Άννα Αγγελοπούλου: H ποίηση στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: Η Τρικυμία του Σαίξπηρ στο έργο Μιράντα του Waterhouse

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Σάββατο 10 Μαρτίου 2012

H ποίηση στους Προραφαηλίτες ζωγράφους: Η Τρικυμία του Σαίξπηρ στο έργο Μιράντα του Waterhouse

Η Τρικυμία του Σαίξπηρ στο έργο του J. W. Waterhause, Miranda

Είναι γνωστό ότι τα έργα του Σαίξπηρ συχνά ενέπνεαν τους Άγγλους ζωγράφους της Βικτωριανής εποχής και τους Προραφαηλίτες ζωγράφους.
Σας παρουσιάζω τρεις πίνακες του αγαπημένου μου Προραφαηλίτη ζωγράφου J. W. Waterhouse με παραλλαγές σε κοινό θέμα: την ηρωίδα του Σαίξπηρ Μιράντα από το έργο του Τρικυμία. Ο Waterhouse ζωγράφισε τον πρώτο πίνακα με τη Μιράντα στην αρχή της καλλιτεχνικής του καριέρας, το 1875. Η συλλογισμένη Μιράντα, φορώντας ένα υπέροχο αέρινο λευκό φόρεμα και έχοντας μαζεμένα με κορδέλα τα μαλλιά της, κάθεται σ' ένα βράχο στην παραλία του νησιού και κοιτάζει πέρα μακριά στη θάλασσα. Στο βάθος αριστερά μόλις διαγράφεται ένα καράβι. Όπως οι περισσότερες ηρωίδες του Waterhouse, η Mιράντα απεικονίζεται ως προσωποποίηση της αθωότητας, μία γυναίκα πιόνι και θύμα των συνθηκών και των περιστάσεων.

J. W. Waterhouse, Μιράντα. 1875. Ιδιωτική Συλλογή.

Η Τρικυμία είναι το τελευταίο έργο του Σαίξπηρ. Πρωτοπαρουσιάστηκε στη σκηνή το 1611. Η Μιράντα, η μόνη γυναικεία μορφή και κεντρική ηρωίδα του έργου, είναι κόρη του Πρόσπερου, Δούκα του Μιλάνο. Σύμφωνα με την υπόθεση του έργου, ο Δούκας του Μιλάνο, που ασχολείτο με μυστικιστικές-μαγικές μελέτες, χάνει το θρόνο του από τον αδερφό του, Αντόνιο, ο οποίος είχε την υποστήριξη του βασιλιά της Νάπολης Αλόνσο. Κυνηγημένος ο Πρόσπερο καταλήγει σε ένα ερημικό νησί μαζί με τη μικρή του κόρη, τη Μιράντα.

Τα γεγονότα της ιστορίας του έργου διαδραματίζονται δώδεκα χρόνια μετά την εκδίωξη του Πρόσπερου από την εξουσία. Στο διάστημα αυτό ο Πρόσπερο, ζώντας στο νησί, έχει εξελιχθεί σε μεγάλο μάγο με ικανότητες να ελέγχει τα στοιχεία της φύσης και τα ξωτικά, όπως είναι ο Άριελ, ένα αγαθό ξωτικό. Υπηρέτης του Πρόσπερου και της Μιράντας είναι ο Κάλιμπαν, ένας ιθαγενής του νησιού.

Κάποια στιγμή όσοι συνωμότησαν για να αφαιρέσουν από τον Πρόσπερο την εξουσία θα τύχει να περάσουν με καράβι κοντά από το νησί. Ο Πρόσπερο, για να τους εκδικηθεί, προκαλεί με τις μαγικές του δυνάμεις μία Τρικυμία. Το καράβι του Αλόνσο βουλιάζει κι όλοι ναυαγούν στο νησί, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, πιστεύοντας ότι όλοι οι υπόλοιποι είναι νεκροί. Ο Πρόσπερο τους προκαλεί παραισθήσεις και φτάνουν μέχρι την τρέλα. Τελικά, ανακαλύπτουν ότι βρίσκονται σ' αυτή τη βασανιστική κατάσταση, επειδή αδίκησαν παλιότερα τον Πρόσπερο. Για αυτό αποφασίζουν να του επιστρέψουν το Δουκάτο για να τους συγχωρέσει.

Η Μιράντα αρραβωνιάζεται το Φερδινάνδο, γιο του Αλόνσο κι ο Πρόσπερο θα επιστρέψει ως Δούκας στο Μιλάνο, αφού πρώτα αρνηθεί την τέχνη της μαγείας και απελευθερώσει τα πνεύματα που ελέγχει.

Ο Waterhouse ζωγράφισε δύο ακόμα παραλλαγές της Μιράντας στο τέλος της καριέρας του, το 1916. Η Μιράντα, ντυμένη μ' ένα μπλε φόρεμα και έχοντας ελεύθερα τα μακριά της μαλλιά τα οποία κρατά με το ένα χέρι της, στέκεται όρθια στη βραχώδη παραλία του νησιού και κοιτάζει το ναυάγιο του καραβιού στην άγρια τρικυμισμένη θάλασσα.