Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2016

"Μεθύστε" με στίχους του Μπωντλέρ και με "μουσική στους κήπους της Tuileries" του Μανέ

   Ιδού ένα ποίημα για το "μεθύσι" της ζωής, για αυτούς που "μεθούν" με την ποίηση, αλλά και με τις στιγμές της καθημερινότητας, για αυτούς που ζουν την πραγματικότητα σαν όνειρο και τα όνειρα σαν πραγματικότητα.
  Ας "μεθύσουμε" με τους στίχους του Γάλλου ποιητή Kαρόλου Μπωντλέρ (1821-1867), γιατί μόνο με την ποίηση μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη φθορά του χρόνου και να παραμείνουμε "ζωντανοί"...Γιατί η "μέθη" της ποίησης είναι ζωή και η ζωή είναι ποίηση. To ποίημα "Μεθύστε" Δημοσιεύτηκε στη Le Figaro    (τεύχος 937) το 1864. Στη συνέχεια, εντάχθηκε στη μετά θάνατον έκδοση του Μικρά ποιήματα σε πρόζα.

Emile Deroy, Προσωπογραφία του Μπωντλέρ. 1844. Μουσείο Βερσαλιών. Ένας από τους σημαντικούς Γάλλους ποιητές. Θεωρείται εισηγητής του συμβολισμού και του μοντερνισμού στη γαλλική ποίηση και άσκησε μεγάλη επιρροή στους Γάλλους συμβολιστές ποιητές (Valery, Verlain, Mallarme, κλπ.). Το έργο του επηρέασε πολλούς μοντέρνους ποιητές. Εκτός από ποιητής, ήταν δοκιμιογράφος, αισθητικός της τέχνης και μεταφραστής.

"Mεθύστε"


Πρέπει νά ῾ναι κανείς πάντα μεθυσμένος.
Eκεί βρίσκονται όλα:
είναι το μοναδικό ζήτημα.
Για να μη νιώθετε το φριχτό φορτίο του Χρόνου
που θρυμματίζει τους ώμους σας
και σας γέρνει στη γη,
πρέπει να μεθάτε αδιάκοπα.
Αλλά από τί;
Από κρασί, από ποίηση, από αρετή,
ό,τι προτιμάτε.”


Gustave Gourbet, Προσωπογραφία του Μπωντλέρ. 1847-49. Μουσείο Fabre. Μονπελιέ.

Κι’αν κάποτε πάνω στα σκαλιά ενός παλατιού,
πάνω στην πράσινη χλόη μιας πλαγιάς,
μέσα στη μουντή μοναξιά της κάμαράς σας,
ξυπνήσετε με μέθη πιο λίγη ή κιόλας φευγάτη
ρωτήστε τον άνεμο,
το κύμα,
τ’άστρο,
το πουλί,
το ρολόι,
κάθε τι που διαφεύγει,
κάθε τι που στενάζει,
κάθε τι που κυλάει,
κάθε τι που τραγουδά,
κάθε τι που μιλά
ρωτήστε το τί ώρα είναι·
κι’ο άνεμος,
το κύμα,
τ’άστρο,
το πουλί,
το ρολόι,
θα σας απαντήσουν:
“Είναι η ώρα να μεθύσετε!
Για να μη γίνετε οι μαρτυρικοί σκλάβοι του Χρόνου,
μεθύστε·
μεθύστε ασταμάτητα!
Από κρασί, από ποίηση, από αρετή,
ό,τι προτιμάτε.”



Και φαίνεται ότι η καθημερινότητα μπορεί να είναι όνειρο, μπορεί να γίνει "ποιητική", όπως στον παρακάτω πίνακα του σύγχρονου του Μπωντλέρ Γάλλου ζωγράφου, του Edouard Manet.


