Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016

Το κορίτσι που άφησα πίσω μου. Ένας πίνακας του Eastman Johnson για τον έρωτα σε καιρό πολέμου

O έρωτας και ο πόλεμος στη ζωγραφική. Ένας πίνακας του Eastman Johnson

   Eίναι ένας αγαπημένος πίνακας με "κρυμμένο" αντιπολεμικό μήνυμα. Γνωστός ιδιαίτερα στους φιλότεχνους στις ΗΠΑ.
   Ο Αμερικανός ζωγράφος Eastman Johnson (1824-1904) απεικονίζει μία κοπέλα να στέκεται σ' ένα ύψωμα  και να κοιτάζει πέρα μακριά.  Κρατά δύο βιβλία και τα μαλλιά της ανεμίζουν, προφανώς από τον αέρα. Σε φόντο βλέπουμε έναν "τρικυμισμένο" με σύννεφα ουρανό. Η σκηνή εκπέμπει έντονο πάθος, χαρακτηρίζεται από ένταση, ενώ μία αίσθηση μυστηρίου διαχέεται στους  θεατές.
 Ποια είναι αυτή η κοπέλα; Τι ή ποιόν περιμένει; Τι σκέφτεται;

Eastman Johnson, Το κορίτσι που άφησα πίσω μου. Γύρω στα 1872. Smithsonian Μουσείο Τέχνης. Ουάσινγκτον. Ένας υπέροχος πίνακας που προκαλεί συγκίνηση, αγωνία και ταραχή! Στο έργο είναι εμφανή τα στοιχεία του ρομαντισμού. Η κοπέλα είναι το "κορίτσι που άφησε πίσω του". Το δαχτυλίδι στο δάχτυλό της αποτελεί ένδειξη της πίστης και της αφοσίωσης της στο αγαπημένο πρόσωπο που λείπει στον πόλεμο.

   Πίσω από την ατμοσφαιρική σκηνή κρύβεται, όπως πάντα, μία ιστορία, μία ερωτική ιστορία. Η κοπέλα είναι η σύζυγος ενός στρατιώτη που έφυγε για το μέτωπο. Στέκεται μελαγχολική στο σημείο που αποχαιρέτησε τον σύζυγό της, αναπολεί και νοσταλγεί τις στιγμές που πέρασαν μαζί. Ίσως, στέκεται στο ίδιο σημείο, γιατί περιμένει την επιστροφή, το σμίξιμο. 
 Την περίοδος του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου (1861-65) πολλοί ήταν εκείνοι, που αναγκάστηκαν να φύγουν στο μέτωπο, αφήνοντας πίσω τις κοπέλες και τις  γυναίκες τους.

Με τον τίτλο "Το κορίτσι που άφησα πίσω μου" ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στον αμερικανικό στρατό ένα παλιό λαϊκό ιρλανδικό τραγούδι του 16-17ου αιώνα. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια του Αμερικανοβρετανικού Πολέμου του 1812 το τραγούδι αυτό πρωτοακούστηκε από έναν Βρετανό αιχμάλωτο και διαδόθηκε γρήγορα στον αμερικανικό στρατό σε διάφορες παραλλαγές. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα η μελωδία του τραγουδιού χρησιμοποιήθηκε από τον Αμερικανικό ομοσπονδιακό στρατό ως στρατιωτικό εμβατήριο.
  
...Kαι φυσικά o πίνακας του Eastman μου θύμισε τους μελοποιημένους στίχους από τον Μάνο Χατζιδάκι του Ιάκωβου Καμπανέλλη.


Έκτορας και Ανδρομάχη

Από το Τρωικό κάστρο η Ανδρομάχη

στον Έκτορα που κίναε για τη μάχη

φώναξε με φωνή φαρμακωμένη:



«Στρατιώτη μου, τη μάχη θα κερδίσει, 

όποιος πολύ το λαχταρά να ζήσει.

Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει, 

στρατιώτη μου για πόλεμο δεν κάνει»


Έτσι κι εμένα η κόρη του Γαβρίλη

σαν έφευγα στις 20 τ’ Απρίλη

μου φώναξε ψηλά από το μπαλκόνι:



«Στρατιώτη αν θες τη μάχη να κερδίσεις, 

μια κοπελίτσα κοίτα ν’ αγαπήσεις.

Όποιος το γυρισμό του όρκο δεν κάνει, 

στρατιώτη μου, τον πόλεμο το χάνει»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου