (1887-1985).

  Υποθέτω ότι θα περιμένατε μία πιο "κλασική" απεικόνιση της Σταύρωσης του Κυρίου, από αυτή που επέλεξα. Ωστόσο βρίσκω τη "Λευκή Σταύρωση" του Chagall πραγματικά μοναδική, γιατί δίνει επίκαιρο νόημα σε μία καθαρά θρησκευτική εικόνα. Και αυτή η "επικαιροποίηση" μίας σκηνής, η οποία έχει εντυπωθεί  στη συλλογική συνείδηση ως την κατεξοχήν αναγνωρίσιμη χριστιανική εικόνα, εκφράζει το βλέμμα του ζωγράφου μέσα  από το πρίσμα του τότε παρόντος.
   Στα 1938, λίγο πριν την επίσημη έναρξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Marc Chagall δημιουργεί την εικόνα της Λευκής Σταύρωσης,  για να μιλήσει για τον πόνο και την οδύνη που βίωναν και επρόκειτο να βιώσουν οι άνθρωποι εξαιτίας της δίνης των ιστορικών γεγονότων. Ο Εσταυρωμένος Χριστός, του οποίου η εβραϊκή καταγωγή τονίζεται με το πανί που ζώνει το κάτω μέρος του σώματος και το μαντήλι στο κεφάλι, πλαισιώνεται από σκηνές  ταραχής και σύγχυσης που προέρχονται από την τότε σύγχρονη ιστορία. Επαναστάτες με κόκκινες σημαίες λεηλατούν, βάζουν φωτιά και καταστρέφουν στο πέρασμά τους ένα χωριό. Ένας Ναζί καταστρέφει μία συναγωγή, ενώ μπροστά σε πρώτο πλάνο εξαθλιωμένοι άνθρωποι τρέπονται κυνηγημένοι σε φυγή. Ο περιπλανώμενος Ιουδαίος πατά έναν πάπυρο με την Τορά, που έχει τυλιχθεί στις φλόγες. Επάνω από τον Σταυρό αιωρούνται μορφές από την Παλαιά Διαθήκη που θρηνούν και οδύρονται.
    Όλες αυτές οι δραματικές σκηνές που εκφράζουν τον ανθρώπινη οδύνη περιβάλλουν τη λευκή και γλυκύτατη μορφή του σταυρωμένου Χριστού. Στο πρόσωπό του δεν διακρίνουμε ίχνη από τον  πόνο και την αγωνία του μαρτυρίου της σταύρωσης. Η έκφρασή του αποπνέει γαλήνη, που έρχεται σε αντίθεση με την ταραχή των σκηνών της ιστορίας. Είναι η γαλήνη που φέρει η πίστη...Γιατί, τελικά, η πίστη προσφέρει την ελπίδα στις δύσκολες ώρες και στιγμές. Ζώντας με το φόβο του σύλληψης και του εγκλεισμού σε στρατόπεδο συγκέντρωσης λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, ο Chagall αναζητά ανακούφιση στη θρησκεία. Στη μορφή του Εσταυρωμένου, που εκφράζει τα πάθη και τις συμφορές του Προφήτη των Εβραίων και ταυτόχρονα του Θεανθρώπου των Χριστιανών, ο Σαγκάλ "βλέπει" ένα σύμβολο για τα ανθρώπινα δεινά της εποχής του, αλλά και ένα σύμβολο ελπίδας για το αύριο.
    Άλλωστε, δύσκολες στιγμές  είχε περάσει και θα περνούσε και ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Ο Chagall ήταν ένας Ρωσοεβραίος που είχε ζήσει τη Ρωσική Επανάσταση, και μολονότι υποστηρικτής της, αναγκάστηκε να φύγει από τη Ρωσία για την Ευρώπη, όταν διαπίστωσε ότι το νέο καθεστώς δεν μπορούσε να αποδεχτεί την ελεύθερη έκφραση της τέχνης του. Στα 1938 ζούσε στη Γαλλία, η οποία, όμως σε λίγο δεν θα του πρόσφερε ασφάλεια, αφού θα βρισκόταν υπό την κατοχή των Γερμανών. Ως "Περιπλανώμενος Ιουδαίος", θα κατάφερνε να γλιτώσει από τους Γερμανούς το 1941 και να βρει με την οικογένειά του καταφύγιο στις Η.Π.Α.
   