Edourd Manet, Moυσική στους κήπους της Tuileries (του Κεραμεικού). 1862. Εθνική Πινακοθήκη στο Λονδίνο. Εμβληματικός πίνακας του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου Μανέ, που θεωρείται από τους εισηγητές του ιμπρεσιονισμού. Απεικονίζει μία πολυπρόσωπη σκηνή στους κήπους της Tuileries (του Κεραμεικού) που βρίσκονται δίπλα στο Λούβρο. Παριζιάνοι αστοί διασκεδάζουν, ακούγοντας μία μουσική συναυλία στην ύπαιθρο. Eίναι άραγε "μεθυσμένοι" από τη μουσική ή από την ανία της ζωής τους; Ο Μανέ παρουσιάζει μία καθημερινή σκηνή με μοντέρνες αφαιρετικές πινελιές, δημιουργώντας μία "ποιητική" εικόνα με ατμόσφαιρα ονείρου. Γιατί, τελικά, ο ρεαλισμός μπορεί να γίνει όνειρο και ποίηση….

Οι μουσικοί δεν φαίνονται στον πίνακα, αλλά η παρουσία της μουσικής υποδηλώνεται από τον τίτλο του έργου. Στη σκηνή ο Μανέ απεικονίζει γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής, με τους οποίους συνδεόταν φιλικά, όπως ο ζωγράφος Fantine LaTour, συγγραφέας Θεόφιλος Γκωτιέ, ο μουσικοσυνθέτης Όφενμπαχ, κ.ά. , Aνάμεσα στις φιγούρες τοποθετεί σε προφίλ τον Μπωντλέρ, τον αδελφό του Ευγένιο Μανέ και τον εαυτό του. Αυτή την περίοδο ο Μανέ έκανε περιπάτους στους κήπους της Tuileries  και καθημερινά συναντιόταν με τον Μπωντλέρ για να συζητήσουν περί τέχνης και ζωής. Ο Μπωντλέρ εκτιμούσε ιδιαίτερα την τέχνη του Μανέ και τον θεωρούσε "ζωγράφο της σύγχρονης ζωής".


Λεπτομέρεια του πίνακα. Διακρίνεται στην άκρη δεξιά ο ίδιος ο Μανέ.

Μία ακόμη λεπτομέρεια. Στην άκρη αριστερά ο ζωγράφος Fantine Latour και σε προφίλ ο Μπωντλέρ. Το προφίλ του Μπωντλέρ απεικονίζεται αφαιρετικά. Ο Μπωντλέρ έγραψε για την τέχνη το αισθητικό δοκίμιο "Ο ζωγράφος της σύγχρονης ζωής". Ο Μανέ ήταν "ζωγράφος της σύγχρονης ζωής", γιατί ζωγράφιζε σκηνές από τη σύγχρονη καθημερινή ζωή και είχε αποδοκιμασθεί από πολλούς κριτικούς για την επιλογή των θεμάτων και την αντισυμβατική για την εποχή του τεχνική.

Ο Μανέ έχει απεικονίσει πολλές "μεθυστικές" σκηνές . Δείτε δύο: 

Manet, Γυναίκα που πίνει μπύρα. 1878-79.  Μουσεία της Γλασκώβης. Μεθυσμένη από τη μπύρα ή από τη ζωή;

Ed. Manet, Ο πότης του αψεντίου. 1859. Ny Karlsberg Γλυπτοθήκη. Κοπεγχάγη. Μεθυσμένος από αψέντι είναι σίγουρα. Όμως, "μεθυσμένος" από τη ζωή;

Τα ποιήματα του Μπωντλέρ (Δεν αναφέρεται ο μεταφραστής)

https://www.khanacademy.org/humanities/becoming-modern/avant-garde-france/realism/a/manet-music-in-the-tuileries-gardens http://www.wikiart.org/en/gustave-courbet/portrait-of-charles-baudelaire-1849
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baudelaire_1844.jpg
http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/edouard-manet-music-in-the-tuileries-gardens
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Edouard_Manet_001.jpg
glyptoteket.com/explore/the-collections/artwork/edouard-manet-absinthe-drinker
http://collections.glasgowmuseums.com/viewimage.html?oid=36631&i=389959
http://texni-zoi.blogspot.gr/2013_12_01_archive.html

4 σχόλια:

  1. Αγαπώ Μπωντλαίρ και Μονέ.
    Αγαπώ το κόκκινο κρασί. Στην υγειά μας!


