Άννα Αγγελοπούλου: Παλιές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης (αρχές 20ού αιώνα)

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2012

Παλιές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης (αρχές 20ού αιώνα)

Εικόνες από την ιστορία του τύπου στη Θεσσαλονίκη
Οι ελληνικές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης στις αρχές του 20ού αιώνα.

O τύπος της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα περιλάμβανε ελληνικές αλλά και εφημερίδες στις διάφορες γλώσσες των κοινοτήτων της πολυεθνικής πόλης, Έτσι, εκδιδόταν εφημερίδες στα εβραϊκά, τουρκικά, γαλλικά, βουλγαρικά, σερβικά, αγγλικά κλπ.

Η πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης εκδόθηκε το 1875 από τον εκδότη Σοφοκλή Γκαρπολά και έφερε τον τίτλο Ερμής. Το έντυπο αυτό της οικογένειας Γκαρπολά, ύστερα από αλλαγές του ονόματός του, παρέμεινε ως το 1903 η μόνη εφημερίδα της ελληνικής κοινότητας της πολυεθνικής πόλης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1881 ο Ερμής μετονομάστηκε σε Φάρος της Μακεδονίας και το 1895 σε Φάρος της Θεσσαλονίκης.

Το πρώτο τεύχος της εφημερίδας Ερμής. Διαβάζουμε: Eν Θεσσαλονίκη, Τρίτη 13 Μαΐου 1875, Έτος Α, αριθ. 4. Εκδίδεται δις της εβδομάδος. Εκδότης ο Σ. Γκαρπολάς. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Το 7ο τεύχος του Α᾽έτους της εφημερίδας Ερμής. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Φάρος της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 25 Ιουλίου 1881.Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Φάρος της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 20 Μαΐου 1891. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Ο Νικόλαος Γκαρπολάς. Μαζί με τον αδελφό του Αλέκο Γκαρπολά συνέχισαν την παράδοση του πατέρα τους Σοφοκλή στις εκδόσεις εφημερίδων στη Θεσσαλονίκη.

Το 1903 εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη η εφημερίδα Αλήθεια από τον φιλέλληνα Σαλβατόρε Μουρατόρι με διευθυντή τον Ιωάννη Κούσκουρα. Το 1909, μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων που ευαγγελιζόταν τον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον εκδημοκρατισμό και την ελευθεροτυπία, εκδόθηκαν πολλά έντυπα από τις διάφορες κοινότητες της πόλης. Τότε ο Κούσκουρας εξέδωσε την εφημερίδα Νέα Αλήθεια. Η Νέα Αλήθεια διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική και πνευματική ζωή της πόλης. Η έκδοσή της διακόπηκε οριστικά το 1971.

Το φύλλο της εφημερίδας Αλήθεια με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου 1908.

Πρωτοσέλιδο με ημερομηνία 18 Οκτωβρίου 1912 της εφημερίδας Νέα Αλήθεια που αναγγέλλει ότι ο ελληνικός στρατός βρίσκεται "εις τα πρόθυρα της Θεσσαλονίκης".

Μία ακόμα εφημερίδα της Θεσσαλονίκης. Ο Αστήρ με ημερομηνία 22 Αυγούστου 1908.

Η εφημερίδα Εμπρός, "καθημερινή εθνική εφημερίς εν Θεσσαλονίκη", φύλλο με ημερομηνία 30 Σεπτεμβρίου 1912.

Η εφημερίδα Εμπρός του Αντώνιου Οικονομίδη κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1912. Ένα χρόνο νωρίτερα, τον Ιούλιο του 1911, είχε κυκλοφορήσει η εφημερίδα Μακεδονία του Κωνσταντίνου Βελλίδη. Η Νέα Αλήθεια, το Εμπρός και η Μακεδονία ήταν οι μοναδικές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν, όταν μπήκε ο ελληνικός στρατός στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912. Η εφημερίδα Μακεδονία υπήρξε η πιο ιστορική και μακροβιότερη εφημερίδα της πόλης. Συνεχίζει να εκδίδεται μέχρι σήμερα

Το πραγματικά συγκινητικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία με ημερομηνία 26 Οκτωβρίου 1912. Η εφημερίδα εξαγγέλλει με την ελληνική σημαία και τον ελληνικό εθνικό ύμνο μία χαρμόσυνη είδηση για την ελληνική κοινότητα της πόλης και όχι για τις άλλες κοινότητες, την είσοδο του ελληνικού στρατού.