Marc Chagall, Η λευκή σταύρωση. 1938. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.

Ingo F. Walther, Rainer Metzer, Μαρκ Σαγκάλ. 1887-1985. Η ζωγραφική ως ποίηση, Taschen/Γνώση, 2005, σ. 62-63.

http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/59426?search_no=19&index=111

Η Μαρία Μαγδαληνή στους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Πίνακες του D. G. Rossetti και του Fr. Sandys

Η Μαρία Μαγδαληνή στους Προραφαηλίτες ζωγράφους

    

   H μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής ως αμαρτωλής γυναίκας που αρνήθηκε τον πρότερο βίο, για να βρεθεί δίπλα στον Χριστό γοήτευσε τους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Πιο συγκεκριμένα, ο Dante Gabriel Rossetti, ένα από τα ηγετικά στελέχη της Προραφαηλιτικής Αδελφότητας στο Λονδίνο, ζωγραφίζει το 1857 έναν πίνακα με θέμα τη Μαρία Μαγδαληνή σε αντίλογο με έναν πίνακά του της ίδιας εποχής που έχει θέμα τη Μαρία Ναζαρηνή.

   Η Μαρία Μαγδαληνή παρουσίαζεται ως μια αέρινη ανοιξιάτικη γυναικεία μορφή να εξέρχεται από το σπίτι, κρατώντας στα χέρια της ένα αγγείο με μύρα. Στα ξανθιά μακριά μαλλιά της φορά ένα στεφάνι με λουλούδια, ενώ η γέφυρα όπου περπατά είναι στολισμένη με πράσινες περικοκλάδες. Η ατμόσφαιρα είναι ανοιξιάτικα εορταστική. Με το μυροφόρο αγγείο, προφανώς, γίνεται αναφορά στις Μυροφόρες Γυναίκες που συνόδευαν με αφοσίωση τον Χριστό, ενώ τα μακριά λυτά μαλλιά θυμίζουν τη σκηνή που η νεαρή γυναίκα σκουπίζει τα πόδια του Ιησού με τα μαλλιά της.

D. G. Rossetti, Η Μαρία Μαγδαληνή εξέρχεται από το σπίτι εορτάζουσα. 1857. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.

   Ο πίνακας Μαρία η Μαγδαληνή βρίσκεται σε αντίλογο με τον πίνακα του ίδιου δημιουργού Μαρία η Ναζαρηνή. Στην ανοιξιάτικη εξοχή μια νεαρή γυναίκα, με αυστηρό πράσινο φόρεμα, που συμβολίζει την πίστη και την ελπίδα, και έχοντας μακριά μαλλιά που τα σκεπάζει ένα μαντήλι, φροντίζει ένα ανθισμένο, το οποίο είναι κρίνος. Ο συμβολισμός της αγνότητας, που υποδηλώνεται από τον κρίνο, αλλά και από το φωτοστεφανωμένο λευκό περιστέρι (σύμβολο του Αγ. Πνεύματος) που ίπταται πάνω από το λουλούδι, είναι προφανής. Η Παρθένος Μαρία αντιπαραβάλλεται με την "ελεύθερη" Μαρία Μαγδαληνή.

D. G. Rossetti, Μαρία η Ναζαρηνή. 1857. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.

D. G. Rossetti, Μαρία η Maγδαληνή στη θύρα του Σίμωνα του Φαρισαίου. 1858. Μουσείο Fitzwilliam.

Υπάρχουν και δύο χαρακτικά του Rossetti με θέμα τη Μαρία Μαγδαληνή.

 D. G. Rossetti, Μαρία η Maγδαληνή στη θύρα του Σίμωνα του Φαρισαίου. 1858. Μουσείa του Birmingham.

   Ο παρακάτω πίνακας του Rossetti είναι ένα από τις εμβληματικές προσωπογραφίες του, με  αρχετυπικές μορφές γυναικών που συναντάμε στους Προραφαηλίτες ζωγράφους. Μαλλιά πλούσια και λυτά, έντονο μυστηριώδες και ονειροπόλο βλέμμα! Γυναικείες παρουσίες από ένα μαγικό ονειρικό κόσμο που πάντα περιβάλλονται από άνθη, σύμβολα της ματαιότητας και του εφήμερου της ομορφιάς και της επίγειας ζωής.