    ΒΑΚΧΙΚΟΝ

    Aπό του κόσμου κεκμηκώς την πλάνον αστασίαν,
    εντός του ποτηρίου μου εύρον την ησυχίαν·
    ζωήν κ’ ελπίδα εν αυτώ και πόθους εσωκλείω·
    δότε να πίω.

    Μακράν εδώ των συμφορών, των θυελλών του βίου,
    αισθάνομ’ ως διασωθείς ναύτης εκ ναυαγίου
    κ’ εν ασφαλεί ευρισκόμενος εντός λιμένος πλοίω.
    Δος μοι να πίω.

    Ω! υγιής του οίνου μου ζέσις, απομακρύνεις
    πάσαν ψυχράν επιρροήν. Φθόνου ή καταισχύνης,
    ή μίσους, ή διαβολών, δεν με εγγίζει κρύο·
    δότε να πίω.

    Την άχαριν αλήθειαν γυμνήν δεν βλέπω πλέον.
    Άλλην απήλαυσα ζωήν, και κόσμον έχω νέον·
    εν των ονείρων τω ευρεί ευρίσκομαι πεδίω —
    δος, δος να πίω!

    Και αν ήναι δηλητήριον, και ανεύρω την πικρίαν
    της τελευτής εντός αυτού, εύρον πλην ευτυχίαν,
    τέρψιν, χαράν, και έπαρσιν εν τω δηλητηρίω·
    δότε να πίω!
    Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ (Από τα Αποκηρυγμένα, Ίκαρος 1983)



    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εξαιρετική επιλογή το Βακχικόν από τα αποκηρυγμένα του Καβάφη! Μου αρέσει πολύ, αν και "άγνωστο" στο ευρύ κοινό.
    Καλό βράδυ Κυριακής και καλή εβδομάδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Συγγνώμη, Μανέ, που σου άλλαξα την ταυτότητα, από κεκτημένη ταχύτητα. Είμαι αδικαιολόγητη.
    Ο πίνακας "Moυσική στους κήπους της Tuileries" μου θύμισε το ποίημα του Μπωντλαίρ.

    Η ΜΟΥΣΙΚΗ

    Η μουσική συχνά σα θάλασσα με παίρνει πέρα!
       Προς το κατάχλωμό μου αστέρι
    σε ουράνια καταχνιάς ή και στον τρίσβαθον αιθέρα
       σαλπάρω, ως τ’ άστρινα τα μέρη.

    Με στήθος πρόσω πάντα και πνευμόνια φουσκωμένα
       σαν τα πανιά του καραβιού μου
    στα κύματα σκαλώνω που χτυπάνε μανιασμένα
       στις σκοτεινιές του ταξιδιού μου.

    Τα πάθη νιώθω μέσα μου όλα αντάμα να δονούνται
       σαν πλοίο που χτυπά σε υφάλους.
    Αγέρια πρίμα ή θύελλες συσπώνται και κινούνται

       μες στων βαράθρων τους δαιδάλους
    και με λικνίζουν. Μα και η κάλμα σαν καθρέφτης δείχνει
       πού η απελπισιά μου άφησε ίχνη.

    CHARLES BAUDELAIRE, Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δεν πειράζει...όλοι κάνουμε λάθη από αβλεψία ή έλλειψη παρατηρητικότητας ή βιασύνη ή...και εγώ μόλις ξαναδιάβασα την ανάρτηση και είδα ότι είχα λάθος στη διατύπωση.
    Είναι πολύ όμορφο και αυτό το ποίημα! Αλλά εγώ "κόλλησα" στο Βακχικόν του Καβάφη...Όσο το ξαναδιαβάζω τόσο περισσότερο μου αρέσει...
    Καλή εβδομάδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή