Άννα Αγγελοπούλου: Τα πάθη του Χριστού στη ζωγραφική. Ένας πίνακας του Édouard Manet

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 20 Απριλίου 2014

Τα πάθη του Χριστού στη ζωγραφική. Ένας πίνακας του Édouard Manet

O νεκρός Χριστός και οι άγγελοι. Ένας πίνακας του Édouard Manet

Δύο βαθύτατα θλιμμένοι άγγελοι στέκονται δίπλα στο σώμα του Σταυρωμένου Χριστού. Η σκηνή πρέπει να διαδραματίζεται στον τάφο Του. Ο ένας άγγελος στηρίζει με τρυφερότητα το κεφάλι του Χριστού, ενώ ο άλλος άγγελος κάθεται στην άκρη συντετριμμένος.

Ο μεγάλος Γάλλος ζωγράφος Édouard Manet, που βρέθηκε στη μετάβαση από το ρεαλισμό προς τον ιμπρεσιονισμό, ζωγράφισε ελάχιστα έργα με θρησκευτική θεματολογία. Ένα από αυτά είναι "Ο νεκρός Χριστός και οι άγγελοι" που εκφράζει εμφανώς τις επιρροές από τους μεγάλους Δασκάλους της Αναγέννησης, όπως ο Μαντένια, ο Βερονέζε και ο Τιντορέτο.

Όταν όμως το έργο αυτό εκτέθηκε το 1864 προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και αποδοκιμάστηκε τόσο από τους κριτικούς όσο και από το κοινό. Αυτό που κυρίως ενόχλησε ήταν η ρεαλιστική απόδοση του σώματος του νεκρού Χριστού που θεωρήθηκε ως βλασφημία, γιατί στερούσε από τη σκηνή τη πνευματική διάσταση του θανάτου του Θεανθρώπου.

Édouard Manet, Ο νεκρός Χριστός και οι άγγελοι. 1864. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Εκείνη την εποχή μόνο ο Γάλλος συγγραφέας Εμίλ Ζολά εκτίμησε την αξία αυτού του αριστουργήματος. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο Ζολά υπήρξε ένας από τους κύριους εισηγητές του νατουραλισμού στη λογοτεχνία, έτσι δεν ήταν δυνατό να ενοχληθεί από την "ανθρώπινη" απόδοση του σώματος του Χριστού. Βέβαια, ο Manet είχε διαπράξει και ένα άλλο λάθος: απεικονίζει τη σκηνή εσφαλμένα. Σύμφωνα με τις αναφορές των ευαγγελίων, η Μαρία η Μαγδαληνή, όταν άκουσε ότι χάθηκε το σώμα του Χριστού, επισκέφθηκε τον τάφο του και βρήκε δύο αγγέλους να κάθονται εκεί όπου έπρεπε να βρίσκεται το σώμα. Τότε καθώς στράφηκε να φύγει, είδε τον αναστημένο Χριστό πίσω της.

http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/29.100.51
http://www.metmuseum.org/collections/search-the-collections/436950
http://www.moma.org/interactives/exhibitions/2006/Manet/detail_thedeadchrist.htm