D. G. Rossetti, Μαρία η Maγδαληνή. 1877. Μουσείο Τέχνης του Delaware.

...Και μία επίσης μυροφόρα Μαρία Μαγδαληνή του Βρετανού ζωγράφου Fr. Sandys, o οποίος βρέθηκε υπό της επιρροή του Προραφαηλιτισμού. 

Fr. Sandys, Μαρία η Μαγδαληνή. 1859. Μουσείο Τέχνης του Delaware.

http://emuseum.delart.org:8080/emuseum/view/objects/asitem/5805/7/title-asc;jsessionid=1B51E048A0E85C38AA14F3D2F9ACB717?t:state:flow=65f4da68-dc9c-437b-a545-3c2648cf9f27

http://emuseum.delart.org:8080/emuseum/view/objects/asitem/search@/0?t:state:flow=5688c369-a831-41d7-b047-bd446ea41e3f

http://www.fitzmuseum.cam.ac.uk/pharos/collection_pages/19th_pages/2151/FRM_PIC_SE-2151.html

http://www.tate.org.uk/art/artworks/rossetti-mary-magdalene-leaving-the-house-feasting-n02859

http://www.tate.org.uk/art/artworks/rossetti-mary-nazarene-n02860

http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904p275/mary-magdalene-at-the-door-of-simon-the-pharisee-figure-study/

http://www.liverpoolmuseums.org.uk/walker/exhibitions/rossetti/works/religion/mary.aspx

http://www.liverpoolmuseums.org.uk/walker/exhibitions/rossetti/works/religion/feasting.aspx

Η Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα στην τέχνη. Πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco)

El Greco, Η Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα

   Συνεχίζω με τη μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής ως Μετανοούσας, έτσι όπως έχει απεικονισθεί, από έναν μεγάλο ζωγράφο του ευρωπαϊκού μανιερισμού, του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (του γνωστού El Greco). O Θεοτοκόπουλος και το Εργαστήριο του έχει δημιουργήσει σε διάφορες εποχές αρκετά έργα με θέμα τη Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή, ένα θέμα δημοφιλές στους κύκλους του Καθολικισμού τον 16ο-17ο αιώνα.

    Εντός ενός σκοτεινού τοπίου και κάτω από τον ταραγμένο συννεφιασμένο ουρανό, η μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής απεικονίζεται από τον El Greco με έντονη εκφραστικότητα και πνευματικότητα στο θλιμμένο βλέμμα και τη στάση του σώματος. 

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1576. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βουδαπέστη.

 Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1578. Ιδιωτική Συλλογή.

 Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1580. Nelson Atkins Μουσείο. Cansas.

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1590. Museo Cau Ferrat Sitges. Ισπανία.

 Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα. 1640-60. Μουσείο Καλών Τεχνών. Μπιλμπάο.

http://www.szepmuveszeti.hu/adatlap_eng/the_penitent_mary_magdalene_q_9931
http://www.nelson-atkins.org/collections/objectview.cfm?Start=1&ret=1&objectid=30704&b2f4966cbb96dff1-6C6AB3B5-C169-E9C7-66B8B15D5198C484
https://sites.google.com/site/elmondelart/mary-magdalene-by-el-greco
http://www.museobilbao.com/in/catalogo-online/mary-magdelene-the-penitent-69118

H Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα στην Τέχνη. Πίνακες ζωγραφικής

Μαρία Μαγδαληνή η Μετανοούσα

   H Μαρία, η επονομαζόμενη η Μαγδαληνή (δηληδή, η Μαρία από τα Μάγδαλα), είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα που συνδέθηκαν με τη ζωή του Ιησού Χριστού σύμφωνα με τα γραπτά κείμενα, την Καινή Διαθήκη και τα Ευαγγέλια. Θεωρείται ότι η ονομασία Μαγδαληνή προέρχεται από τον τόπο καταγωγής της, τα Μάγδαλα, μία κωμόπολη στην Τιβεριάδα, στη δυτική ακτή της Γαλιλαίας. 

    Με βάση τις αναφορές της Καινής Διαθήκης, η Μαρία συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στις γυναίκες που ακολουθούσαν τον Χριστό και ήταν πιστά αφοσιωμένες μαθήτριες του. Πρέπει να ήταν "αμαρτωλή" γυναίκα, η οποία απαρνήθηκε τον "εν πολλαίς αμαρτίαις" προηγούμενο βίο της, για να αφιερωθεί στον Δάσκαλο που ενέπνεε με την ελπιδοφόρα διδασκαλία τα πλήθη των ταπεινών, καταφρονημένων και μέχρι τότε παραιτημένων από την προοπτική μίας καλύτερης ζωής. Αναφέρεται, επίσης, ως δαιμονισμένη γυναίκα, που απαλλάχτηκε από επτά δαιμόνια.
   Τέλος, με το όνομα αυτό αναφέρεται μία από τις γυναίκες που μοιράστηκαν μαζί με τη Μητέρα του Ιησού την αβάσταχτη οδύνη της μαρτυρίας της Σταύρωσης Του, αφού παρακολούθησαν από κοντά το μαρτύριο και στάθηκαν κάτω από το Σταυρό. Η γυναίκα αυτή υπήρξε και η πρώτη μάρτυρας της Ανάστασης του Χριστού. Ήταν η πρώτη που τον είδε αναστημένο έξω από τον τάφο.
    Οι Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν ότι υπήρξαν τρεις διαφορετικές γυναίκες με το όνομα Μαρία που δεν πρέπει να ταυτίζονται όλες ως Μαρία Μαγδαληνή. Η μία είναι η "αμαρτωλή", η άλλη είναι η αδελφή της Μάρθας και του Λαζάρου και η τρίτη είναι η Μαρία η Μαγδαληνή. Από την άλλη πλευρά οι περισσότεροι Καθολικοί πατέρες πιστεύουν ότι αυτές οι τρεις είναι ένα πρόσωπο, ενώ οι Διαμαρτυρόμενοι ότι ήταν δύο διαφορετικά πρόσωπα.
  Ανεξάρτητα από το ποια ήταν η ταυτότητα της Μαρίας της Μαγδαληνής και από τι είδους σχέση την συνέδεε με τον Δάσκαλό Της, η εικόνα της γυναίκας αυτής, που είχε το προνόμιο να βρεθεί πολύ κοντά στον Χριστό, υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς ζωγράφους της Αναγέννησης και της περιόδου της Μεταρρύθμισης και Αντιμεταρρύθμισης, δηλαδή του μπαρόκ στη Δύση.

Pietro Perugino, Μαρία Μαγδαληνή. 1500. Πινακοθήκη Palatina Παλάτι Pitti. Φλωρεντία. Ένα πανέμορφο πορτρέτο αναγεννησιακής κυρίας ως Μαρία Μαγδαληνή.

  Σας παρουσιάζω κάποιους πίνακες της Μαρίας Μαγδαληνής που απεικονίζεται ως μία νέα όμορφη γυναίκα που έχει μετανοήσει για τις αμαρτίες της. Το θέμα της Μαρίας της Μαγδαληνής ήταν πολύ δημοφιλές και ασκούσε γοητεία στους καλλιτέχνες αλλά και το κοινό τον 16ο-17ο αιώνα. Ο μεγάλος Ιταλός ζωγράφος Tizian και το Εργαστήριο του δημιούργησαν 7 παραλλαγές του πίνακα με τη Μαρία Μαγδαληνή ως Μετανοούσα σε μια εποχή που ο Καθολικισμός δεχόταν την πρόκληση από την εξάπλωση της Μεταρρύθμισης.

Tizian, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1533. Πινακοθήκη Palatina Παλάτι Pitti. Φλωρεντία.

Tizian, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1555-1565. Μουσείο Τέχνης St. Paul Getty. Λος Άντζελες.    

   Στη δεύτερη και τρίτη εκδοχή του πίνακα του Tizian η μορφή της Μαρίας έχει αποκτήσει μεγαλύτερη πνευματικότητα ως προς την έκφραση. Τα ρούχα της έχουν καλύψει το στήθος, ενώ έχει προστεθεί και ένα βίβλιο Στον τρίτο πίνακα έχει προστεθεί και ένα κρανίο, σύμβολο της ματαιότητας και του εφήμερου της ζωής. 

Tizian, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1565. Μουσείο Ερμιτάζ. Αγ. Πετρούπολη.

  Η Μετανοούσα Μαγδαληνή απεικονίζεται άλλοτε σε ανοιχτό χώρο, σ' ένα σκοτεινό συνήθως τοπίο να ατενίζει προς τον συννεφιασμένο ουρανό, και άλλοτε σε κλειστό χώρο, σ΄ ένα σκοτεινό δωμάτιο.

Caravaggio, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1594-95. Πινακοθήκη Dorija Pamphilj. Ρώμη.

Ένας υπέροχος ως προς τον τόνο των χρωμάτων αλλά και την έκφραση της γυναίκας πίνακας του Caravaggio.  Στο έδαφος βρίσκονται πεταμένα τα κοσμήματα της Μετανοούσας γυναίκας, σύμβολο των υλικών αγαθών και απολαύσεων, τα οποία πλέον η Μαρία έχει αρνηθεί.

G. La Tour, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1640. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

   'Ενας, επίσης, υπέροχος για την ατμόσφαιρα, τον τόνο των χρωμάτων και τις σκιες, πίνακας του La Tour με τη Μετανοούσα Μαγδαληνή. Υποστηρίζουν ότι ο Georges La Tour έχει εμπνευσθεί το έργο από τον Caravaggio. Τα κοσμήματα στο πάτωμα, το κρανίο (σύμβολο του εφήμερου της επίγειας ζωής), ο καθρέπτης (σύμβολο της ματαιότητας και του εφήμερου της ομορφιάς), το πρόσωπο της όμορφης γυναίκας φωτίζονται από το φως του κεριού που συμβολίζει την ελπίδα της πίστης.

 Guido Reni, Η Μετανοούσα Μαγδαληνή. 1630-32. Παλάτι Barberigni. Ρώμη.

O Guido Reni έχει απεικονίσει πολλές φορές το θέμα της Μετανοούσας Μαρίας Μαγδαληνής. Επιλέγω τρεις πίνακες του.

Guido Reni, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή. 1635. Walters Μουσείο Τέχνης. Βαλτιμόρη.

Guido Reni, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή. 1640. Μουσεία Καπιτωλίου. Ρώμη.

Cl. Lorrain, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή σε τοπίο. 1642. Μουσείο Prado. Μαδρίτη.

J. Ribera, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή. 1647. Μουσείο Prado. Μαδρίτη.

...Kαι μία "Γερμανίδα" Μαρία Μαγδαληνή του 19ου αιώνα, δια χειρός του Arnold Böcklin.

Arnold Böcklin, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή, 1873. Πινακοθήκη του Αμβούργου. 

...Και μία ακόμα "μοντέρνα" Μαρία Μαγδαληνή από τον Γάλο ζωγράφο J. Tissot.

James Tissot, Η Μετανοούσα Μαρία Μαγδαληνή, 1886-94. Mουσείο του Μπρούκλιν.

http://en.wikipedia.org/wiki/Penitent_Magdalene_(Titian,_1533)

http://en.wikipedia.org/wiki/Penitent_Magdalene_(Titian,_1565)

http://www.getty.edu/art/gettyguide/artObjectDetails?artobj=536

http://en.wikipedia.org/wiki/Penitent_Magdalene_(Caravaggio)
http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections/436839
http://it.wikipedia.org/wiki/Maria_Maddalena_(Perugino)
http://galleriabarberini.beniculturali.it/index.php?it/107/reni-maddalena
http://art.thewalters.org/detail/40183/the-penitent-magdalene-2/
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Guido_Reni_-_Penitent_Magdalene.JPG
http://www.wikipaintings.org/en/arnold-b-cklin/the-penitent-mary-magdalene-1873
http://www.brooklynmuseum.org/opencollection/objects/4522/The_Repentant_Mary_Magdalene_Madeleine_répentante/set/3f738c47f704bc6b4317aa006ff856c6?referring-q=Tissot